Celem interwencji jest utrzymanie, zapobieganie pogarszaniu się lub przywrócenie właściwego stanu ochrony na obszarach Natura 2000:

• cennych siedlisk przyrodniczych (tj. zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych, zalewowych łąk selernicowych i słonorośli, muraw, półnaturalnych łąk wilgotnych i świeżych oraz torfowisk),
• siedlisk lęgowych ptaków (tj. rycyka, kszyka, krwawodzioba, czajki, dubelta, kulika wielkiego, wodniczki oraz derkacza).

Występowanie ww. siedlisk jest uzależnione od prowadzenia działalności rolniczej.

Zobowiązania podejmowane są przez beneficjentów na okres 5 lat.

W ramach tej interwencji beneficjenci zobowiązują się do realizacji wymogów związanych z

ekstensywnym rolniczym użytkowaniem gruntu, obejmujących w szczególności:

• stosowanie odpowiedniej liczby pokosów,
• ekstensywny wypas zwierząt,
• dostosowanie terminów koszenia/wypasu do potrzeb ochrony przyrody.

Zakres wymogów różni się w zależności od przedmiotu ochrony – dostosowany jest do preferencji

zagrożonych gatunków oraz charakteru siedlisk przyrodniczych.

Kto może otrzymać wsparcie

Beneficjent, który posiada użytki rolne lub obszary przyrodnicze (tj. obszary niebędące użytkami rolnymi, na których występują określone typy cennych siedlisk przyrodniczych lub siedlisk lęgowych ptaków) o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha.

Pomoc przysługuje do powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha.

Jakie można otrzymać wsparcie

Płatność roczna w formie zryczałtowanej - według stawki wyliczonej na podstawie utraconych dochodów i dodatkowych kosztów, przyznawana do powierzchni gruntu objętego zobowiązaniem.

Stawka płatności:

• Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe - 1568 zł/ha.
• Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla- 1452 zł/ha.
• Murawy - 1612 zł/ha.
• Półnaturalne łąki wilgotne – 1115 zł/ha.
• Półnaturalne łąki świeże - 1497 zł/ha.
• Torfowiska – 912 zł/ha (wymogi kluczowe), - 1536 zł/ha (wymogi kluczowe i uzupełniające).
• Ochrona siedlisk lęgowych rzadkich gatunków ptaków siewkowych (rycyk, kszyk, krwawodziób i czajka) -1055 zł/ha.
• Ochrona siedlisk lęgowych dubelta i kulika wielkiego – 1347 zł/ha.
• Ochrona siedlisk lęgowych wodniczki – 1555 zł/ha.
• Ochrona siedlisk lęgowych derkacza – 1055 zł/ha.

Beneficjentowi realizującemu zobowiązanie na obszarach niebędących użytkami rolnymi (i innymi niż wariant Murawy) będzie mogła być przyznana  także dodatkowa płatność (płatność oparta na rezultacie – “result-based”) w przypadku zalania lub podtopienia gruntu w wysokości 280 zł/ha. Informacja o podtopieniu lub zalaniu będzie oparta na monitoringu satelitarnym.

Płatność będzie mogła być jednorazowo powiększona o rekompensatę kosztów transakcyjnych. Wysokość tej rekompensaty będzie uzależniona w zależności od zakresu usług wykonywanych przez eksperta przyrodniczego.

Broszura informacyjna – Interwencje rolno-środowiskowo-klimatyczne 1, 2, 3

Celem interwencji jest utrzymanie, zapobieganie pogarszaniu się lub przywrócenie właściwego stanu ochrony poza obszarami Natura 2000:

• cennych siedlisk przyrodniczych (tj. zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych, zalewowych łąk selernicowych i słonorośli, muraw, półnaturalnych łąk wilgotnych i świeżych oraz torfowisk);
• siedlisk lęgowych ptaków (tj. rycyka, kszyka, krwawodzioba, czajki, dubelta, kulika wielkiego, wodniczki oraz derkacza).

Występowanie ww. siedlisk jest uzależnione od prowadzenia działalności rolniczej.

Zobowiązania podejmowane są przez beneficjentów na okres 5 lat.

W ramach tej interwencji beneficjenci zobowiązują się do realizacji wymogów związanych

z ekstensywnym rolniczym użytkowaniem gruntu, obejmujących w szczególności:

• stosowanie odpowiedniej liczby pokosów;
• ekstensywny wypas zwierząt;
• dostosowanie terminów koszenia/wypasu do potrzeb ochrony przyrody.

Zakres wymogów różni się w zależności od przedmiotu ochrony – dostosowany jest do preferencji

zagrożonych gatunków oraz charakteru siedlisk przyrodniczych.

Kto może otrzymać wsparcie

Beneficjent, który posiada użytki rolne lub obszary przyrodnicze (tj. obszary niebędące użytkami rolnymi, na których występują określone typy cennych siedlisk przyrodniczych lub siedlisk lęgowych ptaków) o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha.

Pomoc przysługuje do powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha.

Jakie wsparcie można otrzymać

Płatność roczna w formie zryczałtowanej - według stawki wyliczonej na podstawie utraconych dochodów i dodatkowych kosztów, przyznawana do powierzchni gruntu objętego zobowiązaniem.

Stawka płatności:

• Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe - 1568 zł/ha.
• Zalewowe łąki selernicowe i słonorośla - 1452 zł/ha.
• Murawy - 1612 zł/ha.
• Półnaturalne łąki wilgotne - 1115 zł/ha.
• Półnaturalne łąki świeże - 1497 zł/ha.
• Torfowiska – 912 zł/ha (wymogi kluczowe) – 1536 zł/ha (wymogi kluczowe i uzupełniające).
• Ochrona siedlisk lęgowych rzadkich gatunków ptaków siewkowych (rycyk, kszyk, krwawodziób i czajka) - 1055zł/ha.
• Ochrona siedlisk lęgowych dubelta i kulika wielkiego - 1347zł/ha.
• Ochrona siedlisk lęgowych wodniczki - 1555 zł/ha.
• Ochrona siedlisk lęgowych derkacza - 1055zł/ha.

