Wicepremier Piotr Gliński podkreślił, że współpraca w obszarze realizacji inwestycji ze środków UE, będących w dyspozycji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przebiegała bardzo sprawnie, zaś resort kultury jest liderem wśród polskich ministerstw w zakresie wydatkowania środków, podobnie jak Polska jest liderem w Europie.

To są pieniądze racjonalnie wydawane, bardzo Polsce potrzebne. Stanowią swego rodzaju rekompensatę za naszą historię, kiedy Polska znajdowała się poza strukturami europejskimi. Pozwalają na wyrównywanie szans w Europie. Cieszymy się, że w obecnej perspektywie pierwsze środki, tj. około miliarda złotych, dotarły już do Polski. Kwota zaplanowana na kulturę zostanie przeznaczona na rzeczy najbardziej potrzebne, jak budowa instytucji kultury, ochrona zabytków i to wszystko, co jest dla kultury najważniejsze – dodał prof. Piotr Gliński.

Kultura w perspektywie finansowej 2021-2027

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego będzie odpowiedzialne za realizację Priorytetu VII „Kultura” Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko (FEnIKS). Budżet tego priorytetu wynosi 600 mln euro, które wraz z wymaganym wkładem krajowym do rozdysponowania stanowią kwotę 3,55 mld zł (752,7 mln euro). To największe środki europejskie przeznaczone na kulturę od czasu wejścia Polski do struktur UE –  o 130 mln euro więcej od środków przyznanych w ramach programu POIiŚ na lata 2014-2020.

Środki zostaną przeznaczone na rozwój instytucji kultury jako ośrodków aktywności społecznej oraz ochronę najważniejszych obiektów dziedzictwa kulturowego – wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i uznanych przez Prezydenta RP za Pomniki Historii.

Dzięki wynegocjowanym zapisom Program FEnIKS będzie wspierał także działania dotyczące termomodernizacji archiwów państwowych – w ramach projektu „Kompleksowa modernizacja energetyczna wybranych obiektów archiwów państwowych w Polsce”, który jest prowadzony z udziałem Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych – jako inwestycji pozakonkursowej, strategicznej dla Polski. Wartość tego projektu wyniesie ok. 260 mln zł.

Program FEnIKS umożliwia również wsparcie wojewódzkich konserwatorów zabytków (stanowi kontynuację projektu pilotażowego realizowanego ze środków Pomocy Technicznej POIiŚ 2014-2020) w celu usprawnienia i skuteczniejszego prowadzenia czynności, takich jak: wydawanie decyzji administracyjnych i postanowień dotyczących inwestycji finansowanych ze środków europejskich, nadzór konserwatorski, odbiór badań archeologicznych; sprawniejszej realizacji kontroli prowadzonych inwestycji w zakresie zgodności z przepisami o ochronie zabytków, wyeliminowania pojawiających się nieprawidłowości na odpowiednio wczesnym etapie oraz skutecznej reakcji organu na każdym etapie prowadzonych prac inwestycyjnych. 

Dodatkowo wynegocjowaliśmy możliwość wsparcia w latach 2021-2027 rozwoju kultury cyfrowej w ramach Programu Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy (FERC) na zadania związane m.in. z rozwojem usług cyfrowych (beneficjentami są m.in. instytucje kultury i archiwa państwowe), podnoszenia poziomu kompetencji kadr instytucji kultury (beneficjentami są m.in. instytucje sektora publicznego), zwiększaniem otwartości i poziomu ponownego wykorzystania danych z zasobów kultury (beneficjentami są m.in. instytucje kultury, archiwa państwowe, nadawcy radiowi i telewizyjni). Ostatnie działanie to kontynuacja cieszącego się dużą popularnością Programu Polska Cyfrowa. Za realizację programu jest odpowiedzialne Centrum Projektów Polska Cyfrowa.

Podmioty działające w obszarze kultury zostały wskazane także wśród grup docelowych Programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS). Są to m.in. instytucje kultury realizujące projekty miękkie na rzecz wspierania aktywnego włączenia społecznego, promowania równości szans oraz zwiększania szans zatrudnienia. Program będzie także wspierał uruchomienie ośrodków rozwoju kompetencji cyfrowych w istniejących gminnych instytucjach kultury, edukacji, kształcenia ustawicznego itp. Działalność ośrodków kierowana będzie do mieszkańców gminy, w szczególności do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Na poziomie regionalnym kultura będzie wspierana w ramach 16 programów opracowanych przez władze samorządowe