Wicepremier Piotr Gliński zauważył, że w dyskusjach na temat naszego charakteru narodowego przeważają głosy przypisujące mu cechy romantyczne. Jednocześnie zaapelował, by w tym wrodzonym romantyzmie nie zapominać o harmonii.

Rok Romantyzmu Polskiego spotkał się z olbrzymim odzewem. Powstał wspaniały projekt muzyczno-poetycki, ale także setki, a nawet tysiące innych działań. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego prowadziło specjalny program „Ballady i Romanse”, na który przeznaczyliśmy ponad 4 mln zł i w ramach którego zrealizowane zostały 152 projekty – powiedział prof. Piotr Gliński.

Szef resortu kultury zauważył, że romantyzm i sztuka romantyczna są dla Polaków na tyle ważne, że wszyscy potwierdzają potrzebę, by o nim mówić, zaś uchwały o rocznicowych latach zachęcają do większej aktywności w danym obszarze. Wicepremier zwrócił również uwagę, że w twórczości romantycznej za pięknem stoi cały szereg głębszych wartości, które są nam w życiu potrzebne.

Romantyzm mówi także o trudnych wyborach, jaskółczym niepokoju, tysiącach spraw, które przekładamy także na nasze decyzje codzienne – zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i wspólnotowym. Jest wciąż aktualny i potrzebny. Cieszę się bardzo, że tegoroczna oferta, która opierała się na aktywności bardzo wielu instytucji, oddolnych organizacji, obywateli, jednostek, artystów, ale także była koordynowana przez instytucje państwa polskiego, była tak szeroka – podsumował wicepremier Piotr Gliński.

Projekt muzyczny „Jednego serca. (Kon)teksty romantyzmu polskiego”

Projekt muzyczny „Jednego serca” narodził się jako efekt współpracy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z kompozytorem młodego pokolenia Janem Stokłosą w ramach cyklicznego wydarzenia, jakim jest Noc Muzeów. W ramach koncertu na dziedzińcu Ministerstwa  Kultury i Dziedzictwa Narodowego zaprezentowane zostały utwory z tekstami polskich poetów romantycznych – Adama Mickiewicza, Cypriana Kamila Norwida, Zygmunta Krasińskiego, Adama Asnyka, Jana Czeczota. Oprócz nowych aranżacji istniejących już opracowań muzycznych, m.in. kompozycji Stanisława Moniuszki, Czesława Niemena, Jana Kantego Pawluśkiewicza czy Janusza Radka, zaprezentowane zostały także nowe kompozycje autorstwa Jana Stokłosy do tekstów Norwida, Krasińskiego i Asnyka. Utwory wybitnych polskich poetów okresu romantyzmu zinterpretowali Rafał Bartmiński, Łukasz Drapała, Maciej Pawlak, Janusz Radek, Anastazja Simińska, Olga Szomańska i Mateusz Ziółko przy akompaniamencie Stokłosa Collective Orchestra pod dyrekcją Jana Stokłosy.

Jedenaście utworów zostało uwiecznionych w studiu Polskiego Radia, które objęło patronat medialny nad projektem. Od 6 grudnia przez rok nagrania będą dostępne na stronie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego pod nazwą „Jednego serca. (Kon)teksty romantyzmu polskiego” (https://www.gov.pl/web/kultura/jednego-serca). Aranżacje Jana Stokłosy pokazują niezwykłą aktualność, ale także – nowoczesność poezji romantycznej. Nowe muzyczne odczytanie tekstów najwybitniejszych polskich poetów może stać się inspiracją do własnych poszukiwań literackich i poznawania polskiej literatury romantycznej, odkrywania w niej niedostrzeganych wcześniej znaczeń, doceniania jej polskości i uniwersalizmu.

Podsumowanie Roku Romantyzmu Polskiego

Rok 2022, w związku z przypadającą 200. rocznicą pierwszego wydania zbioru „Ballady i romanse”, jest obchodzony jako Rok Romantyzmu Polskiego. W obchody roku włączyło się ponad 40 instytucji kultury, w tym: 20 muzeów, 8 teatrów, 8 oper i filharmonii oraz ponad 40 szkół artystycznych, które zorganizowały wydarzenia, jak również konkursy dla uczniów przybliżające polski romantyzm.