Płatność będzie mogła być jednorazowo powiększona o rekompensatę kosztów transakcyjnych. Wysokość tej rekompensaty będzie uzależniona w zależności od zakresu usług wykonywanych przez eksperta przyrodniczego.

Beneficjentowi realizującemu zobowiązanie na obszarach niebędących użytkami rolnymi (i innymi niż wariant Murawy) będzie mogła być przyznana  także dodatkowa płatność (płatność oparta na rezultacie – “result-based”) w przypadku zalania lub podtopienia gruntu w wysokości 280 zł/ha. Informacja o podtopieniu lub zalaniu będzie oparta na monitoringu satelitarnym.

W ramach interwencji obowiązuje mechanizm degresywności tj. płatności będą przyznawane w wysokości:

• 100% stawki podstawowej – za powierzchnię od 0,10 ha do 50 ha;
• 75% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 50 ha do 100 ha;
• 60% stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 100 ha.

Jeśli o wsparcie ubiega się spółdzielnia produkcji rolnej albo spółdzielnia rolników, progi degresywności będą stosowane łagodniej (proporcjonalnie do liczby członków spółdzielni).

Broszura informacyjna – Interwencje rolno-środowiskowo-klimatyczne 1, 2, 3

Celem interwencji jest ekstensywne użytkowanie rolnicze na trwałych użytkach zielonych położonych na obszarach Natura 2000, aby zapobiec zanikaniu łąk i pastwisk bądź przeciwdziałać intensyfikacji rolnictwa, a tym samym zapewnić dogodne warunki bytowania dla wielu cennych siedlisk i gatunków, których występowanie jest uzależnione od prowadzenia działalności rolniczej.

W ramach tej interwencji beneficjenci zobowiązują się do realizacji wymogów związanych z ekstensywnym rolniczym użytkowaniem gruntu, obejmujących w szczególności: stosowanie odpowiedniej liczby pokosów, ekstensywny wypas zwierząt, dostosowanie terminów koszenia/wypasu do potrzeb ochrony przyrody.

Zobowiązania podejmowane są przez beneficjentów na okres 5 lat.

Kto może otrzymać wsparcie

Beneficjent, który posiada gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż 1 ha.

Obszar kwalifikowany – użytki rolne (trwały użytek zielony).

Pomoc przysługuje do działek rolnych o powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha.

Jakie wsparcie można otrzymać

Płatność roczna w formie zryczałtowanej - według stawki wyliczonej na podstawie utraconych dochodów i dodatkowych kosztów, przyznawana do powierzchni gruntu objętego zobowiązaniem. Stawka płatności - 836 zł/ha.

Broszura informacyjna – Interwencje rolno-środowiskowo-klimatyczne 1, 2, 3

Interwencja polega na ochronie dawnych odmian drzew owocowych, nieprzydatnych do uprawy towarowej, lecz stanowiących cenne dziedzictwo i zasób genetyczny.

Wsparcie dotyczy istniejących starych sadów, co najmniej 15 lat po nasadzeniu, w których liczba drzew owocowych odmian tradycyjnych jabłoni, gruszy, czereśni, wiśni lub śliw wynosi co najmniej 12.

W ramach tej interwencji beneficjenci zobowiązują się do realizacji określonych wymogów obejmujących w szczególności:

• utrzymanie wielogatunkowych lub wieloodmianowych sadów złożonych z drzew owocowych
• odmian tradycyjnych jabłoni, gruszy, czereśni, wiśni lub śliw (nie mniej niż 4 odmiany lub gatunki),
• odpowiednie użytkowanie i pielęgnację tych sadów,
• ograniczenie stosowania środków ochrony roślin.

Zobowiązania podejmowane są na okres 5 lat.

Kto może otrzymać wsparcie

Beneficjent, który posiada gospodarstwo rolne położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż 1 ha.

Jakie wsparcie można otrzymać

Płatność roczna w formie zryczałtowanej - według stawki wyliczonej na podstawie utraconych dochodów i dodatkowo poniesionych kosztów wynikających z realizacji tego zobowiązania.

Stawka płatności: 2117 zł/ha.

Do płatności kwalifikują się działki rolne nie mniejsze niż 0,1 ha.

Pomoc przyznawana jest do wieloodmianowych lub wielogatunkowych sadów złożonych z drzew owocowych odmian tradycyjnych; lista odmian i szczegółowe parametry sadów uprawnionych do wsparcia określone są w przepisach krajowych.

Dokumenty składane do ARiMR w trakcie realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego

​​​​​​

Interwencja polega na zachowaniu tradycyjnych i rzadkich w uprawach gatunków roślin rolniczych,

warzywnych i zielarskich, a także dawnych odmian oraz miejscowych populacji i ekotypów uprawianych na terenie Polski, skutkiem czego będzie zwiększenie bioróżnorodności na terenach wiejskich.

W ramach interwencji promowane są działania dotyczące:

• uprawy rzadkich gatunków lub odmian roślin (wariant 1);
• wytwarzania materiału siewnego rzadkich gatunków lub odmian roślin (wariant 2).

Wsparciem będą objęte: uprawa (wariant 1) lub wytwarzanie materiału siewnego roślin (wariant 2) zagrożonych erozją genetyczną:

• odmian regionalnych lub amatorskich zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze;
• odmian marginalnych gatunków roślin rolniczych zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze lub Wspólnym katalogu odmian roślin rolniczych, których powierzchnia plantacji nasiennych w Polsce w trzech latach poprzedzających rok podjęcia zobowiązania nie przekracza 50 ha, określonych w przepisach krajowych;
• obecnie rzadko uprawianych roślin rolniczych i warzywnych, określonych w przepisach krajowych, oraz 
• roślin zielarskich, które są rzadko uprawiane w Polsce lub występują w siedliskach naturalnych, dla których istnieje potrzeba wprowadzenia do uprawy celem zmniejszenia presji na naturalne zbiorowiska roślinne, określonych w przepisach krajowych (wariant 1).

