Główny Inspektorat
Transportu Drogowego

Projekt realizowany przez ITD w Turcji był trzecim z kolei - po twinningach w Ukrainie oraz w Chorwacji - i zarazem pierwszym, w którym ITD pełniła rolę lidera. Przygotowania do złożenia oferty rozpoczęte zostały latem 2013 roku, we współpracy z litewską inspekcją transportu jako młodszym partnerem. Ze względu na specyfikę ADR, w opracowanie założeń projektu i ostatecznej oferty zaangażowany był zespół ekspertów ITD, łączących znajomość przepisów dotyczących przewozu towarów niebezpiecznych z praktyką szkoleniową. Po nieudanym projekcie prowadzonym wcześniej przez hiszpańską inspekcję, Turcja ponownie zwróciła się o pomoc UE; mimo silnej konkurencji zaprezentowana w Ankarze polsko-litewska propozycja ostatecznie została wybrana przez Komisję Europejską i tureckie Ministerstwo Transportu. 

Dobór ekspertów odbywał się na przejrzystych zasadach określonych w Twinning Manual, który precyzyjnie reguluje realizację projektów bliźniaczych. Wymagania dotyczące wykształcenia i doświadczenia są definiowane dla każdego projektu, a lista ekspertów została wskazana w kontrakcie twinningowym, podpisanym przez lidera projektu, Beneficjenta i reprezentację Komisji Europejskiej w Ankarze. Nieprawdziwe jest więc sugerowanie, że udział poszczególnych ekspertów zależał od jakichkolwiek uzgodnień logistycznych.

Decyzję o zapewnieniu i sfinansowaniu tłumaczenia konsekutywnego podczas szkoleń, prowadzonych przez ekspertów krótkoterminowych podjęto na etapie przygotowań do realizacji projektu, po analizie potrzeb, programu i harmonogramu szkolenia. Moduły praktyczne wymagały wsparcia tłumaczy polsko-tureckich, ponieważ eksperci ADR nie posługiwali się językiem angielskim na poziomie pozwalającym na płynne i precyzyjne prowadzenie wykładów oraz ćwiczeń. W obszarze bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych konieczna jest precyzja terminologiczna; tłumaczenie zapewniało właściwy transfer wiedzy i ograniczało ryzyko błędnej interpretacji procedur i przepisów.

Zasady realizacji projektów twinningowych dopuszczają finansowanie tłumaczeń wyłącznie z języka angielskiego na język Beneficjenta (w tym przypadku turecki); tłumaczenia z innych języków nie są kwalifikowalne. Powodowało to obiektywną barierę: inspektorzy ITD biegle władający angielskim nie dysponowali wymaganą ekspertyzą w zakresie ADR, natomiast eksperci ADR nie posługiwali się angielskim w stopniu wystarczającym do samodzielnego prowadzenia zajęć. W tych warunkach zapewnienie tłumaczeń konsekutywnych było rozwiązaniem koniecznym i racjonalnym - nienaruszającym zasad finansowania, efektywnym kosztowo i gwarantującym jakość szkoleń. Co najistotniejsze bez jego zastosowania projekt nie mógłby być realizowany zgodnie z zasadami programu, a z całą pewnością nie pozwoliłby na osiągnięcie wymaganych rezultatów i wskaźników.

Aby rozwiązać problem braku środków na tłumaczenia konsekutywne, zaproponowane zostało rozwiązanie polegające na udostępnieniu mieszkania wynajmowanego ze środków budżetowych projektu dla RTA, jako bazy noclegowej dla ekspertów krótkoterminowych. Osoby, które dobrowolnie z niego korzystały, przeznaczały z przysługujących diet kwotę 60 EUR (odpowiednik budżetowego noclegu w Ankarze). Zebrane w ten sposób środki w całości przeznaczano na usługi tłumaczy polsko-tureckich niezbędnych do realizacji modułów praktycznych. Mechanizm ten nie stanowił finansowania z linii budżetowych projektu, dlatego nie podlegał sprawozdawczości finansowej projektu. Był jednak dokumentowany: prowadzono rejestry wpłat i wydatków. Nie pobierałem z tego tytułu żadnej korzyści osobistej; środki nie stanowiły moich przychodów, dlatego nie wystawiałem pokwitowań osobistych - ewidencja następowała poprzez wskazane rejestry.

Rozwiązanie to pozwoliło zapewnić wymaganą dostępność tłumaczy i odpowiednią jakość szkolenia, nie naruszając przy tym zasad kwalifikowalności wydatków.  Zaangażowanie całego zespołu ekspertów zostało wielokrotnie docenione przez stronę turecką, co potwierdzają pisma kierowane do polskich władz. Ocena sposobu realizacji projektu była jednoznacznie pozytywna - wskazywano na wysoki profesjonalizm działań. Udało się to dzięki pracy ekspertów, sprawnej organizacji i wzajemnemu zaufaniu. 

23 grudnia 2015 r. zakończyłem misję RTA i przekazałem kierownictwu GITD projekt raportu końcowego w części merytorycznej. W styczniu 2016 roku doszło do zmian kadrowych w kierownictwie oraz wymiany zespołów odpowiedzialnych za wdrażanie i - przede wszystkim - rozliczenie oraz nadzór finansowy. W lutym tego roku zakończyłem stosunek pracy w ITD. W trakcie realizacji projektu kolejne raporty kwartalne, obrazujące postęp prac i realizację wskaźników, były na bieżąco weryfikowane przez Komisję i instytucje Beneficjenta, a następnie zatwierdzane. Po wyżej wspomnianej przeze mnie wymianie kadr, finalne zamknięcie i rozliczenie projektu - zgodnie z procedurami twinningowymi przewidziane na 3 miesiące - nastąpiło z istotnym opóźnieniem, dopiero w styczniu 2017 r. Obecnie nie ma możliwości prześledzenia procesu opracowywania dokumentacji finansowej zamykającej projekt, bowiem dokumenty rozliczeniowe przekazane zostały przez mojego poprzednika do Ministerstwa Infrastruktury w celu ponownej weryfikacji; według mojej wiedzy dokumentacja ta uległa wówczas zagubieniu. Pomimo wielokrotnych prób odzyskania akt (także w okresie, gdy pełniłem funkcję Głównego Inspektora) nie udało się ich odtworzyć.

Kończąc swój wywód podkreślam, że w sprawach dotyczących projektów twinningowych nie traktuję pana A. Gajadhura jako wiarygodnego źródła merytorycznego. Z dostępnej dokumentacji wynika, że nigdy nie pełnił on ról projektowych ani inspektorskich, wymaganych w tego typu przedsięwzięciach, a także nie spełniał standardów kwalifikacyjnych typowych dla ekspertów (w tym udokumentowanego doświadczenia operacyjnego i znajomości języka roboczego projektu).

W świetle tych okoliczności jego wypowiedzi na temat realizacji i rozliczeń projektów twinningowych nie spełniają standardu rzetelności.

                                                                                                                                       Artur Czapiewski