Najważniejszymi tematami spotkania były: rozporządzenie Rady ustalające uprawnienia do połowów na 2023 r. w Morzu Bałtyckim, sytuacja na rynkach rolnych, w szczególności po inwazji na Ukrainę oraz sprawy rolne związane z handlem.

Rybołówstwo

Ministrowie ds. rybołówstwa UE osiągnęli kompromis polityczny w zakresie w zakresie wysokości kwot połowowych na 2023 r. w Morzu Bałtyckim. Zgodnie z porozumieniem politycznym ws. wysokości kwot połowowych w Morzu Bałtyckim na 2023 r. ustalono, że kwota połowowa śledzia centralnego wzrośnie o 32 proc. w stosunku do roku 2022, natomiast kwota szprota wyniesie 224 114 ton i będzie wyższa o 22 560 ton w stosunku do początkowej propozycji KE. Kwota połowowa gładzicy wzrośnie o 25 proc. do poziomu 11313 ton, a pozostałe kwoty połowowe innych gatunków ryb nie ulegną zmianie w 2023 r.

W trakcie debaty państwa bałtyckie wskazały, że zarządzanie zasobami ryb Morza Bałtyckiego jest niezwykle trudnym zadaniem, ponieważ poprawa kondycji stad ryb nie jest zależna wyłącznie od decyzji podejmowanych w zakresie rybołówstwa, ale ma dużo szerszy wymiar, który powoduje konieczność podjęcia holistycznych działań zmierzających do naprawy sytuacji, w jakiej obecnie znajduje się Morze Bałtyckie.

Państwa członkowskie podkreśliły, że sytuacja obu stad dorsza i śledzia zachodniego jest nadal bardzo zła i konieczne jest podjęcie wszystkich niezbędnych kroków zmierzających do poprawy ich kondycji. Zdaniem państw członkowskich ochrona rybołówstwa przybrzeżnego jest jednym z istotnych elementów Wspólnej Polityki Rybołówstwa i leży w interesie całej Unii Europejskiej. Ministrowie zauważyli też, że jednym z najistotniejszych elementów Wspólnej Polityki Rybołówstwa jest regionalizacja, która pozwala na wypracowanie wspólnych rozwiązań dla zainteresowanych państw. Efektem działań na poziomie regionalnym jest wspólne stanowisko Baltifsh dotyczące stad ryb Morza Bałtyckiego.

Podsekretarz stanu Krzysztof Ciecióra stwierdził, że ustalenie całkowitych dopuszczalnych połowów nastąpić powinno zgodnie z przepisami Wspólnej Polityki Rybołówstwa przy uwzględnieniu najlepszej dostępnej wiedzy naukowej, która jest niezwykle istotna w kontekście poprawy sytuacji stad ryb Morza Bałtyckiego. Konieczne jest również wzięcie pod uwagę aspektów społeczno-gospodarczych przy podejmowaniu decyzji o kształcie uprawnień do połowów na 2023 r. Wiceminister Ciecióra wskazał ponadto na nieodpowiedzialne działania Rosji, która łamie wszelkie ustalenia międzynarodowe, zarówno w kontekście ochrony zasobów, jak i środowiska w Morzu Bałtyckim, znacząco przyczyniając się do degradacji wrażliwego ekosystemu Morza Bałtyckiego.

Sytuacja na rynkach, w szczególności po inwazji na Ukrainę

Ministrowie wymienili się informacjami o sytuacji na rynkach rolnych w swoich krajach, zwłaszcza w kontekście rosyjskiej wojny przeciwko Ukrainie. Podkreślili znaczenie solidarności i wsparcia dla Ukrainy, zwłaszcza kontynuacji eksportu z tego kraju, w tym poprzez korytarze solidarnościowe. Zwrócili też uwagę na duży wzrost cen nakładów oraz dostępność nawozów jako czynniki wpływające na produkcję i producentów we wszystkich sektorach. Wiele państw członkowskich podkreśliło potrzebę wydłużenia tymczasowych ram kryzysowych pomocy państwa.

KE zapewniła, że monitoruje rynki rolne, szczególnie te wrażliwe, jak rynek jabłek w Polsce. Wskazała także na trudną sytuację w sektorze produkcji zwierzęcej. Dodała, że zaproponowała wydłużenie tymczasowych ram pomocy państwa, co pozwoli na elastyczne wspieranie sektora rolnego.

KE odniosła się też do sytuacji w Ukrainie, podkreślając konieczność kontynuacji wsparcia jej wysiłków na rzecz zapewnienia eksportu produktów rolnych, w tym potrzebę przedłużenia porozumienia w sprawie portów czarnomorskich.

