Wiceminister Sellin podkreślił, że zaletą centralnych obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków jest to, że co roku odbywają się w innym miejscu.

Dzięki temu poznajemy najcenniejsze zabytki w różnych regionach Polski, ale także mamy okazję porozmawiać z gospodarzami o bieżących problemach zarządzania zabytkami najwyższej rangi – założeniach  rezydencjonalnych bądź sakralnych. W tym roku miejscem obchodów - zresztą nie po raz pierwszy - jest Łańcut z imponującym zespołem rezydencjonalnym: Zamkiem Lubomirskich-Potockich z fortyfikacjami, w typie palazzo in fortezza, wspaniałym założeniem parkowo-ogrodowym w stylu angielskim i unikatową w skali europejskiej kolekcją pojazdów konnych. To jedna z najcenniejszych pereł Podkarpacia o najwyższych walorach architektonicznych i artystycznych, uhonorowana przez Prezydenta RP w 2005 r. tytułem Pomnika Historii – przypomniał generalny konserwator zabytków.

Podczas uroczystej gali osoby szczególnie zasłużone dla ochrony i opieki nad zabytkami otrzymały odznaczenia państwowe i resortowe w uznaniu ich zaangażowania w niekończącą się misję budowania pomostów między przeszłością a przyszłością, poprzez utrwalanie dla przyszłych pokoleń materialnego i niematerialnego dorobku naszych przodków. Wiceminister Sellin, wręczając wyróżnienia, pogratulował nagrodzonym i podziękował za trud włożony w dzieło utrwalania dziedzictwa kulturowego z myślą o przyszłych pokoleniach.

Obchody święta zabytków w Polsce

Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków to wyjątkowa okazja do dyskusji na temat zarządzania dziedzictwem kulturowym oraz przybliżania lokalnym społecznościom problemów jego ochrony. Organizowane przez Narodowy Instytut Dziedzictwa doroczne obchody MDOZ to spotkania i debaty w kręgu osób zaangażowanych w prace na rzecz zachowania dla przyszłych pokoleń narodowego dziedzictwa kulturowego. W tym roku głównym obchodom w Łańcucie towarzyszy wernisaż wystawy „Skarby drewnianej architektury sakralnej. Kościoły i cerkwie na Liście światowego dziedzictwa UNESCO”, sfinansowanej ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego..

Więcej o obchodach MDOZ: www.nid.pl/2023/04/11/miedzynarodowy-dzien-ochrony-zabytkow-2023

Program Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Ochrona zabytków”

Ochrona polskich zabytków jest jednym z priorytetów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W ramach programu „Ochrona zabytków”, który ma na celu zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego, z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego finansowane są prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków. Istotą programu jest różnorodność podmiotów składających wnioski, samych zabytków, jak i charakteru prac.

Od 2016 r. budżet programu „Ochrona zabytków” – w odpowiedzi na rosnące potrzeby i coraz większe zainteresowanie wnioskodawców – jest co roku systematycznie zwiększany. W 2022 r., dzięki staraniom wicepremiera Piotra Glińskiego, osiągnął rekordową wysokość – ponad 221 mln zł. To o 146% więcej niż w 2015 r. (ok. 90 mln zł).

Ponadto, w ramach Rządowego Programu Odbudowy Zabytków, z budżetu państwa na odbudowę zabytków w ciągu trzech lat zostanie przeznaczone dodatkowe 3 mld zł, a powołanie Agencji Rewitalizacji Dziedzictwa dopełni publiczny system opieki nad zabytkami.

Wkład państwa polskiego w działania na rzecz polskiego i światowego dziedzictwa

Polska jest jednym z pierwszych państw-sygnatariuszy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego z 1972 r. i od lat czynnie wspiera budowę systemu ochrony światowego dziedzictwa na poziomie UNESCO. Obecnie na Liście światowego dziedzictwa UNESCO znajduje się 17 polskich obiektów, w tym m.in: Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni, Stare Miasto w Krakowie i Warszawie, zamek krzyżacki w Malborku, drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat czy drewniane kościoły południowej Małopolski.

Doświadczenie „polskiej szkoły konserwacji”, która musiała zmierzyć się z ogromem zniszczeń na terenie kraju po II wojnie światowej, zostało wykorzystane podczas prac przy zabytkach nawet w najodleglejszych miejscach na świecie. Razem z kolejnym pokoleniem archeologów i konserwatorów, polscy specjaliści należeli m.in. do grona ekspertów zaangażowanych w ratowanie dziedzictwa kulturowego zniszczonego lub zagrożonego w wyniku wojen w Iraku i Afganistanie.

Polskie doświadczenie odbudowy oraz ratowania dziedzictwa w zagrożeniu po II wojnie światowej stało się podstawą dla przyjęcia przez UNESCO tzw. Rekomendacji Warszawskiej w sprawie odbudowy i rekonstrukcji dziedzictwa kulturowego, wskazującej zasady, jakimi należy się kierować przy odbudowie zabytków, ze szczególnym uwzględnieniem historycznych miast zniszczonych w wyniku konfliktów zbrojnych lub katastrof naturalnych. Rekomendacja była wynikiem obrad, które w 2018 r. odbyły się na Zamku Królewskim w Warszawie i zgromadziły przedstawicieli UNESCO, ICOMOS, ICCROM, UNISDR, Banku Światowego oraz Global Alliance for Urban Crises. Podczas spotkania dyskutowano o problemach związanych z odbudową miejsc światowego dziedzictwa.

Również dzisiaj polskie służby konserwatorskie zaangażowane są w ratowanie dziedzictwa kulturowego Ukrainy, zagrożonego w wyniku rosyjskiej agresji po 24 lutego ubiegłego roku. Powołane z inicjatywy prof. Piotra Glińskiego, ministra kultury i dziedzictwa narodowego, Centrum Pomocy dla Kultury na Ukrainie przy Narodowym Instytucie Dziedzictwa, nie tylko dostarcza niezbędną pomoc materiałową dla ukraińskich muzeów, archiwów i bibliotek, lecz także koordynuje polskie wsparcie rządowe oraz wiele międzynarodowych inicjatyw pomocowych.