Powierzchnia uprawy danego gatunku lub odmiany w ramach wariantów 1 i 2 nie może być łącznie większa niż 5 ha.

Zobowiązanie w ramach interwencji podejmowane jest na 5 lat.

Kto może otrzymać wsparcie

Beneficjent, który posiada gospodarstwo rolne położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż 1 ha.

Do płatności kwalifikują się działki rolne nie mniejsze niż 0,1 ha.

Jakie wsparcie można otrzymać

Płatność roczna w formie zryczałtowanej - według stawki wyliczonej na podstawie utraconych dochodów i dodatkowo poniesionych kosztów wynikających z realizacji tego zobowiązania.

Stawka płatności:

• Wariant 1. Uprawa rzadkich gatunków lub odmian roślin - 1411 zł/ha.
• Wariant 2. Wytwarzanie materiału siewnego rzadkich gatunków lub odmian roślin - 1619 zł/ha

Dokumenty składane do ARiMR w trakcie realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego

​

1. Broszura informacyjna - Interwencja „Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie” PS WPR 2023-2027 z uwzględnieniem wymiaru środowiskowego, usług ekosystemowych oraz aspektów praktycznych
    
2. Zasady rejestracji i obrotu materiałem siewnym odmian regionalnych
    
3. Zasady rejestracji i obrotu materiałem siewnym odmian amatorskich

Celem interwencji jest zachowanie i gospodarcze wykorzystanie zasobów genetycznych zwierząt, hodowla zwierząt gospodarskich ras zachowawczych: krów, koni, owiec, świń i kóz. Dla przyszłości hodowli zwierząt i zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego niezbędne jest zachowanie różnorodności genetycznej zwierząt gospodarskich.

Zobowiązania podejmowane są na okres 5 lat.

Kto może otrzymać wsparcie

Beneficjent, który posiada gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż 1 ha oraz zwierzęta: krowy, konie, owce, świnie lub kozy objęte programem ochrony zasobów genetycznych i realizuje wymogi tego programu.

Płatność przyznawana jest do następujących ras:

1. Bydło (wsparcie do samic i samców) - polskie czerwone, białogrzbiete, polskie czerwono-białe, polskie czarno-białe.
2. Konie (wsparcie do samic i samców) - koniki polskie, huculskie, małopolskie, śląskie, wielkopolskie, zimnokrwiste (w typie sokólskim i sztumskim).
3. Owce (wsparcie do samic; stawka płatności uwzględnia utrzymanie samców) – wrzosówka, świniarka, olkuska, polska owca górska odmiany barwnej, merynos odmiany barwnej, uhruska, wielkopolska, żelaźnieńska, korideil, kamieniecka, pomorska, cakiel podhalański, merynos polski w starym typie, czarnogłówka, owca pogórza, polska owca górska i białogłowa owca mięsna.
4. Świnie (wsparcie do samic i samców) – puławska, złotnicka biała, złotnicka pstra.
5. Kozy (wsparcie do samic; stawka płatności uwzględnia utrzymanie samców) - koza karpacka, koza kazimierzowska i koza sandomierska.

Jakie wsparcie można otrzymać

Płatność roczna w formie zryczałtowanej - według stawki wyliczonej na podstawie utraconych dochodów i dodatkowo poniesionych kosztów wynikających z realizacji tego zobowiązania.

Stawka płatności:

• Zachowanie lokalnych ras bydła – użytkowanie mleczne – 2738 zł/szt.
• Zachowanie lokalnych ras bydła – użytkowanie mięsne – 1752 zł/szt.

W ramach ww. wariantów przewiduje się dodatkową płatność w wysokości 15131 zł/szt. rekompensującą koszty udostępnienia samców w celu pozyskania nasienia (płatność przyznawana jest jednorazowo do danej sztuki).

• Zachowanie lokalnych ras koni - samice (konie małopolskie i wielkopolskie) - 2669 zł/szt.
• Zachowanie lokalnych ras koni - samce (konie małopolskie i wielkopolskie) - 5925 zł/szt.
• Zachowanie lokalnych ras koni - samice (konie śląskie) - 2461 zł/szt.
• Zachowanie lokalnych ras koni - samce (konie śląskie) - 5275 zł/szt.)
• Zachowanie lokalnych ras koni – samice (koniki polskie i konie huculskie) - 2395 zł/szt.
• Zachowanie lokalnych ras koni – samce (koniki polskie i konie huculskie) - 5130 zł/szt.
• Zachowanie lokalnych ras koni – samice (konie zimnokrwiste w typie sztumskim i sokólskim) - 2185 zł/szt.
• Zachowanie lokalnych ras koni – samce (konie zimnokrwiste w typie sztumskim i sokólskim) - 2513 zł/szt.
• Zachowanie lokalnych ras owiec - 500 zł/szt.
• Zachowanie lokalnych ras świń - 1335 zł/szt.
• Zachowanie lokalnych ras kóz - 953 zł/szt.

Celem interwencji jest wzbogacenie bioróżnorodności i krajobrazu wiejskiego oraz zapewnienie miejsca bytowania oraz bazy pokarmowej dla organizmów pożytecznych, w tym owadów zapylających i ptaków krajobrazu rolniczego.

Interwencja polega na zakładaniu na gruntach ornych i utrzymaniu:

• śródpolnych, wieloletnich pasów kwietnych, stanowiących jednocześnie korytarze ekologiczne i ostoje dla wielu gatunków zwierząt (wariant 7.1),
• ogródków bioróżnorodności w celu zwiększania bioróżnorodności na terenach wiejskich (wariant 7.2).

W ramach zobowiązania beneficjent realizuje wymogi związane przede wszystkim z:

1. wysiewem na gruntach ornych mieszanek wielogatunkowych (min. 8 gatunków) w formie pasów o szerokości od 3 do 20 m i powierzchni co najmniej 0,1 ha, a następnie utrzymaniem wieloletnich pasów kwietnych  - w ramach wariantu 7.1. Wieloletnie pasy kwietne;
2. uprawą na powierzchni do 0,5 ha minimum 15 gatunków roślin, w tym przewidzianych do wsparcia w ramach wariantu 5.2 Interwencji Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie oraz roślin zielarskich i warzywnych określonych w przepisach krajowych (jest możliwość również uprawy roślin z materiału  pozyskanego z kolekcji banków genów) - w ramach wariantu 7.2. Ogródki bioróżnorodności

Zobowiązanie w ramach interwencji podejmowane jest na 5 lat.