Łącznie w wydarzeniach związanych z Rokiem Romantyzmu Polskiego wzięło udział ponad 397 tys. osób, zaś około 2,7 mln - obserwowało wydarzenia w formule online.

Z okazji Roku Romantyzmu Polskiego Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego organizowało także specjalny program pt. „Ballady i romanse”, na którego realizację przeznaczyło 4,2 mln zł. W ramach programu biblioteki, domy kultury, teatry, muzea oraz filharmonie zrealizowały łącznie 152 projekty, m.in. ogólnopolski konkurs dla aktorów na artystyczną interpretację „Ballad i Romansów” Adama Mickiewicza (Fundacja VERBA SACRA) czy spektakl taneczno-teatralny pt. „Mickiewicz tańczy. Wileński Romans” (Balet Dworski Cracovia Danza).

Rok Romantyzmu Polskiego – projekty zagraniczne

Z okazji obchodów Roku Romantyzmu Polskiego realizowane były także projekty zagraniczne, w które zaangażowało się 265 polskich artystów. Na realizację projektów międzynarodowych przeznaczono łącznie 3,3 mln zł.

Instytut Adama Mickiewicza we współpracy z instytucjami partnerskimi zrealizował 18 projektów pod hasłem „44 x Mickiewicz”. W ich ramach odbyło się 76 wydarzeń, w tym m.in: 49 koncertów, 12 spektakli, 5 wystaw, 2 czytania performatywne, 4 publikacje, a także wykłady, warsztaty teatralne oraz pokaz kulinarny. Instytut przygotował również instalację „Sol Salutis – mowa liczb” Jakuba Woynarowskiego w 4 europejskich miastach, z którymi związany był Adam Mickiewicz - Wilnie, Paryżu, Rzymie i Stambule. Natomiast Narodowy Instytut Muzyki i Tańca w ramach programu „44 x Mickiewicz’’ od maja do listopada 2022 r. zrealizował 5 koncertów w 3 krajach pod wspólnym hasłem „Ballady i romanse”. W programie koncertów znalazły się utwory Marii Szymanowskiej, Michała Kleofasa Ogińskiego, Fryderyka Chopina i Stanisława Moniuszki.

W listopadzie w Londynie odbyła się premiera „Ballad i romansów” Adama Mickiewicza w angielskim przekładzie Charlesa Kraszewskiego opublikowanych przez brytyjsko-holenderskie wydawnictwo Glagoslav Publications we współpracy z Instytutem Kultury Polskiej w Londynie oraz Instytutem Książki. To pierwszy w historii pełen przekład całości, który zawiera nie tylko 14 utworów z pierwszego wydania w Wilnie w 1822 r., ale też cztery dodatkowe z wydania z Lipska z 1852 r.

Rok Romantyzmu Polskiego – instytucje prowadzone i współprowadzone przez MKiDN

Szereg wydarzeń z okazji Roku Romantyzmu Polskiego przygotowały instytucje prowadzone i współprowadzone przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Do świętowania Roku Romantyzmu przyłączyły się również szkoły artystyczne, zaś media publiczne przygotowały okolicznościowe programy i audycje.

Instytucje kultury i szkoły artystyczne zaangażowały się również w Narodowe Czytanie „Ballad i Romansów” Adama Mickiewicza.

 

Poniżej przedstawiamy wybrane projekty zrealizowane w ramach Roku Romantyzmu Polskiego.

Instytut Literatury

W dniach 25-26 kwietnia 2022 roku Instytut Literatury przeprowadził Kongres Literatury Polskiej pt. „Tradycja romantyczna dzisiaj” w Wierzchosławicach. Odbyły się dwie konferencje: „Mickiewicz i świat” – pod przewodnictwem prof. dr. hab. Bogusława Doparta oraz „Obecność paradygmatu romantycznego po 1945 roku w literaturze polskiej”, której obradom przewodniczył prof. dr hab. Wojciech Ligęza.

