XLV Stała Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich odbywa się w dniach od 6 do 8 września br. w Solurze w Szwajcarii. Organizatorem spotkania jest Muzeum Tadeusza Kościuszki w Solurze.

Minister kultury przypomniał, że od 2019 r. MKiDN zrealizowało cztery edycje Programu Ministra „Wspieranie Archiwów, Bibliotek i Muzeów poza Krajem” na łączną kwotę ponad 24 mln zł, dzięki czemu kilkanaście instytucji emigracyjnych z obu Ameryk i Europy Zachodniej uzyskało środki pozwalające na zachowanie płynności funkcjonowania oraz na planowanie działań w dłuższej perspektywie.

Dofinansowanie kosztów stałych działalności instytucji, w głównej mierze utrzymanie już istniejących i tworzenie nowych etatów, pozwala rozwinąć działalność statutową. Ponadto, w ramach tych czterech programów wykonali Państwo wiele zadań polegających na porządkowaniu, inwentaryzowaniu, katalogowaniu i digitalizacji zbiorów. Otrzymane środki pozwoliły także na udostępnienie zbiorów szerszej publiczności, między innymi dzięki sukcesywnemu powiększaniu bazy internetowej. Wśród zrealizowanych zadań znalazło się też wiele inicjatyw skierowanych do społeczności lokalnych, przede wszystkim do środowiska polonijnego, takich jak konferencje naukowe, wykłady, lekcje muzealne, wystawy i publikacje – wskazał prof. Piotr Gliński.

Szef resortu kultury poinformował, że na początku sierpnia br. zakończył się proces legislacyjny związany z nowelizacją ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej z 25 października 1991 r. Wyjaśnił, że ustawa uchwalona przez Sejm RP 7 lipca 2023 r. i opatrzona podpisem Prezydenta RP umożliwia objęcie przez polskie państwo instytucjonalną i finansową opieką instytucji zagranicznych dysponujących zgromadzonym poza granicami Polski bezcennym polskim dziedzictwem.

Właśnie dzięki tej ustawie będziemy mogli w najbliższym czasie utworzyć pierwszą instytucję współprowadzoną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z podmiotami zagranicznymi działającymi w obszarze ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego – Instytut Bibliotekę Polską w Paryżu. Drugą będzie Instytut Muzeum Polskie w Rapperswilu, który otoczy opieką rapperswilskie zbiory, wykorzystując zakupiony w tym celu kompleks Schwanen – poinformował minister kultury.

Szef resortu kultury przekazał również podziękowania organizatorom XLV Sesji Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie – Muzeum Tadeusza Kościuszki w Solurze oraz życzył wszystkim uczestnikom spotkania owocnych obrad oraz inspirujących spotkań i rozmów.

---

Stała Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek na Zachodzie

Pomysł stworzenia konferencji pojawił się w 1977 r. w Rapperswilu, gdzie spotkali się przedstawiciele trzech polskich instytucji: Muzeum Polskiego w Rapperswilu, Polskiego Towarzystwa Historycznego i Biblioteki Polskiej w Paryżu oraz Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. Początkowo miała być to konferencja instytucji kultury polskiej na Zachodzie. Na kolejnych corocznych sesjach w Rapperswilu w latach 1978-1980 dołączyło do niej kilka innych instytucji, takich jak: Muzeum Reyów w Montrésor, Muzeum Tadeusza Kościuszki w Solurze, Muzeum Ojców Marianów w Fawley Court, Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie, Biblioteka Polska POSK w Londynie, Muzeum Polskie w Chicago, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce i Biblioteka Polska w Montrésor. Jednocześnie, na sesji w 1980 r., postanowiono ograniczyć zasięg działalności do muzeów i bibliotek i zmienić nazwę na Stała Konferencja Muzeów i Bibliotek Polskich na Zachodzie.

Pierwsza sesja konferencji odbyła się w zamku Montrésor w dniach 19-20 września 1981 roku. Uchwalono na niej statut konferencji, który określał, że Stała Konferencja MBPZ nie posiada władz nadrzędnych, a jej działalność jest zarządzana przez Sekretariat, który jest automatycznie przekazywany instytucji członkowskiej organizującej doroczną sesję. W 1987 r. do nazwy konferencji dodano słowo „Archiwów” i wprowadzono zastrzeżenie, że jej członkami są instytucje działające w duchu niepodległościowym, co wykluczało współpracę z władzami komunistycznymi.

Obecnie Stała Konferencja MABZ skupia 25 instytucji z 9 krajów Europy Zachodniej, Ameryki Północnej i Południowej oraz Australii. Sesje konferencji dzielą się na część zamkniętą, dostępną tylko dla przedstawicieli instytucji członkowskich oraz część otwartą, gdzie prezentowane są referaty zaproszonych gości. Konferencja ma bogatą tradycję naukową i literacką.

Ostatnie posiedzenie odbyło się w Warszawie we wrześniu 2022 roku, a Polska od lat wspiera zarówno organizację tych sesji, jak i same instytucje zrzeszone w MABZ.

---

Wsparcie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla instytucji członkowskich MABZ

W 2019 r. dzięki nowelizacji ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej możliwe stało się bezpośrednie dofinansowywanie instytucji emigracyjnych i polonijnych gromadzących i chroniących zbiory o szczególnym znaczeniu dla dziedzictwa narodowego. Od 2019 r. działa nowy program Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Wspieranie Archiwów, Bibliotek i Muzeów poza Krajem, w którym rokrocznie bierze udział kilkanaście instytucji z 9 różnych krajów, w tym Członkowie Stałej Konferencji.