Światowy Dzień Słonia 2023
12.08.2023
Każdego roku, 12 sierpnia, obchodzony jest Światowy Dzień Słonia. Te majestatyczne zwierzęta są jednym z najbardziej zagrożonych gatunków na świecie. Dzień został ustanowiony w 2012 r. przez Patricię Sims, kanadyjską działaczkę i the Elephant Reintroduction Foundation - fundację zajmującą się przywróceniem słoni w Tajlandii - w celu zwiększania globalnej świadomości na temat ich sytuacji oraz mobilizowania milionów osób na całym świecie do podjęcia działań na rzecz ich ochrony.
Słonie, zarówno w Azji jak i w Afryce, od lat cierpią z powodu kłusownictwa i nielegalnego handlu kością słoniową oraz utratą siedlisk, co prowadzi do konfliktów pomiędzy ludźmi a zwierzętami. Według danych Światowego Funduszu na rzecz Przyrody (ang. World Wide Fund for Nature, WWF) na początku XX wieku populacja afrykańskich słoni była szacowana na około 12 milionów osobników. Obecnie szacuje się ją na około 400 000.
Dlatego też Polska pomoc od 2020 r. angażuje się w ich ochronę w Tanzanii. Intensywny rozwój rolnictwa w tym kraju doprowadził do zakładania pól uprawnych na terenach pomiędzy Parkiem Narodowym Gór Udzungwa, Parkiem Narodowym Nyerere oraz Rezerwatem Rungwa Game, które są tradycyjnymi szlakami migracyjnymi słoni. Skutkuje to wkraczaniem zwierząt na pola i niszczeniem upraw. Powoduje to również niebezpieczne sytuacje dla ludzi, którzy je spotykają, ale również dla samych słoni. W odwecie ludzie zaczynają popierać kłusowników lub wręcz sami je zabijają.
Aby rozwiązać te problemy Stowarzyszenie Southern Tanzania Elephant Program (STEP), wspierane przez Ambasadę RP w Dar es Salaam oraz Polską Akademię Nauk, podejmuje szereg działań, by zwiększyć ochronę słoni oraz poprawić bezpieczeństwo, dobrostan i źródła utrzymania tanzańskich rolników.
Aby chronić uprawy przed wtargnięciem słoni Stowarzyszenie STEP tworzyło ogrodzenia z zawieszonymi na nich pszczelimi ulami. Stosowanie tej metody wykazało, że słonie wolą nie wchodzić w bliski kontakt ze pszczołami. Rolnicy zostali nauczeni, jak dbać o ogrodzenia z uli i zajmować się pszczelarstwem. Sprzedaż miodu stała się dla nich dodatkowym źródłem zarobku.
Jednak ogrodzenia z uli nie zawsze są przystępne cenowo ze względu na wysoki koszt i nie mogą być stosowane na terenach pozbawionych drzew i narażonych na powodzie. Dlatego wprowadzono dwie inne nowatorskie metody: płoty z lampami stroboskopowymi zasilanymi energią słoneczną oraz pojemniki z naturalnym środkiem odstraszającym słonie zapachem, wykonanym z papryczek chili i czosnku. Środek wymienia się co miesiąc, a w jego wytwarzanie również zaangażowani są miejscowi rolnicy.
Poza tworzeniem ogrodzeń, organizowano również szkolenia dla lokalnej ludności, które uczyły, jak zachowywać się w przypadku spotkania słonia, by zapewnić sobie bezpieczeństwo. Podczas szkoleń podkreślano również, jak ważna jest ochrona słoni i tłumaczono, jakie korzyści wynikają z obecności tych zwierząt w regionie.
W 2021 r. pracownicy Instytutu Badań Ssaków Polskiej Akademii Nauk zorganizowali również szkolenie z zarządzania konfliktami między ludźmi a dzikimi zwierzętami dla pracowników Stowarzyszenia STEP, parków narodowych, instytucji rządowych, uczelni i organizacji pozarządowych. Dodatkowo do parków narodowych dostarczono po 4 zestawy do odstraszania słoni, a ich pracowników przeszkolono z terenowych metod ochrony przyrody, metod odstraszania słoni oraz bezpiecznego posługiwania się bronią.
Dzięki podejmowaniom działań ukierunkowanym na ochronę pól uprawnych, zmianie nastawienia lokalnych społeczności do słoni oraz szkoleniom adresowanym do osób zajmujących się ochroną przyrody w Tanzanii rośnie szansa na przetrwanie słoni na naszej planecie. Wspólnymi wysiłkami, możemy chronić je przed wyginięciem i zapewnić im przyszłość w ich naturalnych siedliskach.
Więcej informacji o projekcie realizowanym przez Państwową Akademię Nauk oraz reportaż radiowy znajduje się tutaj.
Zapraszamy również do obejrzenia reportażu filmowego:
