„Wyczółkowski odnaleziony”

W grudniu 2021 roku minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński przekazał do zbiorów Zamku Królewskiego na Wawelu obraz „Wiejska dziewczyna w żółtej chuście” Leona Wyczółkowskiego. Uznawany za zaginiony pastel został odnaleziony w grudniu 2020 r. i odzyskany dzięki staraniom resortu kultury.

To wydarzenie stało się inspiracją dla wystawy skomponowanej wokół trzech zagadnień: strat wojennych i procesu ich poszukiwania, postaci Leona Pinińskiego (1857–1938), związanego ze Lwowem prawnika, polityka, profesora, a potem rektora tamtejszego uniwersytetu, znawcy i kolekcjonera sztuki, oraz jego kolekcji i działalności na rzecz Wawelu oraz samego wzgórza wawelskiego i jego architektury jako motywu stale obecnego w twórczości Wyczółkowskiego.

Odzyskany pastel „Wiejska dziewczyna w żółtej chuście”, powstały w 1900 roku i niedługo potem zakupiony przez Leona Pinińskiego, zajmuje na wystawie szczególne miejsce. Liryczny wizerunek młodej zamyślonej dziewczyny w stroju ludowym jest nie tylko dowodem zainteresowania artysty wsią i jej mieszkańcami, ale też jego talentu jako portrecisty. Na Wawelu obraz jest prezentowany obok drugiego pastelu Wyczółkowskiego  prezentującego tę samą bohaterkę w innej pozie. 

Pozostałe pastele, rysunki i akwarele młodopolskiego mistrza, składające się na ekspozycję, pochodzą z kolekcji Zamku Królewskiego, ale prezentowane są rzadko ze względów konserwatorskich. Wśród nich jest portret Leona Pnińskiego (1899), „Krajobraz tatrzański”, stworzony przez Wyczółkowskiego podczas pobytu w Zakopanem, oraz prace o tematyce wawelskiej, m.in. „Widok z okna zamku na dziedziniec arkadowy” (1918), „Wykusz w skrzydle zachodnim” (1916), „Wawel od północy” (1922). Wystawę zamykają dwie prace związane tematycznie z katedrą – pastel „Racjonał i tzw. skrzyneczka królowej Jadwigi”, będący autorską repliką dzieła z cyklu „Skarbiec wawelski” z roku 1907, przechowywanego w Muzeum Narodowym w Warszawie. Druga to akwarela ukazująca nagrobek królowej Anny Jagiellonki w kaplicy Zygmuntowskiej.

„Jeździec polski” na Wawelu

Od 17 sierpnia na Wawelu prezentowany jest natomiast jeden z dwóch portretów konnych w twórczości Rembrandta – obraz „Jeździec polski”, znajdujący się niegdyś w kolekcji króla Stanisława, a obecnie należący do zbiorów The Frick Collection w Nowym Jorku. Po 200 latach legendarne i tajemnicze arcydzieło powróciło do Polski na czas remontu zabytkowej siedziby jednej z najważniejszych nowojorskich instytucji kulturalnych. Obraz przez trzy miesiące był dostępny na wystawie dofinansowanej ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Łazienkach Królewskich w Warszawie. Teraz zawitał do Krakowa, gdzie można go zobaczyć w specjalnie przygotowanej aranżacji. Efektowny sposób ekspozycji dzieła uwydatnia jego walory artystyczne i pozwala na dogłębną analizę z bardzo bliskiej odległości.

Więcej o „Jeźdźcu polskim” oraz program wydarzeń towarzyszących pokazowi „Jeźdźca polskiego” na Zamku Królewskim na Wawelu znajdują się na stronie: https://wawel.krakow.pl/wystawa-czasowa/krolewski-rembrandt-na-wawelu-jezdziec-polski-ze-zbiorow-the-frick-collection-w-nowym-jorku