Podczas spotkania wicepremier Piotr Gliński oraz minister Ołeksandr Tkaczenko podpisali również memorandum o współpracy dotyczące wspólnej realizacji projektu inwentaryzacji strat kultury ukraińskiej będących skutkiem inwazji rosyjskiej po 24 lutego 2022 r.

Wicepremier Piotr Gliński wskazał, że dzisiejsze wydarzenie jest nawiązaniem do Unii Lubelskiej - idei politycznej, która łączyła narody i budowała ich siłę w pokojowym współistnieniu.

Łączyła kultury, religie i była przeszłością, która powinna także budować naszą przyszłość. Straszliwa wojna na Ukrainie, napaść Federacji Rosyjskiej miała zabić nie tylko naród ukraiński, ale przede wszystkim jego kulturę. Jednak jest ona na tyle silna, że Ukraińcy dali nadzieję całemu światu. Walczą nie tylko o suwerenność swojego narodu, ale o wolność Europy i całej cywilizacji zachodniej dzięki swojej kulturze i tożsamości – dodał prof. Piotr Gliński.

Polski minister kultury zaznaczył, że Trójkąt Lubelski w kulturze to wielowymiarowe działania, które obecnie skoncentrowane są na sprawach Ukrainy. Jest to także współpraca w obszarze kultury i dziedzictwa narodowego wszystkich  trzech państw.

Przyjaźń i Trójkąt Lubelski wykuwały się na skutek tragicznych wydarzeń. Po raz pierwszy spotkaliśmy się w Kownie, tuż przed napaścią Rosji na Ukrainę. Później wielokrotnie, zwłaszcza w Kijowie, razem z ministrem kultury Litwy chcieliśmy pokazać światu naszą solidarność. Rosja chciała zniszczyć kulturę, a tymczasem siła kultury okazała się bronią najważniejszą dla nas wszystkich, a przede wszystkim dla państwa i społeczeństwa ukraińskiego. Trudne i problematyczne kwestie okazały się znacznie łatwiejsze w sytuacji, kiedy musieliśmy sprostać tragicznemu wyzwaniu. Mam nadzieję, że będziemy budowali dobrą przyszłość naszych narodów w obszarze kultury przez wiele lat – podkreślił wicepremier Piotr Gliński.

Minister kultury Litwy Simonas Kairys zaznaczył, że podpisanie deklaracji miało miejsce w szczególnym miejscu, na Zamku na Wawelu.

Odnajdujemy tu wiele śladów naszej wspólnej historii, każdy kamień i każda cegła mówi o naszej wspólnej przeszłości. Kiedy Rosja atakuje naszą egzystencję i kulturę, to osiąga efekt odwrotny. Nasze narody i społeczeństwa jednoczą się w obliczu zagrożenia. Z wielkim żalem stwierdzamy, że Ukraina płaci zbyt wielką cenę za to, że my możemy żyć w pokoju – podkreślił Kairys.

Jednocześnie zwrócił uwagę, że dezinformacja i propaganda są równie niebezpiecznymi środkami,  które trzeba zwalczać.

Na początku wróg zawsze stara się najpierw zatruć nasze umysły, a dopiero potem przychodzi z bronią. Jednak mając dobrą pamięć o własnej historii i symbolach, na których budujemy swoją współczesność, nic nie jest w stanie podkopać tych fundamentów. Jeszcze raz dziękuję za to, że spotykamy się tutaj na Wawelu i jesteśmy tu wspólnie, żeby podtrzymać Ukrainę w jej walce za naszą przyszłość i jej zwycięstwo – powiedział minister kultury Litwy.

Minister kultury Ukrainy Ołeksander Tkaczenko zaznaczył, że Ukraina jest wdzięczna Polsce i Litwie za wsparcie obronne, ale także przyjęcie ukraińskich uchodźców.

Dla mnie też bardzo ważne jest to, że jesteśmy zgodni, jeśli chodzi o rozumienie naszego wspólnego dziedzictwa. Dzisiaj w Muzeum Książąt Czartoryskich padło hasło „Przeszłość przyszłości”. I ta przeszłość rzeczywiście jest w stanie doprowadzić nas do przyszłości, dlatego że wszyscy walczyliśmy o niepodległość naszych krajów i ta przeszłość rzeczywiście wykuła nasze wspólne rozumienie przyszłości – podkreślił Tkaczenko.

Minister kultury Ukrainy powiedział, że jest wdzięczny za wsparcie dla ukraińskiej kultury. Na Ukrainie nadal otwarte są teatry, muzea, a ludzie kultury nie ustają w wysiłkach na brzęcz zachowania dziedzictwa.

W tym roku obchodzimy rocznicę polskiego powstania, w którym wzięli udział również Ukraińcy. Hasło tego powstania „za waszą i naszą swobodę”. Hasło jest bardzo aktualne również teraz, dlatego jeszcze raz dziękuję. Sława Ukrainie – zakończył Tkaczenko.

---

Deklaracja współpracy ministrów kultury w ramach Trójkąta Lubelskiego

W ramach podpisanej deklaracji ministrowie kultury Polski i Litwy zobowiązali się do podejmowania różnych form wsparcia Ukrainy w celu ochrony jej dziedzictwa kulturowego,  m.in. poprzez monitorowanie zniszczeń, ocenę istniejących potrzeb, pomoc osobom zawodowo zajmującym się kulturą, w tym również stworzenie programu stażowego dla ukraińskich konserwatorów zabytków. Wzmocnieniu wzajemnej współpracy w dziedzinie kultury ma służyć również wdrażanie projektów dotyczących wymiany wiedzy.  Wsparcie dla ukraińskich artystów i ludzi kultury, którzy tworzą i pracują na Litwie oraz w Polsce, umożliwi zaprezentowanie ich twórczości, a także indywidualnych historii w krajach Trójkąta Lubelskiego oraz poza jego granicami.

Ministrowie kultury zapewnili, że nie zaprzestaną starań o powołanie Europejskiego Funduszu dla Ukrainy, stanowiącego plan ochrony i odbudowy sektora kultury oraz sektora kreatywnego na Ukrainie.

---

Memorandum o współpracy Polski i Ukrainy w zakresie inwentaryzacji strat obiektów architektury i archeologii wyrządzonych wskutek rosyjskiej inwazji

Celem porozumienia jest wsparcie działań ratowniczych i konserwatorskich na rzecz zagrożonego zniszczeniem lub uszkodzeniem dziedzictwa kulturowego Ukrainy ze szczególnym uwzględnieniem miejsc światowego dziedzictwa UNESCO oraz miejsc zgłoszonych na Listę informacyjną Konwencji o Ochronie Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO, dokumentacja i analiza jego aktualnego stanu zachowania i skali jego zniszczeń we wskazanych jednostkach administracyjnych, które szczególnie ucierpiały wskutek prowadzenia działań wojennych oraz przeanalizowanie skuteczności dotychczas stosowanych technik i procedur w zakresie dokumentacji strat kulturowych na terenach objętych działaniami wojennymi.

Zadania będą realizowane przez – funkcjonujące w strukturze Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Centrum Pomocy dla Kultury na Ukrainie.