W uroczystości otwarcia wystawy wzięła udział Hanna Wróblewska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego. To już dziewiąta ekspozycja przygotowana w ramach cyklu „Utracone/Odzyskane”.

Wystawy takie jak dzisiejsza pokazują, że praca muzealników nad badaniem strat wojennych i historii własnych kolekcji przynosi owoce w postaci kolejnych odnalezionych dzieł sztuki. Jednocześnie są dowodem, że działania restytucyjne Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego są skuteczne. Pokazują również, że jako społeczeństwo mamy coraz większą świadomość wspólnego dziedzictwa, a utracone dzieła sztuki coraz częściej odnajdują się dzięki obywatelskim postawom ich dotychczasowych posiadaczy. Dlatego dzisiejszy wernisaż jest naszym wspólnym świętem – mówiła Hanna Wróblewska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego podczas wernisażu wystawy „Utracone/Odzyskane. Z kolekcji gdańskich”.

Co zobaczymy na wystawie?

Na wystawie prezentujemy 35 oryginalnych dzieł sztuki wypożyczonych z Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz reprodukcję środkowego obrazu retabulum Trójcy Świętej bractwa św. Jerzego z Bazyliki Mariackiej w Gdańsku. To obiekty pochodzące z przedwojennych zbiorów. Większość z nich to straty wojenne, które powróciły do Muzeum Narodowego w Gdańsku. Znaczna część pochodzi z kolekcji Jacoba Kabruna – zamożnego kupca, uznawanego za największego gdańskiego kolekcjonera swoich czasów, który zapisał miastu Gdańsk w testamencie swoje bogate zbiory.

Dzieła prezentowane na wystawie to:

• Reprodukcja Pietas Domini, środkowy obraz retabulum Trójcy Świętej bractwa św. Jerzego, 1 poł. XV w., tempera, deska dębowa, Bazylika Mariacka w Gdańsku

Od 1 poł. XV w. do wybuchu II wojny światowej ołtarz znajdował się w kościele Mariackim w Gdańsku. W czasie wojny zdemontowany i wywieziony przez Niemców. Obraz oraz predella ołtarza zostały zidentyfikowane w Berlinie w 1999 r. W wyniku negocjacji zwrócone przez Kościół Ewangelicki bezpośrednio do parafii Bazyliki Mariackiej w Gdańsku.

• Arthur Bendrat (1872–1914), Kanał w Nowym Porcie, 1907, olej, płótno, Muzeum Narodowe w Gdańsku – depozyt Skarbu Państwa

Obraz zakupiony do kolekcji Muzeum Miejskiego w Gdańsku w 1908 r. Zaginął w czasie II wojny światowej. Na początku 2023 r. dzieło przywiózł do siedziby Muzeum Narodowego w Gdańsku miejscowy kolekcjoner dzieł sztuki.

» Więcej o zwróconym obrazie

• Otto Brausewetter (1835–1904), Wieczorne spotkanie malarzy u Stoddarta w Gdańsku, 1862, olej, płótno, Muzeum Narodowe w Gdańsku

Obraz przedstawia malarzy, aktywnych członków gdańskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych (Kunstverein). W czasie wojny wywieziony z Gdańska przez Niemców. Zwrócony w 2010 r. przez Fundację Pruskiego Dziedzictwa (Stiftung Preussischer Kulturbesitz).

• Friedrich Hildebrandt (1819–1855), Rybacy na brzegu, 1843, olej, płótno, Muzeum Narodowe w Gdańsku

Obraz należał do dawnych zbiorów Towarzystwa Sztuk Pięknych (Kunstverein) wpisanych do inwentarza Muzeum Miejskiego. Zaginiony w czasie II wojny światowej, obraz został zwrócony w 2010 r. przez Fundację Pruskiego Dziedzictwa (Stiftung Preussischer Kulturbesitz).

• Daniel Schultz młodszy (1630–1683), Lis i winogrona, 1648, olej, płótno, Muzeum Narodowe w Gdańsku

Zapisany w testamencie Muzeum Miejskiemu przez pastora Adolfa Mundta, zmarłego w 1900 r. W 1943 r. dzieło wywieziono do składnicy w miejscowości Stegna (Steegen), następnie w 1944 r. wysłano w głąb Niemiec, do Gotha. Obraz został zwrócony w 2010 r. przez Fundację Pruskiego Dziedzictwa (Stiftung Preussischer Kulturbesitz).

