W ramach centrum powstanie nowoczesna przestrzeń magazynowa dla muzealiów, pracownie konserwatorskie i digitalizacyjne oraz przestrzeń edukacyjno-konferencyjna. Nowa inwestycja jest odpowiedzią na potrzeby polskich muzeów, które nie posiadają własnej lub wystarczającej przestrzeni do przechowywania i konserwacji zbiorów. Otwarcie Panoptikum planowane jest w 2025 roku.

Minister kultury poinformował, że już w 2019 r. polskie muzea odwiedziło 40 mln zwiedzających, a tegoroczna frekwencja pobiła już rekord z roku przed pandemią.

Polskie muzea są coraz bardziej atrakcyjne i lubiane przez Polaków. Nieprzypadkowo w ciągu ostatnich lat realizujemy wielki proces inwestycyjny – ponad 300 inwestycji w polskich muzeach. Są wśród nich nowe instytucje, ale także przekształcane, które już wcześniej funkcjonowały. Jest to proces bardzo pożądany przez społeczeństwo – zauważył prof. Piotr Gliński.

Szef resortu kultury zaznaczył, że oferta muzealna w Polsce stale się powiększa.

W tej chwili mamy 20 mln obiektów, które są przechowywane w tych instytucjach muzealnych. Jednocześnie polskie muzea charakteryzują się pewnymi deficytami np. w obszarze magazynowania: 5% muzeów w ogóle nie posiada magazynów, a 60% ma magazyny o niedostatecznej powierzchni. Potrzeby dot. konserwacji i digitalizacji zbiorów dotyczą od 60% do 70% polskich muzeów. Chcemy, aby nasze instytucje były coraz bardziej nowoczesne, ale także, żeby spełniały wszystkie standardy muzealnicze dot. bezpieczeństwa – podkreślił minister kultury.

Prof. Piotr Gliński poinformował, że projekt „Panoptikum - centrum kompetencji dla muzeów” w Lesznowoli jest realizowany przez Narodowy Instytut Muzeów i MKiDN. Dodał, że NIM to instytut ekspercki, który wspiera polskie muzealnictwo.

Niezwykle istotną funkcją inwestycji „Panoptikum - centrum kompetencji dla muzeów” jest magazynowanie zbiorów muzeów, które nie posiadają dostatecznych powierzchni magazynowych. Tych usług będzie jednak znacznie więcej. To będzie edukacja, szkolenie kadr, ekspertyzy dot. bezpieczeństwa. Zbudowaliśmy ponad 300 nowych muzeów, ale ta nowa infrastruktura wymaga także wsparcia specjalistycznego centrum kompetencji, które jest budowane jako oddział Narodowego Instytutu Muzeów – zakończył szef resortu kultury.

Nowe centrum kompetencji dla muzeów – projekt o charakterze i zasięgu regionalnym i ponadregionalnym

W polskich muzeach przechowuje się ok. 20 milionów muzealiów, a liczba ta stale wzrasta. Tylko niewielka część jest eksponowana na wystawach, większość znajduje się w magazynach, wymaga fachowej opieki, konserwacji i digitalizacji. Jedynie największe muzea dysponują przestrzenią magazynową o warunkach klimatycznych gwarantujących im bezpieczeństwo, a nieliczne posiadają własne pracownie konserwatorskie i digitalizacyjne.

Idea powstania centrum kompetencji dla muzeów, wzorowanego na podobnych funkcjonujących m.in. w Danii, Holandii czy Finlandii, narodziła się w Departamencie Dziedzictwa Kulturowego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i była odpowiedzią na realne potrzeby polskich muzeów. Jej realizację powierzono ówczesnemu Narodowemu Instytutowi Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów – obecnie Narodowemu Instytutowi Muzeów.

PANOPTIKUM będzie oddziałem Narodowego Instytutu Muzeów, który zapewni szeroki wachlarz usług dla muzeów z całej Polski i stanie się ważną instytucją wspierającą rozwój kadr muzealnych, zapewniającą bezpieczeństwo przechowywanych zbiorów, edukującą i ułatwiającą dostęp do kultury lokalnej społeczności. Będzie to pierwsze tego typu miejsce w Polsce i Europie Środkowej.

O projekcie

Inwestycja zlokalizowana jest na terenie należącym do Skarbu Państwa o powierzchni 18 ha w gminie Lesznowola. Nad poszczególnymi elementami projektu czuwa zespół ekspertów złożony zarówno z doświadczonych pracowników NIM, jak i specjalistów zewnętrznych. Projekt dla muzeów powstaje przy udziale samych muzeów m.in. Muzeum Zamku na Wawelu, Muzeum Narodowego w Gdańsku czy Muzeum Narodowego w Poznaniu.  

Przygotowywana od dłuższego czasu inwestycja wchodzi właśnie w fazę realizacji. Prace budowlane przy projekcie rozpoczynają się 2023 roku, a otwarcie PANOPTIKUM planowane jest w 2025 roku.

Wielofunkcyjny budynek będzie złożony z kilku wydzielonych funkcjonalnie przestrzeni: 

• magazynowej – nowoczesne magazyny jedno- i dwupoziomowe z możliwością różnorodnego składowania, pomieszczenia przyjmowania i wydawania obiektów;
• pracowni – w pełni wyposażone pracownie konserwatorskie, fotograficzne i digitalizacyjne, pomieszczenia kwerend naukowych i pracy studialnej;
• przestrzeni edukacyjno-konferencyjnej - sala edukacyjna, wielofunkcyjna sala konferencyjno-szkoleniowa, sala ekspozycyjna, księgarnia;
• przestrzeni administracyjnej.

Budynek będzie przyjazny środowisku – został zaprojektowany w  taki sposób, aby spełniał warunki uzyskania certyfikatu BREEAM. Projekt zakłada również zagospodarowanie bezpośredniego otoczenia budynku, w tym organizację parku, placu zabaw, ścieżek rowerowych, alejek spacerowych, miejsc wypoczynku, dróg dojazdowych, parkingów oraz miejsc ładowania samochodów elektrycznych.