EUDR - Rozporządzenie dotyczące wylesiania
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010.
Cel rozporządzenia
Celem rozporządzenia EUDR jest zapewnienie, aby produkty wprowadzane do obrotu i udostępniane na rynku unijnym, a także wywożone z Unii, nie przyczyniały się do wylesiania ani degradacji lasów na całym świecie.
Mimo, że w UE problem jest marginalny, ustanowiono jednakowe przepisy dla produktów pochodzących z UE i spoza niej, aby zapewnić zgodność z zasadami Światowej Organizacji Handlu (WTO).
Towary i produkty objęte EUDR
Rozporządzenie obejmuje towary lub produkty wymienione w załączniku I do rozporządzenia, tj.:
- Bydło i odnośne produkty – bydło żywe; mięso z bydła; jadalne podroby z bydła; jadalne wątroby z bydła, pozostałe mięso, podroby, krew z bydła, przetworzone lub zakonserwowane; skóry i skórki bydlęce surowe; skórki i skórki garbowane lub „crust” bydlęce; skóra wyprawiona dalej przetworzona po garbowaniu lub kondycjonowaniu,
- Kakao i odnośne produkty – ziarna kakao; łuski kakao; pasta kakaowa; masło, tłuszcz i olej, kakaowe; proszek kakaowy niezawierający dodatku cukru lub innego środka słodzącego, czekolada i pozostałe przetwory spożywcze zawierające kakao,
- Kawa i odnośne produkty – kawa nawet palona lub bezkofeinowa; łupinki i łuski kawy; substytuty kawy zawierające kawę w każdej proporcji,
- Palma olejowa i odnośne produkty– np. orzechy palmowe; olej palmowy; makuchy i inne pozostałości z orzechów palmowych; gliceryna o czystości 95 % lub wyższej; kwas palmitynowy; kwas oleinowy, przemysłowy; przemysłowe monokarboksylowe kwasy tłuszczowe; przemysłowe alkohole tłuszczowe,
- Kauczuk i odnośne produkty – np. mieszanki kauczukowe; nić i sznurek; pasy lub taśmy; opony; dętki; artykuły odzieżowe; ebonit;
- Soja i odnośne produkty– np. nasiona soi; mąka i mączka sojowa; olej sojowy; makuchy i inne pozostałości stałe,
- Drewno i odnośne produkty z drewna – np. drewno opałowe; węgiel drzewny; drewno surowe; meble, wyroby stolarskie, płyty wiórowe i pilśniowe, sklejki, papier.
Kogo dotyczą przepisy
- Podmiot (operator) – osoba fizyczna lub prawna, która w ramach działalności handlowej wprowadza po raz pierwszy odnośne produkty do obrotu na rynku unijnym lub je wywozi.
- Podmiot handlowy (trader) – każda osoba w łańcuchu dostaw inna niż podmiot, która w ramach działalności handlowej udostępnia (sprzedaje) odnośne produkty na rynku.
- Właściwe organy – dokonują kontroli i innych czynności przewidzianych w rozporządzeniu.
Kluczowe wymogi rozporządzenia
Towary nie mogą pochodzić z gruntów, które po dniu 31 grudnia 2020 r. zostały przekształcone z lasów na użytki rolne. Produkty objęte regulacją nie mogą zawierać towarów wyprodukowanych na takich gruntach, jak również towarów powstałych w wyniku karmienia nimi zwierząt lub wykorzystania ich w procesie produkcji.
Odnośne towary i produkty wymienione w załączniku I do rozporządzenia muszą być zgodne z art. 3 rozporządzenia EUDR, a zatem mogą zostać wprowadzone do obrotu wyłącznie pod warunkiem spełnienia następujących kryteriów:
- nie przyczyniły się do wylesienia,
- zostały wyprodukowane zgodnie z właściwymi przepisami kraju produkcji,
- przedłożono w ich sprawie oświadczenie o należytej staranności (DDS).
