List ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego

Szanowna Pani Dyrektor,

Szanowni Państwo,

nie dalej jak 2 czerwca tu, w Lublinie, wraz z Panią Dyrektor otwieraliśmy przywiezione z Cuernavaki w Meksyku skrzynie. Wewnątrz znajdowało się 18 prac Tamary Łempickiej zakupionych do zbiorów lubelskiego muzeum od przyjaciela artystki, meksykańskiego rzeźbiarza Victora Manuela Contrerasa. Pięć z nich pokazano na zorganizowanej z tej okazji konferencji prasowej. Był to zaledwie przedsmak dzisiejszych wrażeń.

Kiedy w końcu ubiegłego roku pojawiła się możliwość pozyskania do polskich zbiorów publicznych kolekcji dzieł Tamary Łempickiej i kiedy w marcu tego roku podejmowałem decyzję o powierzeniu tego niełatwego zadania pani dyrektor Katarzynie Mieczkowskiej, nie sądziłem, że to, co wydawało się wówczas jedynie mało realnym marzeniem, ziści się i znajdzie piękny finał w postaci dzisiejszego wernisażu.

Zaledwie trzy miesiące od tej decyzji i niespełna rok od zakończenia prezentowanej w salach lubelskiego zamku wystawy „Tamara Łempicka – kobieta w podróży”, niejako na fali jej sukcesu, Muzeum Narodowe w Lublinie zaprasza nas w kolejną piękną podróż po niezwykłym świecie artystki. W podróż tym piękniejszą, że tym razem pozbawioną ram czasowych. Zakupiona kolekcja pozostanie bowiem na stałe w lubelskich zbiorach. W podróż tym bardziej niezwykłą, bo pozwalającą spojrzeć na dorobek artystki w szerszej niż dotychczas perspektywie. Ekspozycja wykracza bowiem poza standardowe wyobrażenie o twórczości Tamary Łempickiej, a prezentowane prace, powstałe w różnych okresach życia artystki, pozwalają podążać za kolejnymi fascynacjami i efektami niekończących się poszukiwań nowych form artystycznego wyrazu. W podróż tym ciekawszą, że niektóre spośród zakupionych dzieł nie były dotąd prezentowane szerszej publiczności.

Cieszy niezmiernie, że Tamara Łempicka na stałe powróciła do kraju, co zawsze było jej pragnieniem. Źródłem satysfakcji jest również fakt, że ministerstwo kultury miało w tym swój udział. Kto wie, być może zarówno my, jak i Muzeum Narodowe w Lublinie nie powiedzieliśmy jeszcze w tej kwestii ostatniego słowa.

Dziękuję pracownikom Ambasady RP w Meksyku, w szczególności pani Annie Bazańskiej, pani Zofii Ziółkowskiej oraz Panu Ambasadorowi Maciejowi Ziętarze. Ich pomoc, otwartość i zaangażowanie było i jest nie do przecenienia.

Dziękuję i jednocześnie gratuluję Pani Dyrektor Katarzynie Mieczkowskiej oraz wszystkim zaangażowanym w projekt pracownikom Muzeum. Państwa wysiłek, szybkość i skuteczność działania zasługują na najwyższe uznanie, a dla mnie osobiście są potwierdzeniem, że decyzja o powierzeniu zakupionej kolekcji opiece muzeum oraz wyborze właśnie Lublina na miejsce stałej wystawy Tamary Łempickiej była słuszna.

Dziękuję pani Marisie de Lempicki za pomoc w realizacji projektu oraz zaufanie, jakim obdarzyła Muzeum, powierzając mu w depozyt kilkanaście kolejnych prac artystki. Ten piękny gest sprawia, że lubelska, bodajże jedyna stała wystawa dzieł Tamary Łempickiej na świecie jest tak bogata i różnorodna.

Dziękuję Kancelarii Prezesa Rady Ministrów za przychylenie się do naszego wniosku i sfinansowanie zakupu kolekcji ze środków rezerwy ogólnej Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego.

Dziękuję wreszcie pracownikom Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Miejsc Pamięci. Także mieli swój udział w tym projekcie.

