Na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 2022 r. poz.385) „muzea mogą być tworzone przez ministrów i kierowników urzędów centralnych, jednostki samorządu terytorialnego, osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej”.

Muzeami państwowymi są muzea utworzone przez organy administracji rządowej, natomiast muzeami samorządowymi utworzone albo przejęte przez jednostki samorządu terytorialnego.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 powołanej ustawy muzea utworzone przez ministrów i kierowników urzędów centralnych oraz jednostki samorządu terytorialnego działają na podstawie statutu, nadanego przez podmiot, który utworzył muzeum.

Z kolei muzea nieposiadające osobowości prawnej, w tym muzea funkcjonujące w ramach struktury osoby prawnej lub utworzone przez osoby fizyczne, działają na podstawie regulaminu, nadanego przez podmiot, który utworzył muzeum (art. 6 ust. 6 ustawy o muzeach).

Zarówno statut jak i regulamin podlegają uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

W związku z tym do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego należy złożyć wniosek o uzgodnienie statutu bądź regulaminu muzeum, którego załącznikiem będzie projekt statutu lub regulaminu.

Dodatkowo do wniosku o uzgodnienie regulaminu należy dołączyć wypełniony „kwestionariusz założyciela muzeum nieposiadającego osobowości prawnej”.

Procedura ze strony Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego prowadzona jest przez Departament Dziedzictwa Kulturowego, który przyjmuje wnioski i weryfikuje je pod względem formalno-prawnym, w tym wzywa do ewentualnego uzupełnienia wniosku i dodatkowych wyjaśnień. Po weryfikacji DDK MKiDN przekazuje wnioski do zaopiniowania Narodowemu Instytutowi Muzeów. Po zwrocie dokumentacji przez NIM, Minister KiDN podejmuje decyzję odnośnie uzgodnienia treści statutu bądź regulaminu, informując o tym wnioskodawcę. 

Jeśli organizator lub założyciel utworzy muzeum i nada mu statut bądź regulamin, powinien złożyć do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wniosek o wpis do wykazu muzeów prowadzonego przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w Biuletynie Informacji Publicznej. Do wniosku organizator lub założyciel dołącza kopię dokumentu potwierdzającego nadanie muzeum statutu bądź regulaminu wraz z załącznikiem tego dokumentu, tj. statutem lub regulaminem o treści uzgodnionej z MKiDN, np. uchwałę, którą właściwy organ samorządowy przyjmie statut muzeum, a w przypadku muzeum nieposiadającego osobowości prawnej – podpisane przez założyciela muzeum zarządzenie w sprawie nadania regulaminu muzeum (art. 5b ust. 3 ustawy o muzeach).

Wszelkich informacji dotyczących procedury uzgodnieniowej statutów lub regulaminów udziela Departament Dziedzictwa Kulturowego MKiDN pod numerem telefonu 22 42 10 450, email: ddk@kultura.gov.pl.