Interwencja 1. Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000

Płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne w ramach Interwencji 1. Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000 są kontynuacją, z pewnymi modyfikacjami, Pakietu 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000, wdrażanego w ramach PROW na lata 2014 – 2020.

Interwencja 1. Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000:

Wariant 1.1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe,
Wariant 1.2. Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla,
Wariant 1.3. Murawy,
Wariant 1.4. Półnaturalne łąki wilgotne,
Wariant 1.5. Półnaturalne łąki świeże,
Wariant 1.6.1. Torfowiska – wymogi kluczowe,
Wariant 1.6.2. Torfowiska – wymogi kluczowe i uzupełniające,
Wariant 1.7. Ochrona siedlisk lęgowych rzadkich gatunków ptaków siewkowych (rycyk, kszyk, krwawodziób i czajka),
Wariant 1.8. Ochrona siedlisk lęgowych dubelta i kulika wielkiego,
Wariant 1.9. Ochrona siedlisk lęgowych wodniczki,
Wariant 1.10. Ochrona siedlisk lęgowych derkacza.

Płatność przyznawana jest do trwałych użytków zielonych, na których występują siedliska przyrodnicze lub siedliska lęgowe ptaków, jeżeli są położone na specjalnym obszarze ochrony siedlisk lub na obszarze specjalnej ochrony ptaków oraz do obszarów przyrodniczych, jeżeli są położone na specjalnym obszarze ochrony siedlisk lub na obszarze specjalnej ochrony ptaków.

Wymogi jakie muszą zostać spełnione w ramach Interwencji 1:

obowiązek posiadania planu działalności rolnośrodowiskowej;
obowiązek posiadania dokumentacji przyrodniczej wykonanej przez eksperta przyrodniczego na formularzu udostępnionym przez ARiMR zgodnie z metodyką sporządzania takiej dokumentacji, w roku poprzedzającym rok rozpoczęcia lub w roku rozpoczęcia zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego, ale nie później niż do 30 listopada tego roku.

Obowiązek podsiadania dokumentacji przyrodniczej nie jest wymagany w przypadku wariantów w zakresie ochrony siedlisk lęgowych dubelta lub wodniczki, jeżeli obszar ten w pierwszym roku realizacji tego zobowiązania stanowi odpowiednio zasięg występowania dubelta lub wodniczki wynikający z warstw cyfrowych opracowanych w ramach monitoringu prowadzonego przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ).

Stosowanie praktyk przyjaznych środowisku tj. wymogów związanych z ekstensywnym rolniczym użytkowaniem gruntu, obejmujących w szczególności: stosowanie odpowiedniej liczby pokosów, ekstensywny wypas zwierząt, dostosowanie terminów koszenia/wypasu do potrzeb ochrony przyrody, terminy koszenia – w zależności od wariantu – od 15.06 do 30.09 lub od 01.09 do 31.10., pozostawienie powierzchni nieskoszonej – w przypadku siedlisk przyrodniczych 5-20%, w przypadku siedlisk ptasich 5-10%.
Dla działek do 0,5 ha lub do 1 ha możliwość skoszenia całej powierzchni

Płatność w ramach Interwencji 1. Przyznawana jest rolnikowi lub zarządcy, jeżeli posiada:

trwałe użytki zielone lub obszary przyrodnicze (obszary nie będące użytkami rolnymi, na których występują określone typy cennych siedlisk) położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha;
powierzchni jednostki gruntu nierolniczego będącego obszarem kwalifikującym się do płatności (użytek rolny- trwały użytek zielony lub obszar niebędący użytkiem rolnym), na którym występuje cenne siedlisko lub gatunek – pomoc przysługuje do działek rolnych o powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha.

