Minister kultury i dziedzictwa narodowego nawiązał do wydarzeń z historii Polski, które miały wpływ także na dzieje muzealnictwa. Po 11 listopada 1918 roku stanęliśmy jako naród przed ogromnym wyzwaniem. Cieszyliśmy się z odzyskanej niepodległości, choć wyzwania stojące przez młodym państwem były ogromne. Jak zasypać znienawidzone granice? Odpowiedzi na to pytanie szukali ekonomiści, którzy pracowali nad stworzeniem dla Polski nowej monety; prawnicy, którzy tworzyli zapisy konstytucji - i wiele innych grup. Analogiczne zadanie postawili sobie muzealnicy.

Szef resortu kultury przypomniał pierwsze spotkanie polskich muzealników po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w rocznicę którego odbywa się dzisiejsza konferencja.

Niecałe trzy lata po odzyskaniu niepodległości, w 1921 roku, właśnie w stolicy Wielkopolski zorganizowany został Pierwszy Zjazd Muzeów Polskich. W tym miejscu spotkali się delegaci muzeów z Warszawy, Lwowa, Krakowa i Poznania. Dziś z podziwem i uznaniem oceniamy wysiłek podjęty wówczas przez naszych poprzedników. Wyrazem tego jest spotkanie, którego uczestnikami właśnie jesteśmy. Będzie to przecież okazja do prześledzenia tego, co było owocem ich prac – podkreślił w liście wicepremier prof. Piotr Gliński.

Wicepremier zaznaczył, że kolejnym wyzwaniem dla polskich muzealników była II wojna światowa zarówno w wymiarze utraty zbiorów jak i degradacji poszczególnych instytucji.

Doskonale pamiętamy, że - podobnie jak wszystkie muzea II RP, a ich liczba wg danych GUS za rok 1939 wynosiła 175 - także muzeum poznańskie poniosło ogromne straty podczas II WŚ. Jednak już w roku 1945, na 105 muzeów, 35 było otwartych dla publiczności. Dziś mamy blisko tysiąc muzeów, w tym dla 21organizatorem jest minister kultury i dziedzictwa narodowego, zaś 31 to instytucje współprowadzone z innymi podmiotami - w większości z jednostkami samorządu terytorialnego – wskazał prof. Piotr Gliński.

Nawiązując do sytuacji bieżącej, szef resortu kultury zauważył, że mimo pandemii muzea cieszą się niezwykłą popularnością. W 2021 r. muzea odwiedziło 25,3 mln osób, a w 2019 r. liczba zwiedzających osiągnęła 40,2 mln osób i, o czym jestem przekonany, bardzo szybko frekwencja wróci do tego poziomu - napisał.

Prof. Piotr Gliński przypomniał o tym, jak znaczące jest obecnie zaangażowanie środków budżetowych w modernizację istniejących ośrodków muzealnych.

Chyba największym naszym osiągnięciem obecnie jest wielki front inwestycyjny w polskim muzealnictwie. Budujemy, przekształcamy, modernizujemy w tej chwili w Polsce ponad 300 obiektów muzealnych, w których zaangażowane są środki publiczne tzw. europejskie. Wiele nowych inwestycji, jak Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku, Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce, Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego w Świątyni Opatrzności Bożej, Muzeum Czartoryskich w Krakowie, czy Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej już zostały otwarte – przypomniał prof. Gliński.

Jednocześnie podkreślił, że w ramach obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości powstają także nowe instytucje. Muzeum Historii Polski w Warszawie, Muzeum Piaśnickie, czy Muzeum „Pamięć i Tożsamość” im. św. Jana Pawła II zostaną niedługo ukończone. Jeszcze inne, jak Muzeum Kresów w Brzegu, Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie, czy Muzeum Historii Naturalnej na błoniach Stadionu Narodowego są na wstępnym etapie realizacji - zaznaczył.

Gratulując uczestnikom konferencji, zachęcił do dyskusji i kreowania kolejnych inicjatyw czy projektów. Nasze zadanie wydaje się być dzisiaj łatwiejsze, niż to, które musieli podjąć muzealnicy po odzyskaniu niepodległości przez Polskę. Ale właśnie tu i teraz wyznaczamy kierunek muzealnictwa na kolejne sto lat -  wskazał minister kultury i dziedzictwa narodowego.

O konferencji

Głównym celem konferencji jest prezentacja dorobku polskich muzeów w minionym stuleciu. Prelegenci będą starali się dokonać oceny, w jakim stopniu środowisku muzealnemu udało się uporać z problemami, które postawili ich wybitni poprzednicy, a także wyboru tego, jakie sprawy wówczas podniesione nadal są aktualne. Podczas wydarzenia podkreślona zostanie zwłaszcza rola, jaką odegrały w polskim muzealnictwie muzea wielkopolskie i postaci z nimi związane. Uczestnicy spróbują również nakreślić wyzwania, przed którymi stoi polskie muzealnictwo u progu trzeciej dekady XXI wieku.

Współorganizatorami wydarzenia są Muzeum Narodowe Rolnictwa w Szreniawie, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy i Fundacja Muzeów Wielkopolskich. Partnerem konferencji zostali Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zabytków oraz Fundacja Otwarci na Sztukę.

I zjazd muzeów polskich w Poznaniu

W 1921 roku w gmachu Muzeum Wielkopolskiego, obecnego Muzeum Narodowego w Poznaniu, odbyło się spotkanie najwybitniejszych muzeologów z Warszawy, Lwowa, Krakowa i Poznania. Wybór miejsca, w którym zorganizowano I Zjazd Delegatów Polskich Muzeów Historyczno-Artystycznych, nie był przypadkowy. Oprócz komfortowych warunków (przejęty gmach byłego pruskiego muzeum), za Poznaniem przemawiało wieloletnie doświadczenie na polu gromadzenia, zabezpieczania i eksponowania zbiorów muzealnych. Zainteresowanie delegatów skupione było jednak na przyszłości. Uczestnikom zjazdu towarzyszył entuzjazm odbudowywania polskiej państwowości i projektowania rozwoju krajowego muzealnictwa.

Na pierwszym zjeździe reprezentowane były muzea artystyczne, historyczne i przemysłowe. W kontekście dopiero co odzyskanej niepodległości przedstawiono najistotniejsze sprawy muzealnictwa w zrastającej się z trzech części Polsce: kategoryzację muzeów, przygotowanie ustawy o muzeach, kształcenie kadr, budowę nowych gmachów. Wiele uwagi poświęcono także konserwacji zabytków, w tym współpracy muzeów z konserwatorami wojewódzkimi.