Na zakończenie chciałbym wspomnieć pana Victora Manuela Contrerasa, dotychczasowego właściciela kolekcji a zarazem przyjaciela oraz powiernika ostatnich lat życia Tamary Łempickiej. Dla Maestro, który, niestety, nie doczekał tego dnia, dzisiejsza uroczystość byłaby z pewnością niezwykle ważna i wzruszająca. Jego symboliczną obecność zaznaczają dziś trzy podarowane Muzeum rzeźby.

Tamara Łempicka powiedziała kiedyś, że zrobiła wszystko, co było do zrobienia, i jest absolutnie pewna, iż któregoś dnia zostanie doceniona jako malarka. Miała rację.

Życzę Państwu udanego wieczoru i niezapomnianych wrażeń.

Z wyrazami szacunku

Piotr Gliński

---

O wystawie

Zakupiona do zbiorów Muzeum Narodowego w Lublinie kolekcja, na którą składa się dwanaście płócien oraz sześć prac na papierze, ma ogromną wartość merytoryczną dla badaczy twórczości artystki ze względu na jej przekrojowy charakter, reprezentujący wszystkie okresy twórczości malarki – od lat 20. po lata 70. XX wieku.

Na wystawie prezentowanej od 23 czerwca 2023 roku w siedzibie głównej lubelskiego muzeum zobaczymy dzieła, ukazujące styl artystki wypracowany w jeszcze w latach 30. XX w., w którym malarka posługuje się mocnym rysunkiem, wyrazistym światłocieniem, surowością formy oraz ostrością koloru. Obiekty z lat 40. XX w. reprezentują twórczość, w której odnaleźć można wpływy sztuki dawnej oraz edukacji w pracowni Andre Lhote’a. Przykładem może być tu obraz „Cytryna”, w którym prozaiczne przedmioty ukazane zostały w starannych aranżacjach. Wyjątkowa kompozycja osadzona w otwartej przestrzeni stajni zawiera także przesłanie moralne, nakazujące myślenie o upływie czasu i przemijalności rzeczy. Dzieła z lat 50. i 60. XX w. stanowią natomiast doskonały przykład wypracowywania przez Łempicką nowego języka malarskiego. W pracach z tego okresu można zauważyć powolne odejście od zdefiniowanego w latach 30. XX w. stylu. Artystka, nie rezygnując jednak z tematu jakim był akt czy martwa natura, coraz częściej skłaniała się ku przedstawieniom pozbawionym mocnej geometryzacji postaci. Natomiast obiekty z lat 70. i 80. XX w., ukazują kolejne nowe konwencje w malarstwie artystki.

W zakupionym zbiorze można zaobserwować zarówno zmianę techniki malarskiej, jak i odejście od klasycznych motywów w stronę malarstwa abstrakcyjnego. Obrazy malowane za pomocą szpachli o monochromatycznej, rozświetlonej, rozmytej palecie barw zaczynają ujawniać wrażliwość Łempickiej na nagłe zmiany światła. Natomiast kompozycje abstrakcyjne nie są wyłącznie próbą ponownego zainteresowania swoją sztuką amerykańskiej krytyki, ale pewnego rodzaju zróżnicowanym dialogiem z tradycją malarstwa abstrakcyjnego. Artystka, posługując się skomplikowanymi układami przenikających się wstęg, barwnych pasów oraz geometrycznych form wypełnionych zróżnicowaną fakturą malarską, tworzy nowy język, który staje się aktualizacją dekoracyjnych aspektów jej malarstwa.

Do tej pory w polskich zbiorach państwowych znajdowały się tylko dwa obrazy Tamary Łempickiej: „Lasstitude” z 1927 r. w Muzeum Narodowym w Warszawie oraz „Martwa natura” z ok. 1950 r. w Muzeum Mazowieckim w Płocku.

Zakup 18 obiektów autorstwa Tamary Łempickiej z kolekcji Victora Manuela Contrerasa został zrealizowany ze środków rezerwy ogólnej prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego przy udziale Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wystawa zakupionych prac została zorganizowana przez Muzeum Narodowe w Lublinie we współpracy z Tamara de Lempicka Estate.