Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

Wymogi podstawowe w zakresie zarządzania określone zostały w obwieszczeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2023 r. w sprawie wykazu wymogów podstawowych z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających przepisy Unii Europejskiej, w których określono te wymogi podstawowe (M.P. poz. 274, z późn.zm.).

Wymogi dotyczące kontroli pozwoleń na: usługę wodną obejmującą pobór wód powierzchniowych lub wód podziemnych do nawadniania gruntów lub upraw, a także na potrzeby działalności rolniczej, w ilości średniorocznie większej niż 5 m³ na dobę, a także na rolnicze wykorzystanie ścieków, jeżeli ich łączna ilość jest większa niż 5 m³ na dobę.

W celu zmniejszenia zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobiegania dalszemu zanieczyszczeniu został opracowany i wdrożony na obszarze całego państwa Program działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu.

Program azotanowy - Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - Portal Gov.pl

Program działań są obowiązane stosować podmioty prowadzące produkcję rolną, w tym działy specjalne produkcji rolnej oraz działalność, w ramach której są przechowywane odchody zwierzęce lub stosowane nawozy.

Program działań zawiera:

1) określone z uwzględnieniem najlepszych dostępnych technik środki oraz sposoby postępowania w zakresie praktyki rolniczej, w szczególności związanej z procesami nawożenia, gospodarki nawozami w gospodarstwach rolnych obejmujące:

1. ograniczenie rolniczego wykorzystania nawozów, w tym sposoby i warunki nawożenia na glebach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą lub przykrytych śniegiem, w pobliżu wód powierzchniowych i na terenach o dużym nachyleniu, a także równowagi między możliwym do przewidzenia zapotrzebowaniem upraw na azot a zasilaniem upraw azotem z gleby oraz z nawożenia,
2. wskazanie okresów, w których dozwolone jest rolnicze wykorzystanie nawozów, oraz dawek nawozów i sposobów nawożenia,
3. określenie warunków, w których wykorzystanie niektórych rodzajów nawozów jest zabronione,
4. określenie warunków przechowywania odchodów zwierzęcych, w tym powierzchni i pojemności urządzeń do ich przechowywania,
5. planowanie prawidłowego nawożenia azotem poszczególnych roślin,
6. określenie listy upraw intensywnych,
7. określenie współczynników przeliczeniowych sztuk rzeczywistych zwierząt gospodarskich na duże jednostki przeliczeniowe,
8. określenie sposobu obliczania sztuk przelotowych zwierząt gospodarskich i ich stanu średniorocznego,
1. określenie sposobu obliczania minimalnej wielkości miejsc do przechowywania odchodów zwierzęcych,
10. określenie średnich rocznych wielkości produkcji odchodów zwierzęcych i koncentracji zawartego w nich azotu w zależności od gatunku zwierzęcia gospodarskiego, jego wieku i wydajności oraz systemu utrzymania,
11. określenie sposobu obliczania dawki nawozów azotowych mineralnych,
12. określenie maksymalnych dawek nawozów azotowych dla upraw w plonie głównym,
13. określenie sposobu ustalania wielkości rocznej dawki odchodów 170 kg azotu w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych;
14. określenie odległości, w jakich nie stosuje się nawozów w pobliżu wód powierzchniowych, w tym na terenach o dużym nachyleniu, w zależności od rodzaju stosowanego nawozu, występowania uprawy roślin, rodzaju wód powierzchniowych oraz sposobu stosowania nawozu,
15. warunki przechowywania kiszonek;

2) sposób dokumentowania realizacji programu działań.

Najważniejsze zmiany w wymogach SMR 2 obowiązujące od 2025 r.

Od dnia 1 stycznia 2025 r. obowiązuje wymóg, który mówi, że rolnik prowadzący chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej lub równej 210 dużych jednostek przeliczeniowych (DJP) powinien przestrzegać obowiązku posiadania odpowiedniej powierzchni lub pojemności miejsc do przechowywania nawozów naturalnych, która umożliwi przechowywanie co najmniej 6-miesięcznej produkcji nawozów naturalnych płynnych lub co najmniej 5-miesięcznej produkcji nawozów naturalnych stałych w okresach, w których te nawozy nie są wykorzystywane rolniczo.

W przypadku, gdy wytworzone w gospodarstwie nawozy naturalne podlegają procesom technologicznym przetwarzania lub przekazaniu, wymagana pojemność zbiorników oraz powierzchnia miejsc do przechowywania nawozów naturalnych może ulec stosownemu zmniejszeniu.

Z tego obowiązku zwolnieni są poszkodowani będący podmiotami prowadzącymi chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich, których gospodarstwa lub grunty rolne są położone na obszarze, na którym wprowadzono stan klęski żywiołowej w związku z powodzią, która miała miejsce we wrześniu 2024 roku.