W przypadku wariantu 1.8. (w przypadku dubelta) i 1.9. płatność jest przyznawana wyłącznie do obszaru, który w pierwszym roku realizacji danego zobowiązania:

znajduje się w granicach warstw cyfrowych GIOŚ lub
znajduje się w granicach zasięgu występowania dubelta lub wodniczki lub obszaru wdrażania działań ochronnych obligatoryjnych lub fakultatywnych odpowiednio dla dubelta lub wodniczki określonych w planie ochrony albo w planie zadań ochronnych ustanowionych dla danego obszaru Natura 2000, objętych warstwami cyfrowymi opracowanymi przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska (GDOŚ) i udostępnionymi Agencji.

Jeżeli w pierwszym roku realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego dany obszar:

znajduje się w granicach warstw cyfrowych GIOŚ lub
znajduje się w granicach warstw cyfrowych GDOŚ

– to zobowiązanie może być realizowane wyłącznie w ramach wariantu, w zakresie którego dane siedlisko lub dany gatunek ptaka są objęte płatnościami rolno-środowiskowo-klimatycznymi.

Jeżeli w pierwszym roku realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego dany obszar znajduje się w granicach kilku warstw cyfrowych GDOŚ, to zobowiązanie może być realizowane w ramach jednego z tych wariantów, w ramach których są wspierane te siedliska lub te gatunki ptaków.

Powyższego przepisu nie stosuje do obszaru, który w pierwszym roku realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego znajduje się w granicach:

zasięgu występowania derkacza lub obszaru wdrażania działań ochronnych obligatoryjnych lub fakultatywnych dla derkacza określonych w planie ochrony albo w planie zadań ochronnych ustanowionych dla danego obszaru Natura 2000, objętych warstwami cyfrowymi opracowanymi przez GDOŚ i udostępnionymi Agencji, jeżeli regionalny dyrektor ochrony środowiska, który sprawuje nadzór nad danym obszarem Natura 2000, potwierdził w formie pisemnej na formularzu określonym w metodyce sporządzania dokumentacji przyrodniczej, że na tym obszarze może być realizowany wariant interwencji 1 inny niż wariant 1.10;
warstw cyfrowych GIOŚ i nie znajduje się w granicach zasięgu występowania dubelta lub wodniczki lub obszaru wdrażania działań ochronnych obligatoryjnych lub fakultatywnych dla dubelta lub wodniczki określonych w planie ochrony albo w planie zadań ochronnych ustanowionych dla danego obszaru Natura 2000, objętych warstwami cyfrowymi opracowanymi przez GDOŚ i udostępnionymi Agencji, jeżeli regionalny dyrektor ochrony środowiska, który sprawuje nadzór nad danym obszarem Natura 2000, potwierdził w formie pisemnej na formularzu określonym w metodyce, że na tym obszarze może być realizowany wariant interwencji 1 inny niż warianty 1.8 – w zakresie ochrony siedlisk lęgowych dubelta – lub 1.9.

W przypadku gdy w pierwszym roku realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego dany obszar znajdujący się w granicach warstw cyfrowych GIOŚ znajduje się w granicach:

zasięgu występowania gatunku ptaka objętego płatnościami rolno-środowiskowo-klimatycznymi w ramach wariantów interwencji 1 lub obszaru wdrażania działań ochronnych obligatoryjnych lub fakultatywnych dla gatunku ptaka objętego płatnościami rolno-środowiskowo-klimatycznymi w ramach wariantów interwencji 1 określonych w planie ochrony albo w planie zadań ochronnych ustanowionych dla danego obszaru Natura 2000, objętych warstwami cyfrowymi opracowanymi przez GDOŚ i udostępnionymi Agencji, zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne może być realizowane w ramach wariantów 1.8 – w zakresie ochrony siedlisk lęgowych dubelta – lub 1.9, lub wariantu, w ramach którego płatnościami rolno-środowiskowo-klimatycznymi jest objęty gatunek ptaka, którego dotyczą te warstwy cyfrowe opracowane przez GDOŚ;
zasięgu występowania danego siedliska objętego płatnościami rolno-środowiskowo-klimatycznymi w ramach odpowiedniego wariantu interwencji 1 lub obszaru wdrażania działań ochronnych obligatoryjnych lub fakultatywnych dla danego siedliska objętego płatnościami rolno-środowiskowo-klimatycznymi w ramach wariantów interwencji 1 określonych w planie ochrony albo w planie zadań ochronnych ustanowionych dla danego obszaru Natura 2000, objętych warstwami cyfrowymi opracowanymi przez GDOŚ i udostępnionymi Agencji, zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne może być realizowane w ramach wariantów 1.8 – w zakresie ochrony siedlisk lęgowych dubelta – lub 1.9, lub wariantu, w ramach którego płatnościami rolno-środowiskowo-klimatycznymi jest objęte to siedlisko, którego dotyczą te warstwy cyfrowe opracowane przez GDOŚ.

