Pierwsza monografia o grupie Aleksandra Ładosia przetłumaczona na język hiszpański
03.10.2022
„Poselstwo RP w Bernie. Przemilczana historia” autorstwa Danuty Drywy – książka poświęcona działaniom polskich dyplomatów z tzw. grupy Ładosia, którzy w czasie II wojny światowej wraz z działaczami organizacji żydowskich ratowali zagrożonych zagładą Żydów – jest już dostępna dla hiszpańskojęzycznych odbiorców. Publikacja, wydana w 2020 r. przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego we współpracy z Muzeum Auschwitz-Birkenau, dzięki staraniom Ambasady RP w Buenos Aires w Argentynie została przetłumaczona i wydana w języku hiszpańskim. Jej cyfrowa wersja jest dostępna na stronie Ambasady RP w Buenos Aires w Argentynie.
Publikacja „Poselstwo RP w Bernie. Przemilczana historia” opowiada o działaniach polskiego poselstwa w Bernie w czasie II wojny światowej, którym rząd na uchodźstwie powierzył zadanie wspierania obywateli polskich, zagrożonych w różnych krajach okupowanej Europy. Poprzez fabrykowanie paszportów, głównie paragwajskich, ale też innych krajów Ameryki Środkowej i Południowej, udało się ocalić od Holocaustu znaczącą grupę europejskich Żydów.
Promocję książki w Argentynie i innych krajach Ameryki Południowej rozpoczęło spotkanie z autorką publikacji dr Danutą Drywą, które odbyło się w Legislaturze miasta Buenos Aires. Uczestniczyli w nim: Ambasador RP w Argentynie – Aleksandra Piątkowska, dyrektor departamentu kultury w Legislaturze miasta Buenos Aires – Roy Cortina, przedstawiciel polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jak również przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, Polonii oraz środowisk żydowskich.
Podczas spotkania odczytany został list sekretarza stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego dr. Jarosława Sellina.
Historia działalności polskiego poselstwa w Bernie to historia polskiego bohaterstwa i polskiego wkładu w ratowanie tych, których życie było najbardziej zagrożone. To historia, z której jako Polacy jesteśmy dumni i o której chcemy szeroko opowiadać. Dlatego tak ważne jest tłumaczenie takich publikacji, jak książka dr Drywy na inne języki i udostępnianie ich czytelnikom w innych krajach – napisał wiceminister Jarosław Sellin.
O publikacji „Poselstwo RP w Bernie. Przemilczana historia”
Autorką publikacji – pierwszej tak obszernej pracy monograficznej na temat grupy Ładosia – jest dr Danuta Drywa, historyk Zagłady i kierownik Działu Dokumentującego w Muzeum Stutthof w Sztutowie. Książka została podzielona na cztery rozdziały. Jej początek stanowi opis działalności Poselstwa RP w Bernie od września 1939 r. do kwietnia 1940 r., jeszcze w czasach, gdy kierował nim poprzednik Aleksandra Ładosia, poseł Tytus Komarnicki. Dalsze rozdziały obejmują okres od maja 1940 r. Publikacja przybliża również kwestie działalności międzynarodowej Poselstwa RP w Bernie. Ostatni rozdział porusza temat polskiej placówki dyplomatycznej jako centrum informacji o Zagładzie Żydów.
Wnikliwe badania materiałów archiwalnych pozwoliły autorce przedstawić nieocenione i szerzej nieznane zasługi polskich dyplomatów w ratowaniu europejskich Żydów w czasie II wojny światowej. Opisany został zasięg działań ambasady w Bernie, które w warunkach globalnego konfliktu były możliwe jedynie we współpracy z różnymi organizacjami z całego świata. Działania te w wyjątkowy sposób łączyły utarte szlaki kanałów dyplomatycznych z niekonwencjonalnymi metodami wypracowanymi przez poselstwo m.in. we współdziałaniu z prominentnymi przedstawicielami organizacji żydowskich. Placówka berneńska była więc świadomie wybranym narzędziem w działaniach ratunkowych, pomocowych oraz informacyjnych prowadzonych przez polski rząd w Londynie.
Dr Danuta Drywa jako jedna z pierwszych opisała też otoczony największą tajemnicą obszar działalności ambasadora Aleksandra Ładosia i jego współpracowników, jakim było wsparcie dla tajnych negocjacji pod koniec 1944 r., mających na celu wykupienie z rąk Heinricha Himmlera pozostających przy życiu Żydów.
„Grupa Ładosia”
Tzw. „grupa Ładosia” była nieformalną siecią współpracy polskich dyplomatów z Poselstwa RP w Bernie i przedstawicieli organizacji żydowskich na rzecz ratowania europejskich Żydów. Kierowana przez ambasadora Aleksandra Ładosia grupa dostarczała fałszywe paszporty południowoamerykańskie: Paragwaju, Peru, Haiti i Hondurasu, które miały ochronić ich posiadaczy przed wywózką do obozów zagłady w okupowanej przez Niemcy Polsce. Według różnych szacunków wydano w sumie od 8 do 10 tysięcy takich dokumentów. Jakub Kumoch i inni autorzy opublikowanej po polsku i po angielsku „Listy Ładosia” szacują liczbę ocalonych w ten sposób na co najmniej od 2 do 3 tysięcy.
W skład grupy wchodziło czterech dyplomatów Poselstwa Rzeczypospolitej Polskiej: Aleksander Ładoś, Konstanty Rokicki, Stefan Ryniewicz oraz Juliusz Kühl, a także dwóch pochodzących z Polski przedstawicieli szwajcarskich środowisk żydowskich: członek utworzonego przez Światowy Kongres Żydów komitetu RELICO (Komitetu Pomocy Żydowskim Ofiarom Wojny) Abraham Silberschein oraz przedstawiciel Agudat Israel Chaim Eiss.