• Anton Möller (ok. 1563–1611), Alegoria pięciu zmysłów (Scena w gospodzie), 1611, olej, deska, Muzeum Narodowe w Gdańsku

W poł. lat 20. XX w. zakupiony do zbiorów Muzeum Miejskiego w Gdańsku od Friedricha Basnera, znanego sopockiego kolekcjonera. Wywieziony w czasie II wojny światowej do jednej z niemieckich składnic dzieł sztuki. Zwrócony w 2010 r. przez Fundację Pruskiego Dziedzictwa (Stiftung Preussischer Kulturbesitz).

• Johann Carl Schultz (1801–1873), Portret rodziny malarza, 1843, olej, płótno, Muzeum Narodowe w Gdańsku

Dzieło podarowane Muzeum Miejskiemu w 1936 r. przez Gertrud Stegmann z Sopotu. Zaginione w czasie wojny dzieło zostało zwrócone do Gdańska w 2010 r. przez Fundację Pruskiego Dziedzictwa (Stiftung Preussischer Kulturbesitz).

• Ernesto de Fiori (1884–1945), Stojący młodzieniec, 1920, rzeźba, drewno, Muzeum Narodowe w Gdańsku

Rzeźba została zakupiona do zbiorów Muzeum Miejskiego w 1922 r. z Galerie Flechtheim w Berlinie Wywieziona w czasie II wojny światowej, rzeźba wróciła do Gdańska w 2010 r. wraz z innymi obiektami przekazanymi przez Fundację Pruskiego Dziedzictwa.

• Melchior de Hondecoeter (1636–1695), Martwa natura z ptakami, ok. 1663, olej, płótno, Muzeum Narodowe w Gdańsku

Do 1942 r. obraz znajdował się w Muzeum Miejskim w Gdańsku jako cześć kolekcji podarowanej miastu w 1814 r. przez Jacoba Kabruna. W lipcu 1942 r. dzieło zostało wywiezione do Rusocina koło Pruszcza Gdańskiego. W 2008 r. obraz pojawił się na rynku sztuki we Francji i dzięki negocjacjom powrócił do Gdańska.

• Johann Saenredam (1565–1607), Portret malarza Johanna von Aachen według obrazu Pietera Isaacsza, miedzioryt, papier, Muzeum Narodowe w Gdańsku – depozyt Skarbu Państwa

Rycina pochodzi z kolekcji Jakoba Kabruna. Zaginiona w czasie II wojny światowej, została wystawiona na sprzedaż w Galerie Gerda Bassenge w Berlinie pod koniec 2018 r. Strona polska wystąpiła z wnioskiem restytucyjnym, dzięki czemu w połowie 2019 r. rycina powróciła do Gdańska.

» Więcej o odzyskanym dziele

• 26 grafik z kolekcji Jacoba Kabruna

W styczniu 2023 r. z Muzeum Narodowym w Gdańsku skontaktował się historyk sztuki i marszand Sylwester Rudnik, który reprezentował osobę będącą w posiadaniu 26 rycin. Po przeprowadzeniu badań okazało się, że należały one do gdańskiej kolekcji Jakoba Kabruna, znajdującej się przed wojną w Muzeum Miejskim w Gdańsku.

Charakterystyczna dla grafik i rysunków Kabruna jest sucha pieczęć występująca na awersie, w polu odbitki: okrągły znak o średnicy 15 mm, z dwunastoma pięcioramiennymi gwiazdami w otoku i monogramem KG pośrodku. Drugim charakterystycznym oznakowaniem jest numer pisany odręcznie atramentem. Numery tego rodzaju są już wspomniane w katalogu kolekcji rycin Jacoba Kabruna z 1861 r.

» Poznaj historię odzyskania grafik

Cykl „Utracone/Odzyskane”

Tegoroczna wystawa „Utracone / Odzyskane. Z kolekcji gdańskich” jest już dziewiątą z cyklu corocznych prezentacji najcenniejszych zabytków należących do polskich strat wojennych, które zostały odzyskane w ostatnich latach dzięki działaniom restytucyjnym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W tym roku prezentujemy obiekty pochodzące z przedwojennych zbiorów gdańskich. Kuratorką wystawy jest Ewa Witkowska, a organizatorami – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Muzeum Narodowe w Gdańsku i Narodowe Centrum Kultury.

W poprzednich edycjach w Galerii Kordegarda można było zobaczyć odzyskane obiekty z kolekcji wrocławskich, gołuchowskich i warszawskich .

Dowiedz się więcej o restytucji dóbr kultury: gov.pl/kultura/restytucja-dobr-kultury