1. Unia Lubelska, zawarta między Polską i Litwą w 1569 roku – Kościół p. w. Św. Stanisława wraz z Klasztorem Dominikanów, Kościół św. Trójcy, pomnik Unii Lubelskiej

Miasto Lublin jako dziedzictwo idei Unii Lubelskiej, zawartej między Polską i Litwą w 1569 roku, zostało uhonorowane Znakiem Dziedzictwa Europejskiego w 2015 roku.

Unia Lubelska jest dziedzictwem europejskim, stanowiąc archetyp Unii Europejskiej w budowaniu federacji państw i społeczeństw obywatelskich współczesnej Europy.

Miejscami upamiętniającymi Unię Lubelską są zabytki będące świadkami jej zawarcia i ją upamiętniające, przede wszystkim: Kaplica Trójcy Świętej na Zamku Lubelskim, gdzie odbyły się obrady sejmu i podpisanie aktu w 1569 roku, zespół klasztorny oo. dominikanów, w którym odprawiono uroczystą mszę św. po zawarciu Unii oraz Pomnik Unii Lubelskiej na Placu Litewskim – świadectwo pamięci o Unii, także po upadku Rzeczypospolitej.

Dane kontaktowe: Pan Michał Trzewik, Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków, ul. Złota 2, 20-112 Lublin, mail: michal.trzewik@lublin.eu, tel.: 81 466 26 65

2. Historyczna Stocznia Gdańska – obiekty związane z powstaniem „Solidarności”

Historyczny zespół obiektów Stoczni Gdańskiej – Sala BHP, Brama nr 2, plac Solidarności
z pomnikiem Poległych Stoczniowców 1970 roku – oraz Europejskie Centrum Solidarności, prowadzące szerokie działania edukacyjne i promujące dziedzictwo Solidarności, wyróżnione zostały Znakiem Dziedzictwa Europejskiego w 2015 roku.

Wymienione obiekty są nie tylko miejscami doniosłych wydarzeń historycznych, które odegrały niebagatelną rolę w dziejach całego kontynentu, inicjując głębokie przemiany demokratyczne po 1989 roku. To również miejsca, w których w atmosferze dialogu kształtowano w pokojowy sposób otwarte społeczeństwo obywatelskie, jeden z fundamentów współczesnej Europy.

Dane kontaktowe: Pan Andrzej Trzeciak, Kustosz Europejskiego Centrum Solidarności, pl. Solidarności 1, 80-863 Gdańsk, mail: a.trzeciak@ecs.gda.pl, tel. 58 772 40 46

3. Konstytucja 3 Maja

Konstytucja 3 Maja, jako symbol demokratycznej, pokojowej przemiany politycznej, została wyróżniona Znakiem Dziedzictwa Europejskiego w 2015 roku. Była to pierwsza demokratycznie uchwalona ustawa zasadnicza w Europie. Obecnie przechowywana jest w Archiwum Głównych Akt Dawnych w Warszawie.

Dokument z 1791 r., uchwalony przez Rzeczpospolitą Obojga Narodów, odzwierciedla wpływy oświeceniowe, które uznawały prymat rozumu, prawa i wolności. Składa się z uroczystej preambuły i 11 artykułów, które wprowadzały w Polsce ustrój monarchii konstytucyjnej, jakiego większość państw europejskich doczekała się dopiero w następnym wieku. Konstytucja 3 Maja zachowywała stanową strukturę społeczeństwa, ale otwierała drogi awansu społecznego i perspektywy dalszych przekształceń ustroju. Przyjęła monteskiuszowski trójpodział władzy na: prawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.

Dane kontaktowe: Dr Hubert Wajs, Dyrektor Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, ul. Długa 7, 00-263 Warszawa, mail: sekretariat@agad.gov.pl

4. Cmentarz wojenny nr 123 - Łużna-Pustki z okresu I wojny światowej

Cmentarz wojenny nr 123, jako miejsce promujące wartości, takie jak godność ludzka, równość, pojednanie i pokój oraz braterstwo różnych ludzi i różnych narodów, został wyróżniony Znakiem Dziedzictwa Europejskiego w 2016 roku.

