Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

Pojęciem siły wyższej / nadzwyczajnych okoliczności, określane są nadzwyczajne i nieprzewidywalne okoliczności, niezależne od rolnika, których następstw nie można było uniknąć mimo zachowania należytej staranności. Za siłę wyższą można uznać zdarzenie charakteryzujące się następującymi cechami: zewnętrznością, niemożliwością jego przewidzenia oraz niemożliwością zapobieżenia jego skutkom.

W art. 3 ust. 1 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2116 z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie finansowania Wspólnej Polityki Rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 1306/2013 określony został otwarty katalog zdarzeń, których wystąpienie może przesądzić o zakwalifikowaniu danego rodzaju zdarzenia, jako siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności.

Siła wyższa i nadzwyczajne okoliczności mogą zostać uznane w szczególności w następujących przypadkach:

• śmierci beneficjenta;
• długoterminowej niezdolności beneficjenta do wykonywania zawodu.
• poważnej klęski żywiołowej lub poważnego zdarzenia pogodowego powodującego duże szkody w gospodarstwie;
• zniszczenia budynków inwentarskich w gospodarstwie w wyniku wypadku;
• wystąpienia ogniska choroby epizootycznej, choroby roślin lub obecności agrofaga roślin dotykającego cały inwentarz żywy lub uprawy należące do beneficjenta lub część tego inwentarza lub upraw;
• wywłaszczenia całości lub dużej części gospodarstwa, jeśli takiego wywłaszczenia nie można było przewidzieć w dniu złożenia wniosku;

Katalog przypadków, które mogą zostać uznane za siłę wyższą lub nadzwyczajne okoliczności nie ma charakteru zamkniętego.

 

Zgłoszenie wystąpienia siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności (zawierające opis sprawy wraz z uzasadnieniem oraz niezbędnymi dokumentami) należy złożyć w terminie 15 dni roboczych od dnia, w którym beneficjent ma możliwość dokonania takiego zgłoszenia (nie dotyczy przypadku śmierci beneficjenta). Wraz z wnioskiem o uznanie siły wyższej beneficjent może złożyć wniosek o zmianę założeń biznesplanu, w tym wydłużenie okresu jego realizacji. Agencja w każdym przypadku dokonuje indywidualnej oceny, czy zgłoszone przez beneficjenta przyczyny niedopełnienia zobowiązania można uznać za siłę wyższą lub nadzwyczajne okoliczności.

 

Dowodami potwierdzającymi wystąpienie siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności, na podstawie art. 75 § 1 Kodeksu Postępowania Administracyjnego, mogą być wszystkie dane i informacje, które przyczynią się do wyjaśnienia sprawy, a nie są sprzeczne z prawem, m.in.: dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny, w szczególności:

• odpis skrócony aktu zgonu rolnika;
• zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, potwierdzające długoterminową niezdolność beneficjenta do wykonywania zawodu, wydane na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników;
• zaświadczenie o wystąpieniu pożaru - w przypadku szkód w uprawach lub płodach rolnych spowodowanych pożarem - wydane przez właściwego ze względu na miejsce wystąpienia zdarzenia komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej, w przypadku, gdy w zdarzeniu tym uczestniczyły jednostki ochrony przeciwpożarowej;
• dokument sporządzony przez zakład ubezpieczeń, z którym rolnik zawarł umowę ubezpieczenia upraw co najmniej od jednego z tych ryzyk potwierdzający wystąpienie szkody w uprawach rolnych, z którego wynika powierzchnia upraw, na których wystąpiła szkoda spowodowana przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich;
• pisemne oświadczenia potwierdzające wystąpienie szkody w uprawach rolnych, spowodowanej przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę
  w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich sporządzone przez dwóch świadków, którzy nie są domownikami rolnika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników – w przypadku gdy komisja powoływana przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkód, o której mowa w przepisach w sprawie realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, nie została powołana oraz uprawy nie zostały objęte umową ubezpieczenia;
• pisemne oświadczenie o wystąpieniu powodzi/zalania/huraganu sporządzone przez rolnika i potwierdzone przez dwóch świadków niebędących domownikami rolnika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników;
• pisemne oświadczenie rolnika o położeniu gospodarstwa rolnego na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej na podstawie przepisów o stanie klęski żywiołowej;
• protokół oszacowania szkód w uprawach rolnych, spowodowanych przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun, obsunięcie się ziemi lub lawinę w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, sporządzony przez komisję powołaną przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce wystąpienia szkód;
• protokół oględzin lub ostatecznego szacowania szkody w uprawach i płodach rolnych wyrządzonych przez dzikie zwierzęta (np. dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny), sporządzony przez upoważnionego przedstawiciela dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego lub inne podmioty uprawnione do szacowania szkód łowieckich na podstawie przepisów prawa łowieckiego;
• protokół oględzin i oszacowania szkód wyrządzonych przez dzikie zwierzęta
  (np. żubry niedźwiedzie, bobry) w uprawach rolnych sporządzony przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego przez dyrektora tego parku, zgodnie z przepisami ustawy o ochronie przyrody.
• decyzja właściwego wojewódzkiego inspektora ochrony roślin i nasiennictwa, wydana na podstawie przepisów o ochronie roślin, nakazująca zniszczenie roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów w przypadku wystąpienia lub podejrzenia wystąpienia organizmów kwarantannowych;
• decyzja właściwego organu nadzoru budowlanego, wydana na podstawie przepisów prawa budowlanego, określająca zakres i termin wykonania niezbędnych robót w celu uporządkowania terenu katastrofy i zabezpieczenia budynku służącego gospodarce rolnej do czasu wykonania robót doprowadzających budynek do stanu właściwego;
• decyzja właściwego powiatowego lekarza weterynarii, wydana na podstawie przepisów o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, nakazująca zabicie lub ubój zwierząt chorych lub zakażonych, podejrzanych o zakażenie lub o chorobę epizootyczną albo zwierząt z gatunków zwierząt wrażliwych na daną chorobę epizootyczną;
• odpis postanowienia sądu o zastosowaniu albo przedłużeniu tymczasowego aresztowania;
• wezwanie sądu do odbycia kary pozbawienia wolności albo aresztu.

Wniosek dotyczący uznania siły wyższej wraz z uzasadnieniem, opatrzony czytelnym podpisem i datą, powinien być złożony w Agencji w terminie 15 dni roboczych od dnia, w którym beneficjent, lub upoważniona przez niego osoba, ma możliwość dokonania takiego zgłoszenia. Wraz z wnioskiem beneficjent powinien dostarczyć dokumenty potwierdzające wystąpienie siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności (nie dotyczy przypadku śmierci beneficjenta) jak również może złożyć wniosek o zmianę założeń biznesplanu, w tym wydłużenie okresu jego realizacji. Czynności związanych ze zgłoszeniem wystąpienia siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności może dokonać osoba upoważniona przez beneficjenta.

Na podstawie wniosku i dostarczonych dokumentów / oświadczeń ARiMR ustala,  czy zgłoszone zdarzenie może być uznane za wystąpienie siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności i czy zaistniały stan faktyczny stanowi przyczynę braku możliwości realizacji zobowiązań w terminie wynikającym z zawartej umowy o przyznaniu pomocy finansowej/ określonym w decyzji o przyznaniu pomocy. Beneficjent jest informowany o rozstrzygnięciu wniosku o uznanie zaistnienia siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności wraz z uzasadnieniem tego rozstrzygnięcia.