Instytut Literatury przygotowuje i upowszechnia także wydawnictwa z zakresu literatury romantycznej takie jak m.in.: „Mickiewiczowski pięcioksiąg romantyczny” Bogusława Doparta, „Nie tylko szablą. Nauka i kultura polska w walce o utrzymanie tożsamości narodowej 1795–1918” Juliana Dybieca czy „Nawiązane ogniwo. Studia o poezji Cypriana Norwida i jej kontekstach” Grażyny Halkiewicz-Sojak.

Państwowy Instytut Wydawniczy

W listopadzie Państwowy Instytut Wydawniczy zainaugurował nową edycję „Dzieł zebranych” Juliusza Słowackiego wydaniem dwóch pierwszych tomów serii – „Korespondencji”. Znajdują się w nich 274 listy poety, wcześniej nieznane lub inaczej zaklasyfikowane przez edytorów, oraz 26 listów napisanych do Słowackiego.

Muzeum Łazienki Królewskie

Muzeum Łazienki Królewskie wspólnie z Teatrem Klasyki Polskiej zorganizowało widowisko teatralne „Noc listopadowa” Stanisława Wyspiańskiego. Spektaklom towarzyszyło dwudniowe seminarium ukazujące kulisy tworzenia dramatu, które poprowadzili teatrolodzy.

Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza

Muzeum Literatury zaprezentowało dwie odsłony wystawy „Słowacki w Libanie” w Warszawie i Ghazir. Wystawa opowiada historię wewnętrznej podróży i przemiany duchowej Juliusza Słowackiego, w tle której powstał poemat „Anhelli”. Ekspozycji towarzyszyły wydarzenia takie jak: pokaz filmu „Anhelli”, spotkania i oprowadzania autorskie oraz wykłady.

Polska Opera Królewska

Polska Opera Królewska przygotowała prawykonanie opery napisanej na zamówienie POK - „Noc Kruków” Zygmunta Krauze na podstawie „Ballad i romansów” A. Mickiewicza. Premiera odbyła się 2 lipca 2022 r.

Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina

Filharmonia Łódzka zaprezentowała koncert symfoniczny „200 lat polskiego romantyzmu”.

Filharmonia Podkarpacka im. Artura Malawskiego w Rzeszowie

Filharmonia Podkarpacka zaprezentowała koncert kameralny „Ballady i romanse. Polska muzyką malowana”.

Filharmonia Narodowa w Warszawie

Orkiestra Filharmonii Narodowej odbyła tournée w USA z Koncertami Chopinowskimi z laureatem pierwszej nagrody ostatniego Konkursu Chopinowskiego. Od 30 marca do 5 kwietnia 2022 roku Orkiestra zagrała 6 koncertów na Florydzie.  W ich programie znalazły się: uwertura do opery „Paria” Stanisława Moniuszki oraz koncert fortepianowy e-moll op. 11 Fryderyka Chopina.

Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny

Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny zrealizowała w październiku przegląd filmowy na Ninatece „Czego pragniesz duszyczko. Różne oblicza romantyzmu”. Udostępnione zostały filmy, spektakle i animacje, zrealizowane na podstawie dzieł romantyków lub inspirowane epoką romantyzmu m.in.: „Lawa. Opowieść o „Dziadach” Tadeusza Konwickiego”, „Kochanka Szamoty” Adama Uryniaka czy krótkometrażowa „Świtezianka” w reżyserii sióstr Bui Ngoc.

Zespół Państwowych Ogólnokształcących Szkół Muzycznych I i II st. nr 3 im. G. Bacewicz w Warszawie

W maju 2022 r. Szkoła Muzyczna zorganizowała koncert „Minęło 200 romantycznych lat” na Zamku Królewskim w Warszawie. W programie prezentowane były utwory polskich romantyków: A. Mickiewicza, F. Chopina, I. F.  Dobrzyńskiego, K. Kurpińskiego i S. Moniuszki.