Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej
Artykułów Rolno-Spożywczych w Olsztynie

Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Olsztynie przeprowadził w placówkach handlu detalicznego kontrole jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, po które konsumenci sięgają w okresie przedświątecznym w tym: mięsa i wędlin ze szczególnym uwzględnieniem białej kiełbasy, jaj oraz ciast i ciastek deserowych.

Kontrolą objęto:

• 25 partii ciast i ciastek deserowych,
• 38 partii jaj,
• 80 partii mięsa,
• 26 partii przetworów mięsnych w tym 15 partii białej kiełbasy.

Jakość handlowa ciast i ciastek deserowych

Przeprowadzone kontrole ciast i ciastek deserowych nie wykazały nieprawidłowości.

Jakość handlowa jaj

W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono, że tylko 1 partia spośród poddanych kontroli partii jaj nie spełniała wymagań w zakresie jakości handlowej z uwagi na wady w zakresie oznakowania produktu. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły między innymi:

• nie umieszczenia na skorupce jaj oznaczenia kodu producenta,
• nie umieszczenia w oznakowaniu jaj informacji odnoszącej się do ich klasy jakości, klasy wagowej jaj oraz daty minimalnej trwałości.

Warto wiedzieć, że…

Na skorupce jaj powinien zostać umieszczony kod producenta tj. numer wyróżniający miejsce produkcji jaj, na który składa się numer oznaczający system chowu kur niosek, kod państwa (PL dla Polski) oraz weterynaryjny numeru identyfikacyjnego.

Każdy podmiot będący pod nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej otrzymuje unikalny numer.

Oznaczenie metody chowu kur niosek na skorupce jaj stanowią cyfry od 0 do 3 oznaczające:

• 0 – jaja z chowu ekologicznego
• 1 – jaja z chowu na wolnym wybiegu
• 2 – jaja z chowu ściółkowego
• 3 – jaja z chowu klatkowego

Tylko jaja od podmiotu utrzymującego nie więcej niż 50 kur niosek sprzedawane bezpośrednio konsumentowi finalnemu mogą nie zawierać kodu producenta na skorupce.

W sprzedaży detalicznej najczęściej znajdują się jaja klasy A, tzn. jaja o następujących cechach:

• skorupa i kutikula: czysta, nieuszkodzona o normalnym kształcie,
• komora powietrza nieruchoma, nieprzekraczająca 6 mm wysokość, w przypadku jaj wprowadzanych do obrotu jako „ekstra” wysokość komory powietrznej nie może przekraczać 4 mm,
• żółtko podczas prześwietlania widoczne jako cień, bez wyraźnego zarysu, lekko ruchome podczas obrotu jajem i powracające do centralnego położenia,
• białko przejrzyste, przezroczyste,
• rozwinięcie zarodka niewidoczne,
• ciała i zapachy obce: niedopuszczalne.

Jaja te nie mogą być myte ani w inny sposób czyszczone, poddawane utrwaleniu ani chłodzeniu.

Jaj klasy B to jaj drugiej jakości lub niesklasyfikowane przeznaczone dla zakładów przemysłu spożywczego oraz do przemysłu niespożywczego.

Jaja dostępne w sprzedaży detalicznej klasyfikowane są pod względem ich wielkości. Wyróżniamy pod tym względem 4 klasy, tj. XL – bardzo duże o masie powyżej 73 g, L – duże o masie  od 73 g do 63 g, M – średnie o masie od 63 g do 53 g oraz  S – małe o masie poniżej 53 g.

Dopuszczalna jest sprzedaż opakowanych jaj o różnej wielkości opatrzonych informacją np. „Jaja różnej wielkości” oraz informacją jaką masę ma najmniejsze jajko.

Jaja producentów wprowadzający do obrotu nie więcej niż 2450 szt. jaj tygodniowo, bezpośrednio konsumentowi finalnemu w miejscu ich produkcji mogą nie zawierać oznaczeń klasyfikacji jakościowej i wagowej powinno jednak zawierać oznaczenia kodu producenta na skorupce jaj.

Jakość handlowa mięsa świeżego

W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono, że oceniane w toku kontroli partie świeżego mięsa spełniają wymagania jakości handlowej w zakresie cech organoleptycznych oraz fizykochemicznych.