Płatności są przyznawane corocznie, przez okres 5-letniego zobowiązania, rolnikom lub innym podmiotom, którzy dobrowolnie przyjmują na siebie zobowiązanie w zakresie danej interwencji lub wariantu. Płatność w całości lub w części rekompensuje utracony dochód i dodatkowo poniesione koszty.

W przypadku płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych w ramach WPR 2023-2027 rekompensata kosztów transakcyjnych przysługuje w ramach Interwencji 1. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000.

Ubiegając się o rekompensatę kosztów transakcyjnych, należy zaznaczyć odpowiednie pola „przyznanie kosztów transakcyjnych w ramach” w części dotyczącej płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych w ramach WPR 2023-2027 w eWniosekPlus.

Realizacja zobowiązania w ramach Interwencji 1 jest możliwa pod warunkiem, braku różnic działań obligatoryjnych i fakultatywnych zawartych w PO lub PZO określonymi w tych planach w ich brzmieniu obowiązującym w dniu 15 marca pierwszego roku realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego w ramach tego wariantu, z wymogami wskazanymi dla danego wariantu.

W przypadku gdy szczegółowe wymogi danego wariantu różnią się od działań obligatoryjnych lub fakultatywnych zawartych w PO lub PZO dla danego obszaru Natura 2000 w ich brzmieniu obowiązującym w dniu 15 marca pierwszego roku realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego w ramach tego wariantu, lub są z nimi sprzeczne:

to zobowiązanie jest realizowane zgodnie z tymi działaniami obligatoryjnymi lub fakultatywnymi, w odniesieniu do których wystąpiła ta różnica lub ta sprzeczność, oraz jako wymogi tego zobowiązania zostały wskazane w planie działalności rolnośrodowiskowej, te działania obligatoryjne lub fakultatywne,

albo

istnieje obowiązek dostarczenia pisemnego potwierdzenia możliwości realizacji zobowiązania przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska sprawującego nadzór nad danym obszarem Natura 2000.

W przypadku gdy dla specjalnego obszaru ochrony siedlisk (SOO) lub obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty nie został ustanowiony PO albo PZO, a nie są to jednocześnie obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO), płatność rolno-środowiskowo-klimatyczna w ramach wariantów 1.7-1.10 jest przyznawana, jeżeli regionalny dyrektor ochrony środowiska, który sprawuje nadzór nad tymi obszarami, potwierdził w formie pisemnej na formularzu określonym w metodyce sporządzania dokumentacji przyrodniczej, że dany wariant może być realizowany.

Rolnikowi lub innemu podmiotowi może zostać przyznana dodatkowa płatność do powierzchni obszarów przyrodniczych, która:

w danym roku została zalana lub podtopiona, przy czym zalanie lub podtopienie są rozumiane jako stan wysycenia profilu glebowego wodą na poziomie 80% co najmniej przez 12 następujących po sobie dni w okresie od dnia 1 maja do dnia 30 września, jeżeli potwierdzą to dane w formie wykazu działek wraz z ich danymi przestrzennymi sporządzanego corocznie przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa- Państwowego Instytutu Badawczego,
jest położona na działkach przyrodniczych, na których jest realizowane zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne z wyłączeniem wariantu 1.3. Murawy i objętych obszarem zatwierdzonym.