Należyta staranność
Przed wprowadzeniem odnośnych produktów do obrotu lub ich wywozem, podmioty (operatorzy) są zobowiązane:
- zachować należytą staranność, która obejmuje:
- gromadzenie informacji, danych i dokumentów potwierdzających, że odnośne produkty są wprowadzone zgodnie z wymogami rozporządzenia EUDR - należy je przechowywać przez okres 5 lat od daty wprowadzenia do obrotu lub wywozu,
- przeprowadzenie oceny ryzyka w celu ustalenia czy istnieje ryzyko, że odnośne produkty przeznaczone do wprowadzenia do obrotu lub wywozu są niezgodne z wymogami rozporządzenia,
- podjęcie środków zmniejszających ryzyko zgodnie z art. 11 rozporządzenia EUDR.
- złożyć oświadczenie o należytej staranności (DDS- Due Diligence Statement) w systemie informacyjnym Komisji Europejskiej, które zawiera informacje takie jak m.in.
- nazwa podmiotu oraz jego adres,
- nazwa handlową oraz ilość odnośnego produktu, który podmiot ma zamiar wprowadzić do obrotu,
- kraj i geolokalizację wszystkich działek, na których wyprodukowano odnośne towary.
W przypadku, gdy odnośne towary i odnośne produkty zostały wyprodukowane w krajach lub ich częściach, które sklasyfikowano jako kraje o niskim ryzyku (m.in. Polska) podmioty nie są zobowiązane do przeprowadzania oceny ryzyka oraz procedury i środków zmniejszania ryzyka (pkt 1b i 1c).
Uproszczona należyta staranność i inne uproszczenia
Jeśli odnośny produkt zawarty w odnośnym produkcie lub z niego wytworzony, był już objęty badaniem należytej staranności i złożono oświadczenie należytej staranności (DDS):
- podmioty będące MŚP (mikroprzedsiębiorstwa, małe i średnie przedsiębiorstwa) – nie muszą przeprowadzać należytej staranności w zakresie produktów (zawartych w innym produkcie lub z niego wytworzonych), w odniesieniu do których przeprowadzono już badanie należytej staranności i złożono już oświadczenie o należytej staranności. W takich przypadkach podmioty będące MŚP, w przypadku kontroli, podają numer referencyjny istniejącego oświadczenia właściwym organom;
- podmioty niebędące MŚP - mogą powoływać się na wcześniejsze oświadczenia o należytej staranności (DDS), które już zostały złożone, po upewnieniu się, że zachowano należytą staranność co do odnośnych produktów zawartych w odnośnym produkcie lub z niego wyprodukowanych. W składanych przez siebie oświadczeniach o należytej staranności podają one numery referencyjne takich oświadczeń o należytej staranności, które zostały już złożone.
Ważne daty i okres przejściowy
Ważne daty
- 31 grudnia 2020 r. – data graniczna, po której za wolne od wylesiania uznaje się wyłącznie produkty pochodzące z gruntów, na których po tym dniu nie miało miejsca wylesianie ani degradacja lasów,
- 29 czerwca 2023 r. – rozporządzenie EUDR weszło w życie,
- 30 grudnia 2025 r. – przepisy rozporządzenia zaczną obowiązywać dla dużych i średnich przedsiębiorstw,
- 30 czerwca 2026 r. – przepisy rozporządzenia zaczną obowiązywać dla mikro i małych przedsiębiorstw (w przypadku podmiotów, które zostały ustanowione jako mikrojednostki lub małe jednostki do 31 grudnia 2020 r.).
Okres przejściowy
Okres przejściowy rozpoczyna się w dniu wejścia w życie rozporządzenia w sprawie wylesiania tj. od 29 czerwca 2023 r. i kończy się w dniu poprzedzającym rozpoczęcie jego stosowania tj.: 30 grudnia 2025 r. – dla dużych i średnich przedsiębiorstw, 30 czerwca 2026 r. – dla mikro i małych przedsiębiorstw.
👉 Jeżeli towar zostanie wprowadzony do obrotu na rynku unijnym w okresie przejściowym, tj. przed rozpoczęciem stosowania rozporządzenia, podczas wprowadzania do obrotu na rynku unijnym produktu pochodnego od dnia 30 grudnia 2025 r. obowiązki podmiotu (i podmiotów handlowych niebędących MŚP) będą ograniczone do gromadzenia odpowiednio rozstrzygających i weryfikowalnych dowodów na to, że odnośny towar (np. soja) wykorzystywana do produkcji takiego odnośnego produktu (np. olej sojowy) został wprowadzony do obrotu na rynku unijnym przed rozpoczęciem stosowania rozporządzenia.
