Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

Interwencja polega na zachowaniu tradycyjnych i rzadkich w uprawach gatunków roślin rolniczych, warzywnych i zielarskich, a także dawnych odmian oraz miejscowych populacji i ekotypów uprawianych na terenie Polski, skutkiem czego będzie dywersyfikacja upraw sprzyjająca zwiększaniu bioróżnorodności na terenach wiejskich.

Interwencja skierowana jest do beneficjentów, którzy uczestniczą w ochronie zaniechanych w uprawach odmian gatunków roślin uprawnych, a także gatunków roślin uprawnych, obecnie zagrożonych erozją genetyczną.

Interwencja 5. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie :

Wariant 5.1. Uprawa rzadkich gatunków lub odmian roślin;

Wariant 5.2. Wytwarzanie materiału siewnego rzadkich gatunków lub odmian roślin.

Realizacja interwencji polega na uprawie lub wytwarzaniu materiału siewnego odmian regionalnych i/lub amatorskich zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze tj.: odmiany pszenicy zwyczajnej ozimej: Almari, Ostka Grodkowicka, Ostka Gruboziarnista Grodkowicka, Square Head Grodkowicka  oraz odmiany ziemniaka: Aksamitka, Aster, Atol, Ceza, Dalia, Drop, Ibis, Kolia, Lawina, Pierwiosnek, Ruta, Salto, Sonda, Wawrzyn, Zebra, Żagiel lub pozostałych gatunków roślin zagrożonych erozją genetyczną wymienionych w ust. 3 załącznika nr 4 do rozporządzenia, tj.: pszenica płaskurka, pszenica samopsza, żyto krzyca, lnianka siewna, nostrzyk biały, przelot pospolity, komonica błotna, gryka tatarka, lędźwian siewny, soczewica jadalna, pasternak zwyczajny, sałata łodygowa.   Gatunki rzadko uprawianych roślin zielarskich wymienionych w ust. 3 załącznika nr 4 do rozporządzenia tj. bukwica zwyczajna, centuria pospolita, czosnek niedźwiedzi, fiołek trójbarwny, goryczka żółta, pierwiosnka lekarska, różeniec górski, turówka leśna, turówka wonna, wiązówka bulwkowa, arnika górska, arcydzięgiel litwor.

Ze względu na specyfikę interwencji, w trakcie realizacji zobowiązania dopuszczalne jest zwiększanie lub zmniejszanie powierzchni objętej zobowiązaniem lub zmiany miejsca realizacji tego zobowiązania. Rolnik może również dokonywać zmiany uprawianych roślin lub miejsca ich uprawy, pod warunkiem, że mimo dokonania tych zmian są spełnione warunki przyznania tej płatności.  

Jednostkami odpowiedzialnymi za genetyczne zasoby roślin są:

• Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin - Państwowy Instytut Badawczy
  w Radzikowie,
• Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach.

Wymogi, jakie muszą zostać spełnione w ramach Interwencji 5:

• obowiązek posiadania planu działalności rolnośrodowiskowej;
• obowiązek prowadzenia rejestru działalności rolnośrodowiskowej;

Od 2024 roku dołącza się dokument potwierdzający zakup kwalifikowanego materiału siewnego lub materiału siewnego kategorii standard w rozumieniu przepisów o nasiennictwie roślin odmian regionalnych i amatorskich wpisanych do krajowego rejestru lub odmian marginalnych z gatunków roślin rolniczych wymienionych w ust. 3 pkt 1 załącznika nr 4 do rozporządzenia – w przypadku gdy  składany wniosek  dotyczy:

• roku, w którym została rozpoczęta w ramach tego wariantu uprawa rośliny danej odmiany regionalnej albo amatorskiej wpisanej do krajowego rejestru albo odmiany marginalnych z gatunków roślin rolniczych wymienionych w ust. 3 pkt 1 załącznika nr 4 do rozporządzenia;
• czwartego roku uprawy w ramach tego wariantu rośliny danej odmiany regionalnej albo amatorskiej wpisanej do krajowego rejestru albo odmiany marginalnych z gatunków roślin rolniczych wymienionych w ust. 3 pkt 1 załącznika nr 4 do rozporządzenia,. Powyższego nie stosuje się w odniesieniu do odmian, które zawarte w tym punkcie załącznika są bylinami. (wariant 5.2).

Płatność rolno-środowiskowo-klimatyczna do tego samego obszaru może być przyznana tylko z tytułu realizacji jednego zobowiązania (jednej interwencji lub wariantu). W przypadku gdy rolnik lub zarządca ubiega się o przyznanie płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej do tego samego obszaru z tytułu realizacji więcej niż jednego wariantu lub interwencji, płatność rolno-środowiskowo-klimatyczna jest przyznawana do zobowiązania, dla którego przewidziano wyższą stawkę płatności na 1 ha.

Łączenie różnych zobowiązań oraz różnych działań w gospodarstwie.

Płatność rolno-środowiskowo-klimatyczna w ramach Interwencji 5. Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie może być przyznana w przypadku równoczesnej realizacji w gospodarstwie zobowiązania PROW w ramach Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone lub Pakietu 2. Ochrona gleb i wód.

Płatność w ramach tego pakietu przyznawana jest beneficjentowi, jeżeli posiada gospodarstwo rolne położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż 1 ha. 

Płatności są przyznawane corocznie, przez okres 5-letniego zobowiązania, rolnikom lub zarządcom, którzy dobrowolnie przyjmują na siebie zobowiązanie w zakresie danej interwencji lub wariantu. Płatność w całości lub w części rekompensuje utracony dochód i dodatkowo poniesione koszty.

W przypadku płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych (WPR 2023-2027) rekompensata kosztów transakcyjnych przysługuje w ramach Wariantu 5.2, z tytułu wykonania w laboratoriach urzędowych lub laboratoriach akredytowanych, oceny wytworzonego materiału siewnego  potwierdzającej wymaganą jakość wytworzonego materiału siewnego gatunków lub odmian roślin uprawianych na gruntach ornych, zadeklarowanych we wniosku o przyznanie płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej, objętych obszarem zatwierdzonym, w ramach danego wariantu.

W przypadku ubiegania się o rekompensatę kosztów transakcyjnych, należy zaznaczyć odpowiednie pola „przyznanie kosztów transakcyjnych w ramach” w części dotyczącej płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej w ramach WPR 2023-2027 w eWniosekPlus.

Płatność rolno-środowiskowo-klimatyczna w ramach wszystkich wariantów Interwencji 5. jest przyznawana do łącznej powierzchni uprawy rośliny danego gatunku lub danej odmiany wymienionego w ust. 3 załącznika nr 4 do rozporządzenia nie większej niż 5 ha.