Kto może otrzymać wsparcie

Beneficjent, który posiada gospodarstwo rolne położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż 1 ha.

Jakie wsparcie można otrzymać

Płatność roczna w formie zryczałtowanej - według stawki wyliczonej na podstawie utraconych dochodów i dodatkowych kosztów, przyznawana do powierzchni gruntu objętego zobowiązaniem.

Stawki płatności:

• Wariant 1. Wieloletnie pasy kwietne – 3 501 zł/ha.
• Wariant 2. Ogródki bioróżnorodności – 2 342 zł/ha.

Do płatności kwalifikują się działki rolne o powierzchni nie mniejszej niż 0,1 ha.

Dokumenty składane do ARiMR w trakcie realizacji zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego

1. Broszura informacyjna - Interwencja 7. Bioróżnorodność na gruntach ornych, Wariant 7.1. Wieloletnie pasy kwietne
    
2. Broszura ​informacyjna​ - ​Interwencja​ 7. ​Bioróżnorodność​ na​ gruntach​ ornych,​ Wariant​ 7.2.​ Ogródki bioróżnorodności
   ​​​​

Zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatyczne podjęte przed rokiem 2023 w ramach Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego PROW 2014-2020 są kontynuowane, co do zasady, zgodnie z dotychczasowymi przepisami. Należy zaznaczyć, że od kampanii 2023 r. zostały wprowadzone korzystne zmiany dla beneficjentów, do których należą m.in.  podwyższenie stawek płatności dla poszczególnych wariantów do wysokości stawek dla analogicznych wariantów wdrażanych w ramach interwencji rolno-środowiskowo-klimatycznych Planu Strategicznego WPR na lata 2023-2027 czy też umożliwienie stosowania wapnowania w ramach Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone oraz Pakietu 2. Ochrona gleb i wód Wariant 2.1. Międzyplony.

KWALIFIKOWANIE POWIERZCHNI DO WARIANTÓW INTERWENCJI 1.
ORAZ INTERWENCJI 2.

Interwencja 1 - Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000

1. Warianty siedliskowe i ptasie (poza wodniczką i dubeltem)

W celu stwierdzenia siedliska lub gatunku ptaka (poza wodniczką i dubeltem):

1. wykorzystane będą warstwy cyfrowe opracowane przez GDOŚ.
   • Odzwierciedlają one obszar wdrażania działań ochronnych określonych w PZO/PO oraz zasięg występowania siedlisk i gatunków ptaków.
   • Będą widoczne z poziomu aplikacji eWniosekPlus.
   • W przypadku gdy działka znajduje się na ww. warstwie nie jest sporządzana dokumentacja przyrodnicza. W takim przypadku ekspert przyrodniczy doprecyzowuje jedynie wymogi dla danego wariantu w planie działalności rolnośrodowiskowej.
   • W przypadku, gdy z warstwy GDOŚ wynika derkacz, wówczas może być realizowany inny wariant niż dotyczący derkacza, pod warunkiem uzyskania odpowiedniej zgody RDOŚ. Dopiero po uzyskaniu takiej zgody i sporządzaniu dokumentacji przyrodniczej można na warstwie GDOŚ („derkaczowej”) zakwalifikować daną powierzchnię do innego wariantu siedliskowego lub ptasiego niż ten wynikający z warstwy GDOŚ.
2. wymagana jest dokumentacja przyrodnicza, jeżeli dana powierzchnia:
   1. nie jest położona na warstwie GDOŚ albo
   2. za zgodą RDOŚ rolnik realizuje inny wariant niż dotyczący derkacza.

2. Warianty dotyczące wodniczki lub dubelta

W celu stwierdzenia wodniczki lub dubelta nie jest sporządzana dokumentacja przyrodnicza.

Do tego wariantu kwalifikowane są powierzchnie:

• • znajdujące się w granicach warstw cyfrowych opracowanych przez GIOŚ lub
  • stanowiące obszar wdrażania działań ochronnych dla wodniczki lub dubelta określonych w PZO/PO dla danego obszaru Natura 2000.

W przypadku, gdy powierzchnia jest na warstwie GIOŚ i jednocześnie zgodnie z PZO/PO Natura 2000 stanowi obszar wdrażania działań ochronnych dla wodniczki lub dubelta wówczas można realizować wyłącznie wariant dotyczący wodniczki lub dubelta.

Na warstwie GIOŚ dla wodniczki i dubelta, która nie pokrywa się z obszarem wdrażania działań ochronnych dla tych gatunków określonych w PZO/PO Natura 2000, można realizować inny wariant niż dotyczący wodniczki lub dubelta, pod warunkiem uzyskania zgody RDOŚ. Dopiero po uzyskaniu takiej zgody i sporządzaniu dokumentacji przyrodniczej można na warstwie GIOŚ zakwalifikować daną powierzchnię do innego wariantu siedliskowego lub ptasiego niż ten wynikający
z warstwy GIOŚ.

Interwencja 2. Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków poza obszarami Natura 2000

1. Warianty siedliskowe i ptasie (poza wodniczką i dubeltem)

W celu stwierdzenia siedliska lub gatunku ptaka (poza wodniczką lub dubeltem) wymagana jest dokumentacja przyrodnicza.

2. Warianty dotyczące wodniczki i dubelta

W celu stwierdzenia wodniczki lub dubelta nie jest sporządzana dokumentacja przyrodnicza.

Do tego wariantu kwalifikowane są powierzchnie znajdujące się w granicach warstw cyfrowych opracowanych przez GIOŚ.

W ramach Interwencji 2. (poza obszarami Natura 2000) na warstwie GIOŚ dla wodniczki
i dubelta można realizować inny wariant niż dotyczący wodniczki lub dubelta, jeśli dana powierzchnia zostanie zakwalifikowana do innego wariantu na podstawie dokumentacji przyrodniczej.