👉 W przypadku gdy odnośny produkt (np. masło kakaowe – kod CN 1804) jest wprowadzany do obrotu na rynku unijnym w okresie przejściowym, a zatem niekoniecznie jest geolokalizowany, ale jest następnie wykorzystywany do produkcji innego odnośnego produktu pochodnego (np. czekolady – kod CN 1806), który jest wprowadzany do obrotu na rynku unijnym (lub wywożony) przez podmiot działający na dalszych etapach łańcucha dostaw od dnia 30 grudnia 2025 r. - w takim przypadku obowiązki podmiotu (i podmiotów handlowych niebędących MŚP) wprowadzającego do obrotu na rynku unijnym lub wywożącego produkt pochodny (czekoladę) będą ograniczone do gromadzenia odpowiednio rozstrzygających i weryfikowalnych dowodów na to, że odnośny produkt pochodny (masło kakaowe) został wprowadzony do obrotu na rynku unijnym przed rozpoczęciem stosowania rozporządzenia.
👉 Jeżeli podmiot wprowadza do obrotu na rynku unijnym odnośny towar lub produkt w okresie przejściowym, który następnie jest „udostępniany” na rynku przez co najmniej jeden podmiot handlowy niebędący MŚP od dnia 30 grudnia 2025 r. - obowiązki podmiotu handlowego niebędącego MŚP będą ograniczone do gromadzenia odpowiednio rozstrzygających i weryfikowalnych dowodów na to, że taki odnośny towar lub odnośny produkt został wprowadzony do obrotu na rynku unijnym przed rozpoczęciem stosowania rozporządzenia.
System informacyjny Komisji Europejskiej (EUDR)
W celu złożenia oświadczeń o należytej staranności w łańcuchach dostaw Komisja Europejska utworzyła system informacyjny EUDR. Rejestr ten umożliwia podmiotom, podmiotom handlowym oraz upoważnionym przedstawicielom składanie elektronicznych oświadczeń o należytej staranności. Ponadto Komisja Europejska utworzyła testowy system (ACCEPTANCE), w którym możliwe jest zapoznanie się z systemem informacyjnym.
Dodatkowe informacje na temat systemu informacyjnego EUDR oraz informacje o prowadzonych szkoleniach organizowanych przez KE znajdują się w poniższym linku:
👉 System informacyjny KE
Implementacja w Polsce
Wdrożenie rozporządzenia EUDR w Polsce koordynuje Ministerstwo Klimatu i Środowiska.
W Polsce zaproponowano następujące organy właściwe:
- Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych – kakao, kawa, palma olejowa, soja i produkty pochodzące z tych towarów; kontakt: eudr@ijhars.gov.pl,
- Inspekcja Weterynaryjna – bydło i produkty pochodzące z tego towaru; kontakt: eudr@wetgiw.gov.pl,
- Inspekcja Ochrony Środowiska – drewno, kauczuk i produkty pochodzące z tych towarów; kontakt: drewno@gios.gov.pl
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi współpracuje z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) nad rozwiązaniami ułatwiającymi:
- generowanie i przekazywanie rolnikom danych geolokalizacyjnych dotyczących działek rolnych,
- wsparcie procesu składania oświadczeń o należytej staranności w unijnym systemie informacyjnym.
Rozwiązania te są możliwe w związku z powierzeniem ARiMR roli upoważnionego przedstawiciela w zakresie bydła i soi, odpowiedzialnego za składanie w imieniu rolników (którzy wyrażą na to zgodę) oświadczeń o należytej staranności w unijnym systemie informacyjnym EUDR.
Ważne definicje
MŚP – Mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa
Oznacza mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa zdefiniowane w art. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE.