W 43 poddanych kontroli partiach stwierdzono wady w zakresie oznakowania produktu polegające na:

• podaniu niepełnej nazwy środka spożywczego – nazwa produktu nie zawierała informacji umożliwiających poznanie rzeczywistego charakteru produktu np. odnoszących się do gatunku zwierzęcia, z którego pozyskano mięso (wieprzowe, wołowe, indycze), wskazujących, że produkt jest bez kości,
• zastosowaniu niezrozumiałych skrótów w nazwie świeżego mięsa np. WP., B/K. itp.
• nieprawidłowym przedstawieniu informacji o kraju pochodzenia zwierząt z których pozyskano mięso, tj. detalista posiadając informacje jedynie w odniesieniu do miejsca chowu i miejsca uboju zwierząt z których pozyskano mięso umieścił informację „kraj pochodzenia Polska” odnoszącą się do trzech ważnych etapów życia zwierzęcia, tj. miejsca ich urodzenia, miejsca chowu oraz miejsca ich uboju,
• nie podaniu informacji wskazującej na pochodzenie zwierząt, z których pozyskano mięso,
• nie umieszczeniu grafiki przedstawiającej flagę państwa pochodzenia mięsa,
• podaniu nieprawdziwych informacji odnoszących się do pochodzenia zwierząt, z których pozyskano mięso. W przypadku 1 partii podano informację „kraj pochodzenia: Polska” wskazującej, że miejsce urodzenia, miejsce chowu i miejsce uboju zwierząt z których pozyskano mięso odbywało się w Polsce podczas gdy zwierzęta chowano i poddano ubojowi w BELGII,
• nie podaniu klasy jakości handlowej świeżego mięsa drobiowego,
• bezpodstawnym podaniu informacji „WŁASNY ROZBIÓR” w odniesieniu do produktów, które nie pochodziły w rozbioru tusz/półtusz przez działy produkcji mięsa w sklepie a zostały zakupione w postaci elementów.

Warto wiedzieć, że …

W oznakowaniu świeżego mięsa wprowadzanego do obrotu luzem (bez opakowania) powinna się znaleźć informacja o państwie pochodzenia lub miejscu pochodzenia tego mięsa wraz z grafiką przedstawiającą flagę państwa pochodzenia. Zgodnie z przepisami prawa żywnościowego detalista na wywieszce towarzyszącej bezpośrednio prezentowanemu produktowi znajdującej się w widocznym dla konsumenta miejscu obowiązkowo powinien umieścić nazwę państwa, w którym odbywał się chów i ubój zwierząt, z których pozyskano mięso oferowane do sprzedaży.

Wskazanie miejsca chowu i miejsca uboju zwierząt, z których pozyskano mięso może zostać zastąpione przez zastosowanie określenia „pochodzenie”. Umieszczenie na wywieszce informacji „pochodzenie” wraz z nazwą państwa wskazuje, że mięso to pozyskano ze zwierząt urodzonych, chowanych i poddanych ubojowi we wskazanym państwie.

Wymóg podawania informacji o państwie pochodzenia lub miejscu pochodzenia wraz z grafiką przedstawiającą flagę państwa pochodzenia nie dotyczy mięsa, w którego oznakowaniu użyto znaku graficznego zawierającego informację "Produkt polski". Niemniej jednak umieszczenie w oznakowaniu świeżego mięsa takiego znaku graficznego możliwe jest jedynie wtedy, gdy mięso te zostało pozyskane ze zwierząt urodzonych na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej oraz, których chów i ubój odbył się na terytorium naszego kraju.

Tusze drobiowe i elementy drobiowe wprowadzane są do obrotu w dwóch klasach jakości, tj. klasa A i B. Mięso drobiowe wprowadzane do obrotu powinno być czyste, wolne od jakichkolwiek widocznych substancji obcych, zabrudzeń lub krwi. Nie może posiadać obcego zapachu, widocznych plam krwistych, z wyjątkiem małych i nie zauważalnych. Nie może posiadać wystających złamanych kości oraz poważnych stłuczeń.

Tusze drobiowe i kawałki drobiu zaliczane do klasy A powinny posiadać dobrą budowę. Piersi powinny być dobrze rozwinięte, szerokie, długie i umięśnione, nogi powinny być umięśnione. Na piersi, nogach, kuprze, stawach nóg i końcach skrzydeł mogą występować pojedyncze niewielkie pióra, pozostałości (końcówki piór) i pióra włosowate (filopluma). W przypadku kur rosołowych, kaczek, indyków i gęsi pojedyncze pióra mogą występować również na innych częściach tuszy. Tusze drobiowe i elementy drobiowe mogą zawierać pewne uszkodzenia, stłuczenia i przebarwienia są dopuszczalne, o ile są małe i niezauważalne i nie znajdują się na piersi lub udach. Może brakować końcówki skrzydła. Dopuszczalne jest lekkie zaczerwienienie końcówek skrzydeł i torebki stawowej.