PYTANIA I ODPOWIEDZI

1. Czy jeżeli dana powierzchnia znajduje się w granicach warstwy cyfrowej GDOŚ dla danego siedliska przyrodniczego lub danego gatunku ptaka wspieranego w ramach Interwencji 1. to zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne może być realizowane jedynie w zakresie tego wariantu?

Odpowiedź: Tak, na takiej powierzchni możliwa jest jedynie realizacja wariantu w ramach, którego wspierane jest siedlisko przyrodnicze lub gatunek ptaka, który wynika z tej warstwy cyfrowej GDOŚ.

Wyjątek od tej reguły dotyczy sytuacji, gdy dana powierzchnia znajduje się w granicach warstwy cyfrowej GDOŚ dotyczącej derkacza – wówczas może być realizowany inny wariant niż dotyczący 1.10, jeżeli na tej działce w drodze sporządzenia dokumentacji przyrodniczej zostanie stwierdzone siedlisko przyrodnicze lub inny gatunek wspierany
w ramach Interwencji 1., przy czym konieczne jest uzyskanie pisemnej zgody RDOŚ na realizację takiego innego wariantu.

2. Jeżeli działka znajduje się na obszarze Natura 2000, ale poza warstwą GDOŚ i warstwą GIOŚ oraz nie stanowi obszaru wdrażania działań ochronnych dla dubelta lub wodniczki określonych w PZO/PO Natura 2000, to czy na tej działce może być realizowany wariant siedliskowy/ptasi z Interwencji 1. lub Interwencja 3.?

Odpowiedź: Tak, na takiej działce można realizować:

• wariant siedliskowy/ptasi w ramach Interwencji 1. (z wyjątkiem wariantu dot. dubelta lub wodniczki) o ile odpowiednie siedlisko zostanie stwierdzone w wyniku inwentaryzacji terenowej przeprowadzonej na potrzeby sporządzenia przez eksperta przyrodniczego wymaganej w tym przypadku dokumentacji przyrodniczej, albo
• Interwencję 3. Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk na obszarach Natura 2000.

3. Czy trzeba sporządzać dokumentację przyrodniczą jeżeli działka jest zlokalizowana w obszarze Natura 2000 poza granicami warstwy GDOŚ lub GIOŚ lub poza obszarem wdrażania działań ochronnych dla dubelta i wodniczki określonych w PZO/PO Natura 2000?

Odpowiedź: Tak, w opisanej sytuacji konieczne jest sporządzanie dokumentacji przyrodniczej. Taka działka może zostać zakwalifikowana do odpowiedniego wariantu Interwencji 1. na podstawie sporządzonej dokumentacji przyrodniczej (nie dotyczy wariantu dla wodniczki lub dubelta – dla tych gatunków nie sporządza się dokumentacji przyrodniczych).

4. Czy wariant 1.8. w zakresie dubelta i wariant 1.9 dotyczący wodniczki może być wdrażany:

1. na powierzchniach, które znajdują poza granicami warstwy cyfrowej GIOŚ?

Odpowiedź: Jest to możliwe jedynie dla powierzchni, które stanowią obszar wdrażania działań ochronnych obligatoryjnych lub fakultatywnych dla wodniczki lub dubelta określonych w PZO albo PO Natura 2000. W takim przypadku nie jest wymagane sporządzenie dokumentacji przyrodniczej.

2. na powierzchni położonej poza warstwą GIOŚ i poza obszarem wdrażania działań ochronnych obligatoryjnych lub fakultatywnych dla wodniczki lub dubelta określonych w PZO albo PO Natura 2000 ?

Odpowiedź: Nie. Od 2024 r. nie można zakwalifikować takiej powierzchni do wariantu dotyczącego wodniczki lub dubelta. Wyjątek od tej reguły dotyczy wyłącznie zobowiązań podjętych na takiej powierzchni od 2024 r., pod warunkiem, że dubelt lub wodniczka zostały stwierdzone w drodze dokumentacji przyrodniczej sporządzonej w 2023 r. (tj. roku poprzedzającym rok rozpoczęcia zobowiązania).

5. Jak postępować z działką rolną, której tylko część znajduje się w granicach warstwy cyfrowej GIOŚ dla dubelta lub wodniczki? Czy należy działkę rolną w całości zakwalifikować do wariantu dot. dubelta (1.8/2.8) lub wodniczki (1.9./2.9), czy też podzielić działkę rolną na dwie odrębne działki i zakwalifikować fragment z warstwą dubelta do wariantu 1.8/2.8 lub 1.9/2.9, a drugą działkę rolną, po stwierdzeniu np. kszyka do wariantu 1.7/2.7?

Odpowiedź: W opisanej sytuacji jest konieczne wydzielenie dwóch odrębnych działek rolnych. Jedna z nich położona w granicach warstwy GIOŚ dla dubelta lub wodniczki może zostać zakwalifikowana do wariantu dot. dubelta (1.8./2.8.) lub wodniczki (1.9/2.9) bez potrzeby wykonania dokumentacji przyrodniczej. Druga wydzielona działka może zostać zakwalifikowana na podstawie sporządzonej dokumentacji przyrodniczej wyłącznie do innych wariantów niż dot. wodniczki lub dubelta.

6. Czy jeżeli działka jest położona poza granicami warstw GDOŚ lub GIOŚ i poza obszarem wdrażania działań ochronnych dla dubelta i wodniczki określonych w PZO/PO Natura 2000, a jednocześnie z PZO albo PO dla tej działki wskazano przedmiot ochrony, który nie jest objęty wsparciem w ramach wariantów Interwencji 1. (np. modraszek telejus), to czy możliwe jest wykonanie dla tej działki dokumentacji przyrodniczej i zakwalifikowanie jej do któregoś z wariantów Interwencji 1.?