Art. 3 Kategorie jednostek grup dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE:
1. Mikroprzedsiębiorstwo
a) suma bilansowa: do 350 000 EUR
b) przychody netto ze sprzedaży: do 700 000 EUR
c) średnia liczba zatrudnionych w roku obrotowym: do 10 osób
2. Małe przedsiębiorstwo
a) suma bilansowa: do 4 000 000 EUR
b) przychody netto ze sprzedaży: do 8 000 000 EUR
c) średnia liczba zatrudnionych w roku obrotowym: do 50 osób
3. Średnie przedsiębiorstwo
a) suma bilansowa: do 20 000 000 EUR
b) przychody netto ze sprzedaży: do 40 000 000 EUR
c) średnia liczba zatrudnionych w roku obrotowym: do 250 osób
4. Duże przedsiębiorstwo
a) suma bilansowa: od 20 000 000 EUR
b) przychody netto ze sprzedaży: od 40 000 000 EUR
c) średnia liczba zatrudnionych w roku obrotowym: od 250 osób
Upoważniony przedstawiciel
Oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która ma siedzibę w Unii i zgodnie z art. 6 otrzymała od podmiotu lub podmiotu handlowego pisemne upoważnienie do występowania w jego imieniu w zakresie określonych zadań w odniesieniu do obowiązków podmiotu lub podmiotu handlowego wynikających z rozporządzenia EUDR.
Geolokalizacja
Oznacza położenie geograficzne działki opisane za pomocą współrzędnych szerokości i długości geograficznej odpowiadających co najmniej jednemu punktowi szerokości i jednemu punktowi długości geograficznej i zawierających co najmniej sześć miejsc po przecinku.
W odniesieniu do działek o powierzchni przekraczającej cztery hektary, używanych do produkcji odnośnych towarów innych niż bydło, podaje się je przy użyciu wieloboków, czyli liczby punktów szerokości i długości geograficznej wystarczającej do opisania obwodu działki.
Niepowodujące wylesiania
Oznacza, że odnośne produkty zawierają towary wyprodukowane na terenie, który nie podlegał wylesianiu po dniu 31 grudnia 2020 r., były nimi karmione lub zostały wytworzone przy ich użyciu.
FAQ KE – wybrane pytania i odpowiedzi
Często zadawane pytania i odpowiedzi Komisji Europejskiej, które warto przeczytać:
-
1.25 – Czym jest „data lub przedział czasowy produkcji”?
-
3.4 – Jakie są obowiązki podmiotów niebędących MŚP działających na dalszych etapach łańcucha dostaw i podmiotów handlowych niebędących MŚP?
-
8.2 – Czy produkty wprowadzane do obrotu na rynku unijnym między wejściem w życie rozporządzenia a datą lub datami rozpoczęcia jego stosowania będą musiały być zgodne z wymogami rozporządzenia?
-
9.1 – Jakie są obowiązki podmiotów i podmiotów handlowych niebędących MŚP przy wprowadzaniu do obrotu na rynku unijnym lub wywozie odnośnego produktu, który jest wykonany z odnośnego produktu lub odnośnego towaru wprowadzonego do obrotu na rynku unijnym w okresie przejściowym (tj. w okresie między wejściem w życie rozporządzenia (29 czerwca 2023 r.) a rozpoczęciem jego stosowania (30 grudnia 2025 r.))?
👉 Link do całości: FAQ Komisji Europejskiej
Dostępne dokumenty i materiały
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 z dnia 31 maja 2023 r.
w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010
👉 tekst rozporządzenia
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/3234 z dnia 19 grudnia 2024 r.
w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2023/1115 w odniesieniu do przepisów dotyczących daty rozpoczęcia stosowania
👉 tekst rozporządzenia
Wytyczne dotyczące Rozporządzenia (UE) 2023/1115
w sprawie produktów niepowodujących wylesiania
👉 dokument
FAQ – Często zadawane pytania
👉 link do FAQ Komisji Europejskiej
Strona Komisji Europejskiej na temat wylesiania
👉 link
Lista klasyfikacji ryzyka krajów
👉 link
Newsletter EUDR
👉 link
System informacyjny Komisji Europejskiej
👉 link
Testowy system informacyjny Komisji Europejskiej (ACCEPTANCE)
👉 link
Strona internetowa Ministerstwa Klimatu i Środowiska
👉 link
Strona internetowa Inspekcji Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
👉 link
Strona internetowa Głównego Inspektoratu Weterynarii
👉 link