Założony w roku 1918 na wzgórzu Pustki, w miejscu jednej z największych bitew pierwszej wojny światowej na froncie wschodnim, pomiędzy armią austro-węgierską i niemiecką oraz armią rosyjską. Cmentarz jest miejscem ostatniego spoczynku żołnierzy, którzy walczyli po stronie tych trzech sił zbrojnych i którzy pochodzili z dzisiejszych terenów Austrii, Węgier, Niemiec, Polski, Ukrainy, Rosji i Słowenii. Odzwierciedla ideę ekumenizmu, zapewniając jednakowe traktowanie wszystkim poległym, bez względu na ich przynależność religijną lub etniczną i fakt, po której stronie walczyli. Cmentarz stanowi wielonarodowe dziedzictwo kulturowe, unikatowe na skalę europejską.

Dane kontaktowe: Pani Joanna Florkiewicz-Kamieniarczyk, Dyrektor Wydziału Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i Dziedzictwa Narodowego, Małopolski Urząd Wojewódzki, ul. Basztowa 22, 31-156 Kraków, mail: jkam2@malopolska.uw.gov.pl, tel.: 12/392 11 26

5. Miejsce Pamięci Narodowej w Łambinowicach

Na Miejsce Pamięci Narodowej w Łambinowicach składają się tereny poobozowe oraz cmentarze wojenne. Jest to obiekt szczególnie ważny, gdyż upamiętnia ofiary wielu konfliktów zbrojnych, począwszy od wojny francusko – pruskiej, poprzez I wojnę światową aż po II wojną światową, kiedy to istniał tam jeden z największych kompleksów obozowych Wehrmachtu na terenie Europy.

Należy wskazać, że obiekt wyróżnia wielowarstwowy przekaz historyczny, zapisany w zachowanych tam eksponatach. Obszar ten tworzą m.in. pozostałości poobozowe, Stary Cmentarz Jeniecki (głównie z grobami z 1871 r oraz z lat 1914–1919), Cmentarz Jeńców Radzieckich z masowymi mogiłami, Pomnik Martyrologii Jeńców Wojennych, poświęcony wszystkim jeńcom alianckim Lamsdorf z lat 1939-1945, jak również Cmentarz Ofiar Obozu Pracy 1945–1946.

Obiekt ten upamiętnia ofiary pochodzące z wielu krajów Europy ale też świata. Tworzy on również  przekaz edukacyjny i obywatelski dotyczący konieczności przestrzegania praw człowieka. Warto także wskazać, że Miejsce Pamięci w Łambinowicach prowadzi również działalność edukacyjną, w tym działania związane z edukacją obywatelską.

Obiektem opiekuje się znajdujące się na jego terenie Centralne Muzeum Jeńców Wojennych, które to gromadzi, przechowuje, opracowuje, digitalizuje i udostępnia liczne muzealia i archiwalia, a jego specjalistyczne zbiory należą do najcenniejszych i najbogatszych w Polsce.

Dane kontaktowe: Violetta Rezler-Wasielewska, Dyrektor Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych, ul. Minorytów 3, 45-017 Opole, tel./fax +48 77 453 78 72, +48 77 453 92 16, cmjw@cmjw.pl

6. Osiedla Werkbundu (Austria, Czechy, Niemcy, Polska)

Osiedla Werkbundu zostały zaprojektowanych przez stowarzyszenie Deutsches Werkbund i zbudowane w latach 1927-1932 na terenie Austrii, Czech, Niemiec i Polski. Osiedla te wywarły znaczący wpływ na współczesny krajobraz architektoniczny i zapewniły sobie ważne miejsce w historii. Tych sześć unikatowych osiedli ma nieoszacowaną wartość kulturową  i są inspiracją dla kolejnych pokoleń.  

Osiedla te nie były identyczne, każde z sześciu osiedli było inne i odpowiadało m.in. na sytuację społeczną, gospodarczą i polityczną danego kraju. 

Jako pierwsze z osiedli powstało w 1927 roku osiedle Weissenhof w Stuttgarcie, a w ciągu zaledwie następnych pięciu lat powstały następne wzorcowe osiedla. Te modernistyczne budowle oprócz Stuttgartu mieściły się również w  Brnie, Zurychu, Pradze, Wiedniu oraz Wrocławiu i nosiły nazwy Weissenhof, Nový Dům, WuWA, Neubühl, Lainz i Baba

Warto również podkreślić, że wrocławskie osiedle WuWA powstałe w roku 1929 zostało zachowane w niemal oryginalnym i nienaruszonym stanie. Zlokalizowane jest ono między innymi nieopodal wrocławskiego Zoo oraz Hali Stulecia. Sama nazwa WuWA pochodzi natomiast  od niemieckiego Wohnung und Werkraum Ausstellung, co oznacza Mieszkanie i Miejsce Pracy.