Ww. poszkodowani dostosowują powierzchnię lub pojemność miejsc do przechowywania nawozów naturalnych do 31 grudnia 2027 roku.

Od 2025 r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w ramach kontroli warunkowości nie będzie kontrolowała:

• obowiązku zbycia ponad 30% gnojówki i gnojowicy do bezpośredniego rolniczego wykorzystania,
• uzyskania pozytywnej opinii okręgowej stacji chemiczno-rolniczej o planie nawożenia azotem,
• doręczenia wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska, właściwemu ze względu na miejsce stosowania nawozów naturalnych lub produktów pofermentacyjnych, kopii planu nawożenia azotem wraz z kopią pozytywnej opinii okręgowej stacji o tym planie

przez rolników prowadzących chów lub hodowlę drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior.

Dotyczy rolników, których gospodarstwa rolne lub ich część są położone na obszarze Natura 2000. Na terenie całego kraju przestrzega się m.in. zakazu niszczenia siedlisk i ostoi będących obszarem rozrodu, wychowu młodych, odpoczynku, migracji lub żerowania ptaków.

Plany zadań ochronnych ustanawiane są w formie zarządzeń wydawanych przez regionalnych dyrektorów ochrony środowiska, a plan ochrony ustanawia rozporządzeniem Minister Środowiska.

Dotyczy rolników, których gospodarstwa rolne lub ich część są położone na obszarze Natura 2000. Rolnik musi przestrzegać wymogów obligatoryjnych wynikających z planów zadań ochronnych (PZO) albo planów ochrony (PO) w zakresie dotyczącym siedlisk przyrodniczych.

Wymogi mające na celu zapewnienie, że wprowadzana na rynek żywność jest bezpieczna dla ludzi, a pasza jest bezpieczna dla zwierząt:

• wymogi dotyczące bezpieczeństwa żywności, w tym dotyczących higieny produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, prowadzenia wymaganej dokumentacji, przestrzegania wymagań z zakresu zdrowia zwierząt produkujących mleko, higieny pomieszczeń i wyposażenia w produkcji mleka, a także higieny podczas udoju i przechowywania mleka.
• wymogi dotyczące bezpieczeństwa pasz, w tym dotyczące wymaganej dokumentacji i higieny (wytwarzanie, przechowywanie, wprowadzanie do obrotu).

Wymogi dotyczące posiadania i przechowywania przez 5 lat dokumentacji leczenia zwierząt gospodarskich, niestosowanie w gospodarstwach hodowlanych substancji niedozwolonych, przestrzeganie zakazu uboju zwierząt oraz umieszczania na rynku mięsa od zwierząt, którym podano substancje niedozwolone.

Rolników obwiązuje zakaz m.in.: stosowania i podawania zwierzętom w gospodarstwach hodowlanych, związków o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i β-agonistycznym.

Wymogi w obszarze zdrowia publicznego i zdrowia roślin, obligujące rolników stosujących środki ochrony roślin do przestrzegania właściwego ich stosowania, zgodnie z etykietą, przy użyciu sprzętu sprawnego technicznie, prowadzenia ewidencji zabiegów oraz posiadania aktualnego zaświadczenie o ukończeniu szkolenia.

Na terenie całego kraju rolników obowiązują wymogi dotyczące zrównoważonego stosowania pestycydów. Są to wymogi dotyczące ograniczeń w stosowaniu środków ochrony roślin na obszarach chronionych m.in. na terenie parków narodowych, rezerwatów przyrody, obszarach Natura 2000, w strefach ochronnych ujęć wody lub obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych, na obszarach przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie. Wymogi dotyczą także postępowania z opakowaniami po środkach ochrony roślin, resztkami cieczy użytkowej po zabiegu, czy też unieszkodliwianiem niewykorzystanych środki ochrony roślin.

Wymogi dotyczące ochrony cieląt do 6 miesiąca życia, które wynikają z dyrektywy dotyczącej ochrony cieląt. Wymogi te dotyczą m.in. warunków utrzymania cieląt i wyposażenia pomieszczeń, w których utrzymywane są zwierzęta.

Wymogi dotyczące ochrony świń. Minimalne warunki ochrony świń uregulowane zostały oddzielną dyrektywą ustanawiającą minimalne normy ochrony świń. Wymogi te dotyczą m.in. warunków utrzymania świń i wyposażenia pomieszczeń, w których utrzymywane są zwierzęta.

Wymogi ochrony zwierząt hodowlanych dotyczące m.in. opieki nad zwierzętami zdrowymi oraz chorymi, a także warunków i wyposażenia pomieszczeń, w których utrzymywane są zwierzęta. Rolnik musi również przechowywać dokumentację weterynaryjną zwierząt gospodarskich oraz padłych zwierząt przez okres 3 lat.