Odpowiedź: W opisanej sytuacji rolnik może:

• realizować wariant siedliskowy lub ptasi (poza wariantami dot. wodniczki lub dubelta) w ramach Interwencji 1. o ile odpowiednie siedlisko/ptak zostanie stwierdzone w wyniku inwentaryzacji terenowej przeprowadzonej na potrzeby sporządzenia przez eksperta przyrodniczego wymaganej w tym przypadku dokumentacji przyrodniczej albo
• skorzystać ze wsparcia z Interwencji 3.

Należy jednak pamiętać, że  konieczne jest zapewnienie braku sprzeczności wymogów realizowanego wariantu lub Interwencji 3. z działaniami ochronnymi określonymi w PZO /PO Natura 2000, a jeśli taka sprzeczność wystąpi, należy:

• realizować działania ochronne PZO/PO Natura 2000 wobec których wystąpiła sprzeczność, albo
• uzyskać stosowną zgodę RDOŚ na realizację wymogów określonego wariantu sprzecznych z działaniami ochronnymi PZO/PO Natura 2000.

7. Jak postępować w sytuacji, gdy na stronie RDOŚ znajduje się zarówno dokumentacja PZO, jak i zarządzenie RDOŚ w sprawie ustanowienia tego PZO z różnymi zapisami w działaniach obligatoryjnych i fakultatywnych?

Odpowiedź: W takiej sytuacji należy uwzględniać przede wszystkim zapisy obowiązującego aktu prawa miejscowego, tj. zarządzenia RDOŚ wraz z jego zmianami (jeśli są dostępne). W sytuacji dalszych wątpliwości należy zadać pytanie bezpośrednio do właściwego RDOŚ.

8. Czy w przypadku, gdy nie jest wymagane sporządzanie dokumentacji przyrodniczej, ekspert jest zobowiązany do opracowania szczegółowej części planu działalności rolnośrodowiskowej? Czy rolnik otrzyma zwrot kosztów transakcyjnych w związku ze sporządzeniem przez eksperta przyrodniczego szczegółowej części tego planu (bez dokumentacji przyrodniczej)?

Odpowiedź: Ekspert przyrodniczy w takiej sytuacji jest zobowiązany do sporządzenia szczegółowej części planu działalności rolnośrodowiskowej.

W tym zakresie rolnikowi przysługuje zwrot kosztów transakcyjnych  przewidzianych za sporządzenie planu działalności (tj. bez kosztów związanych z wykonaniem dokumentacji przyrodniczej).

9. W jakich przypadkach rolnik może realizować zobowiązanie w ramach Interwencji 3.?

Odpowiedź: Zobowiązanie w ramach Interwencji 3. może być realizowane jeżeli cała działka rolna:

1. znajduje się poza granicami warstw cyfrowych GDOŚ i warstw cyfrowych GIOŚ i
2. nie stanowi obszaru wdrażania działań ochronnych dla wodniczki lub dubelta określonych w PZO albo PO Natura 2000.

10. Czy w przypadku wymogu dotyczącego pozostawienia części powierzchni działki nieskoszonej, ekspert przyrodniczy określając położenie takich powierzchni jest zobligowany do wyznaczenia pięciu niezachodzących na siebie powierzchni na działce rolnej, które będą pozostawione nieskoszone w kolejnych latach realizacji zobowiązania?

Odpowiedź: Takie uszczegółowienie wymogu nie jest obligatoryjne chociaż jest zalecane. Ekspert przyrodniczy określając jakie powierzchnie mają pozostać nieskoszone w kolejnych latach realizacji zobowiązania może wyznaczyć mniej niż 5 takich powierzchni, przy czym konieczne jest, aby w latach następujących po sobie rolnik lub zarządca pozostawiał inną powierzchnię działki nieskoszoną.

11. Jak rozumieć poniższy zapis PZO albo PO, w którym jest odwołanie do PROW:

„Działania fakultatywne. Użytkowanie zgodne z wymogami odpowiedniego pakietu ukierunkowanego na ochronę siedliska przyrodniczego 6510 lub 6520 w ramach obowiązującego PROW.”

Odpowiedź: Zgodnie z przyjętą interpretacją MRiRW i GDOŚ, przytoczony zapis działań fakultatywnych, na potrzeby wdrażania interwencji PS WPR 2023-2027, oznacza użytkowanie zgodne z odpowiednim wariantem Interwencji 1. PS WPR 2023-2027.

12. Jak postępować w przypadku gdy obszar Natura 2000 nie posiada PZO, ale jest PZO w fazie przygotowania, lecz nie wiadomo od kiedy będzie obowiązywał.

Odpowiedź: W takim przypadku, należy uznać, że dla danego obszaru Natura 2000 nie obowiązuje PZO albo PO.

13. Jak ma postąpić ekspert przyrodniczy w sytuacji kiedy na dzień sporządzania dokumentacji przyrodniczej nie będzie ustanowionego PZO albo PO dla obszaru Natura 2000, a na dzień wydawania przez ARiMR decyzji taki dokument będzie ustanowiony?

Odpowiedź: Przepisy rozporządzenia odnoszą się do PZO lub PO w ich brzmieniu obowiązującym na dzień 15 marca roku, w którym rolnik lub zarządca składa wniosek
o przyznanie pierwszej płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej.

14. W jaki sposób eksperci przyrodniczy mają uwzględniać zapisane w sposób ogólny działania ochronne lub nieodpowiadające wymogom zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych np. „Ograniczenie presji drapieżników, ograniczenie presji turystycznej, edukacja ekologiczna, realizacja działań wynikająca z ekspertyzy wodnej (jakiej?), uzyskanie pozwoleń wodnoprawnych, odstrzał lisów, zmniejszenie kolizji ptaków z liniami energetycznymi, zwiększanie bazy pokarmowej”?

Odpowiedź: Ekspert przyrodniczy nie jest zobowiązany uwzględniać w planie dzielności rolnośrodowiskowej działań ochronnych sformułowanych ogólnie, które nie są merytorycznie sprzeczne z wymogami wariantów Interwencji 1., ponieważ nie można mówić tu o sprzeczności (brak analogii między działaniami ochronnymi, a wymogami wariantu).