Świeże mięso drobiowe nie może wykazywać żadnych oznak wcześniejszego zamrażania. Mięso mrożone i głęboko mrożone nie może zawierać śladów oparzeliny zamrażalniczej, chyba że są marginalne, małe, niezauważalne i nie znajdują się na piersiach lub udach.

Jakość handlowa przetworów mięsnych

W wyniku przeprowadzonej kontroli przetworów mięsnych stwierdzono, że 8 partii nie spełnia wymagań w zakresie jakości handlowej z uwagi na wady w zakresie oznakowania, w tym 1 partia dodatkowo z uwagi na nieprawidłowości w zakresie parametrów fizykochemicznych.

Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły miedzy innymi:

• wykrycia w badaniach laboratoryjnych niedozwolonej do stosowania w surowych wyrobach mięsnych dozwolonej substancji dodatkowej, tj. azotynów,
• podania niepełnej nazwy środka spożywczego – nazwa produktu nie zawierała informacji umożliwiających poznanie rzeczywistego charakteru produktu, adekwatnej do jego składu np. odnoszących się do gatunku zwierzęcia, z którego pozyskano mięso wykorzystane do produkcji, zastosowanych procesów technologicznych np. stopnia rozdrobnienia mięsa,
• nie umieszczenia przez detalistę w miejscu dostępnym dla konsumenta wymaganych przepisami prawa informacji o produkcie w tym jego nazwy oraz wykazu składników,
• podania nieprawdziwych informacji o produkcie np. w zakresie składników wykorzystanych do produkcji, wartości odżywczej produktu.

Warto wiedzieć, że …

Nazwą środka spożywczego jest jego nazwa przewidziana w przepisach, w przypadku braku takiej nazwy nazwa zwyczajowa, a jeśli nazwa zwyczajowa nie istnieje lub nie jest stosowana, przedstawia się nazwę opisową tego środka spożywczego. Nazwa opisowa powinna zawierać opis środka spożywczego, w tym również jego zastosowania, wystarczająco jasny, aby umożliwić konsumentom poznanie rzeczywistego charakteru produktu.

Nazwa produktu nie może wprowadzać konsumenta w błąd, powinna właściwie go opisywać oraz być adekwatna do jego rzeczywistego składu. Nazwa nie może również sugerować, iż dany produkt posiada szczególne właściwości, jeżeli nie wyróżnia się niczym spośród innych produktów ze swojej grupy towarowej.

W przypadku przetworów mięsnych najczęściej stosowana jest nazwa opisowa, która powinna zawierać między innymi informacje odnoszące się do rodzaju produktu, zastosowanych w procesie produkcyjnym procesów technologicznych, w tym również stopnia rozdrobnienie mięsa, gatunku zwierzęcia, z którego pozyskano mięso do produkcji.

W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności zostało ściśle określone jaki dodatki do żywności mogą być stosowane do surowych wyrobów mięsnych. W przypadku azotynów na zasadzie odstępstwa dopuszczalne jest ich stosowanie tylko i wyłącznie w takich surowych wyrobach mięsnych jak „kiełbasa surowa biała”, „kiełbasa surowa metka”, „tatar wołowy” (danie tatarskie) i „golonka peklowana”. Chcąc stosować ww. odstępstwo nazwa produktu powinna być zgodna z nazwą wskazaną w przepisie tj. w przypadku kiełbasy białej powinna brzmieć „kiełbasa surowa biała”. W odniesieniu do tego typu produktów niedopuszczalne jest stosowanie nazw handlowych, zwyczajowych, np. kiełbasa biała cienka, biała surowa, biała z łopatki, itp.

W oznakowaniu produktów tj. na etykiecie lub w innym miejscu dostępnym bezpośrednio konsumentowi powinna znaleźć się informacja o tym jakie składniki zostały użyte do produkcji danego środka spożywczego w formie wykazu składników. Powinien on zawierać nazwy wszystkich składników wykorzystanych przy wytwarzaniu tego środka spożywczego i nadal w nim obecnych nawet w zmienionej formie. Składnikiem środka spożywczego będzie więc każda substancja lub produkt, w tym dodatki do żywności, enzymy spożywcze oraz każdy komponent składnika złożonego. Szczególną uwagę należy zwrócić na składniki mogące powodować alergie i reakcje nietolerancji oraz dozwolone substancje dodatkowe.