15. Czy w 2024 r. można zakwalifikować daną powierzchnię do wariantu 1.10./2.10. (derkacz), w przypadku niewykonania kontroli terenowych pod warianty 1.7./2.7. (rycyk, kszyk, krwawodziób, czajka) oraz 1.8./2.8. (kulik wielki)?

Odpowiedź: Od 2024 r. nie jest możliwe zakwalifikowania danej powierzchni do wariantu 1.10./2.10. (derkacz), jeśli nie wykonano kontroli terenowych pod kątem wariantów 1.7./2.7. oraz 1.8./2.8.

Gdy na działce ekspert stwierdzi występowanie zarówno derkacza jak i gatunki ptaków siewkowych (rycyk, kszyk, krwawodziób, czajka, kulik wielki, dubelt), możliwe jest realizowanie jedynie wariantu właściwego ptakom siewkowym.

16. Czy jeśli ekspert przyrodniczy prześle w zastępstwie rolnika lub zarządcy dokumentację przyrodniczą do ITP–PIB do dnia 30 listopada, to wymóg będzie uznany za spełniony?

Odpowiedź: Tak, pod warunkiem, że rolnik lub zarządca upoważni (pisemnie) eksperta przyrodniczego do dokonania tej czynności w imieniu tego rolnika lub zarządcy.

17. Czy dokumentacja może być wysłana przez eksperta przyrodniczego via e-mail do ITP–PIB, a potem rolnik dołączy kopię tej wiadomość do swojego e-wniosku, co będzie stanowiło potwierdzenie dla ARiMR?

Odpowiedź: Tak, pod warunkiem, że rolnik lub zarządca upoważni (pisemnie) eksperta przyrodniczego do dokonania tej czynności w imieniu tego rolnika lub zarządcy i rolnik lub zarządca złoży do ARiMR do 30 listopada pierwszego roku realizacji zobowiązania potwierdzenie przesłania dokumentacji.

Istnieje możliwość przesłania dokumentacji przyrodniczej drogą elektroniczną na dedykowaną temu skrzynkę mailową (szczegóły opisane w metodyce sporządzania dokumentacji przyrodniczych).

18. Jeżeli nie jest sporządzana dokumentacja przyrodnicza, a wypełniana przez eksperta przyrodniczego tylko część szczegółowa planu, to czy rolnik wysyła sam plan do ITP-PIB?

Odpowiedź: Rolnik lub zarządca w żadnym przypadku nie przesyła planu działalności do ITP-PIB. Kopie wybranych stron planu rolnik lub zarządca jest zobowiązany złożyć  do ARiMR do dnia 31 lipca pierwszego roku realizacji zobowiązania.

19. Czy dokumentacja przyrodnicza przesyłana do 30 listopada do Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego – PIB musi być obligatoryjnie podpisana elektronicznie przez rolnika lub zarządcę?

Odpowiedź: Nie, nie musi być podpisana przez rolnika elektronicznie. Nie jest wymagany podpis elektroniczny (szczegółowe informacje zawarte są w metodykach sporządzania dokumentacji przyrodniczych.

20. Czy ekspert przyrodniczy może przesłać do Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego w Falentach zbiorcze zestawienie dokumentacji przyrodniczych sporządzonych dla różnych rolników lub zarządców?

Odpowiedź: Tak. Ekspert przyrodniczy może (jeśli posiada upoważnienie od rolnika lub zarządcy) przesłać do Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego w Falentach zbiorczo dokumentacje przyrodnicze sporządzone dla różnych rolników lub zarządców. Należy jednak zapewnić, że dokument potwierdzający to przesłanie (który jest następnie składany do ARiMR) zawiera precyzyjną listę  podmiotów, których dokumentacje zostały przesłane.

21. W jaki sposób postąpić jeżeli warstwa GDOŚ widoczna w aplikacji eWniosekPlus wskazuje na występowanie danego siedliska lub gatunku ptaka wspieranego w ramach Interwencji 1. na powierzchni mniejszej niż 0,1 ha?

Odpowiedź: Zgodnie z obowiązującymi przepisami płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne nie mogą zostać przyznane do powierzchnie mniejszej niż 0,1 ha. Na powierzchni znajdującej się w granicach warstwy cyfrowej GDOŚ co do zasady należy realizować wariant wynikający z tej warstwy. Dla powierzchni znajdującej się w granicach warstwy GDOŚ nie sporządza się dokumentacji przyrodniczej.

Jeśli powierzchnia znajdująca się w granicach warstwy cyfrowej GDOŚ dla danego siedliska lub gatunku widoczna w aplikacji eWniosekPlus jest mniejsza niż 0,1 ha, to należy w pierwszej kolejności zorientować się „co się dzieje” na powierzchni znajdującej się przy tej niewielkiej powierzchni.

W tym celu najpierw należy w aplikacji eWniosekPlus sprawdzić, czy do tej niewielkiej powierzchni przylegają warstwy GDOŚ (lub GIOŚ) dla innych gatunków ptaków lub siedlisk.

Jeśli nie, to powierzchnia położona poza warstwą cyfrową GDOŚ może zostać zakwalifikowana do danego wariantu na podstawie sporządzenia dokumentacji przyrodniczej. Jeżeli w wyniku sporządzenia tej dokumentacji zostanie stwierdzony:

• ten sam typ siedliska lub gatunek ptaka (lub takie, które kwalifikują do tego samego wariantu), wówczas wyznacza się jedna działkę rolną/przyrodniczą (o minimalnej powierzchni 0,1 ha) powstałą z połączenia niewielkiej - mniejszej niż 0,1 ha powierzchni znajdującej się w granicach warstwy cyfrowej GDOŚ oraz powierzchni do niej przylegającej, dla której została sporządzona dokumentacja przyrodnicza;
• inny typ siedliska lub gatunek ptaka kwalifikujący do innego wariantu, wówczas nie ma możliwości objęcia niewielkiej powierzchni (mniejszej niż 0,1 ha) znajdującej się w granicach warstwy GDOŚ zobowiązaniem – działka rolna objęta zobowiązaniem na podstawie sporządzonej dokumentacji przyrodniczej powinna zostać wyznaczona tak, aby nie obejmowała tej niewielkiej powierzchni.

W obydwu powyższych przypadkach koszty transakcyjne za sporządzenie dokumentacji przyrodniczej będą przysługiwały do powierzchni, dla której dokumentacja została sporządzona, a zatem nieuwzględniającej tej niewielkiej (mniejszej niż 0,1 ha) powierzchni znajdująca się w granicach warstwy cyfrowej GDOŚ.

Informacja wynikająca z warstwy cyfrowej GDOŚ o występowaniu danego siedliska lub gatunku wspieranego w ramach Interwencji 1. może stanowić istotną wskazówkę, że istnieje duże prawdopodobieństwo, że w bezpośrednim otoczeniu warstwy cyfrowej GDOŚ, występuje takie samo lub bardzo zbliżone siedlisko przyrodnicze lub siedlisko tego samego gatunku ptaka.

22. Czy informacje dotyczące siedlisk przyrodniczych i gatunków ptaków wynikające z warstw cyfrowych GDOŚ, widocznych od 2024 r. w aplikacji eWniosekPlus mają wpływ na kształt zobowiązań podjętych od 2023 r. w ramach wariantów Interwencji 1. w kolejnych latach ich realizacji?

Przykład:

W 2023 r. zostało podjęte zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne w ramach wariantu 1.7. Ochrona siedlisk lęgowych rzadkich gatunków ptaków siewkowych (rycyk, kszyk, krwawodziób i czajka) na działce rolnej o powierzchni 10 ha. W 2024 r. zgodnie z informacjami widocznymi w aplikacji eWniosekPlus, tylko część tej powierzchni znajduje się w granicach warstwy cyfrowej GDOŚ dla gatunków wspieranych w ramach ww. wariantu. Czy to zobowiązanie może być kontynuowane na powierzchni nim objętej w 2023 r. czy też powinno być dostosowane do widocznych w e-wniosku w 2024 r. warstw GDOŚ?

Odpowiedź: Zobowiązania podjęte w 2023 r. były podejmowane na zasadach (warunkach) określonych w rozporządzeniu rolno-środowiskowo-klimatycznym w jego brzmieniu obowiązującym w 2023 r.  Warstwy cyfrowe GDOŚ, zgodnie ze znowelizowanymi przepisami rozporządzenia, maja zastosowanie do nowych zobowiązań realizowanych od 2024 r. i zobowiązań, które będą podejmowane w latach kolejnych. Fakt, że warstwa cyfrowa GDOŚ obowiązująca od 2024 r. nie obejmuje swoimi granicami całej powierzchni objętej od 2023 r. zobowiązaniem w ramach wariantu 1.7., nie wpływa na kształt tego zobowiązania i nie powoduje, że zobowiązanie to ma być od 2024 r. w jakikolwiek sposób dostosowane.

23. Jak należy postąpić, jeżeli działka rolna nie jest objęta warstwą cyfrową GDOŚ lub GIOŚ, natomiast z PZO lub PO dla  obszarów Natura 2000 wynika, że dana działka znajduje się w obszarze występowania  działań ochronnych dla przedmiotu ochrony wspieranego w ramach Interwencji 1. Czy w takiej sytuacji należy sporządzać dokumentację przyrodniczą?  

Przykład:

Działka rolna nie jest objęta warstwą cyfrową GDOŚ lub GIOŚ. W obowiązującym PZO przedmiotem ochrony jest derkacz, z obszarem wdrażania działań ochronnych określonym jako "na całym obszarze Natura 2000" lub "na wszystkich TUZ" (zatem również na tej działce rolnej).  Czy można zakwalifikować taką działkę do wariantu łąki świeże na podstawie wykonanej dokumentacji przyrodniczej?  W PZO działania ochronne dla derkacza dotyczą koszenia po 1 sierpnia.

Odpowiedź: Jeśli działka rolna nie jest objęta warstwami cyfrowymi GDOŚ lub GIOŚ i znajduje się poza obszarem wdrażania działań ochronnych dla dubelta lub wodniczki wynikających z PZO lub PO, to w celu zakwalifikowania tej działki do Interwencji 1. należy sporządzić dokumentację przyrodniczą.  W opisanym przykładzie, jeżeli w wyniku sporządzenia dokumentacji przyrodniczej na tej działce zostanie stwierdzona łąka świeża, wówczas możliwe jest realizowanie na niej zobowiązania w ramach wariantu dot. łąk świeżych. Jednakże należy pamiętać o konieczności dostosowania wymogów wariantu określonych w rozporządzeniu rolno-środowiskowo-klimatycznym tak, aby zapewnić brak sprzeczności wymogów realizowanego zobowiązania z działaniami ochronnymi określonymi w PZO/PO. Jeśli takie dostosowanie nie jest możliwe i występuje sprzeczność wymogów z rozporządzenia rolno-środowiskowo-klimatycznego w działaniami ochronnymi PZO/PO, to można:

1)    realizować działania ochronne wynikające z PZO/PO, wobec których wystąpiła taka sprzeczność (wpisane do planu działalności rolnośrodowiskowej jako wymogi realizowanego zobowiązania) albo

2)     realizować wymogi rozporządzenia rolno-środowiskowo-klimatycznego, wobec których wystąpiła taka sprzeczność, o ile RDOŚ wyrazi na to zgodę.

W opisanym przykładzie jest możliwość dostosowania (tj. znalezienia części wspólnej) wymogów określonych w rozporządzeniu rolno-środowiskowo-klimatycznym dla wariantu dotyczącego łąk świeżych z działaniami ochronnymi określonymi w PZO dla derkacza, tak aby nie wystąpiła ww. sprzeczność. W opisanym przykładzie termin koszenia w ramach realizowanego zobowiązania w zakresie wariantu dotyczącego łąk świeżych powinien zostać doprecyzowany przez eksperta przyrodniczego poprzez wskazanie, że koszenie powinno być wykonywane po 1 sierpnia – co zapewni brak sprzeczności z działami ochronnymi dla derkacza określonymi w PZO.