Wskazała na problemy unijnych rolników wynikające z wysokich kosztów produkcji, cen energii i gwałtownej inflacji, a także warunków pogodowych. W sprawie nawozów KE zwróciła uwagę na wzrost ich cen i możliwe problemy z dostępnością. Zapowiedziała, że komunikat w sprawie nawozów powinien ukazać się 9 listopada br. Przedstawione zostaną w nim możliwe sposoby na uniezależnienie się przemysłu nawozowego od czynników zewnętrznych oraz metody wsparcia rolników i sektora nawozów, m.in. przez państwa.

Podsekretarz stanu Krzysztof Ciecióra poinformował, że Polska wdrożyła nadzwyczajną pomoc dostosowawczą dla producentów świń oraz producentów jabłek deserowych. W dalszym ciągu postępuje redukcja pogłowia świń spowodowana brakiem opłacalności produkcji.

– Sytuacja na rynku jabłek deserowych jest wciąż bardzo trudna. Rosnące koszty energii elektrycznej skłaniają do szybszej sprzedaży jabłek, a brak pracowników sezonowych może ograniczyć tegoroczne zbiory – stwierdził wiceminister.

Podsekretarz stanu przypomniał, że Polska pozostaje istotnym ogniwem wsparcia Ukrainy w eksporcie produktów rolnych.

– Liczymy jednak na większe zaangażowanie i wymierną pomoc ze strony Komisji Europejskiej w zakresie korytarzy solidarnościowych – dodał wiceminister.

Wiceszef resortu rolnictwa zauważył, że rosyjska inwazja na Ukrainę nasiliła problem rosnących kosztów produkcji oraz niedostatecznej podaży nawozów mineralnych. Poinformował, że w opinii Polski działania podjęte na poziomie krajowym, w ramach tymczasowych ram kryzysowych pomocy państwa, są niewystarczające i wymagają wsparcia na poziomie Unii Europejskiej.

– Cele krótkoterminowe to ograniczenie wzrostu cen nawozów i zapewnienie ich dostępności dla producentów rolnych. Cele długoterminowe to zabezpieczenie interesów unijnych producentów nawozów, gwarantujące w dłuższej perspektywie ciągłość produkcji nawozów, bez konieczności polegania na imporcie – wyjaśnił wiceminister.

Wiceminister Ciecióra podkreślił, że dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego, także globalnego, konieczne jest dążenie do zwiększenia produktywności rolnictwa w Unii Europejskiej, w zgodzie z uwarunkowaniami środowiskowymi.

Sprawy rolne związane z handlem

W świetle wojny Rosji z Ukrainą ministrowie rolnictwa wymienili poglądy na temat wpływu tej wojny na unijny handel produktami rolnymi i środkami produkcji oraz na bezpieczeństwo żywnościowe. Podkreślali znaczenie pozbawionego nieuzasadnionych barier handlu dla zapewnienia unijnego i globalnego bezpieczeństwa żywnościowego. Wiele państw członkowskich zwróciło przy tym uwagę na konieczność zapewnienia równych warunków konkurencji producentom unijnym, w szczególności zapewniając ekwiwalentność wymagań dla produktów importowanych z tymi stawianymi producentom unijnym. Dostrzegając potrzebę zawierania umów o wolnym handlu, ministrowie zwracali uwagę na potrzebę ochrony produktów wrażliwych oraz zapewniania zgodności polityki handlowej z WPR.

KE odniosła się do bezpieczeństwa żywnościowego, które jest jednym z wiodących tematów dyskusji na forach międzynarodowych i wymaga współdziałania. Podkreśliła, że unijne korytarze solidarnościowe, a następnie otwarcie portów czarnomorskich, pozwoliło na przywrócenie eksportu zbóż i innych produktów rolnych z Ukrainy. Przypomniała, że innym rodzajem wsparcia dla Ukrainy jest pełna liberalizacja importu. Przyznała, że ma świadomość obaw co do wpływu tego środka na unijny sektor rolny, np. rynki drobiu i jaj. Zapewniła jednak, że będzie monitorować tę sytuację.

Podsekretarz stanu Krzysztof Ciecióra poinformował, że Polska popiera działania zmierzające do tego, aby w umowach handlowych przykładać większą wagę do podejmowania przez partnerów konkretnych zobowiązań w obszarze zrównoważonego rozwoju.

– Nie tylko będzie to wspierać zrównoważony rozwój sektora rolnego w skali światowej, lecz także przeciwdziałać nierównym warunkom konkurowania produkcji unijnej, zobowiązanej do przestrzegania wysokich standardów, z produktami spoza UE, importowanymi na preferencyjnych warunkach. Istotne jest zapewnienie instrumentów egzekwowania przestrzegania tych zobowiązań – dodał wiceminister.

Wiceszef resortu rolnictwa stwierdził, że istnieje konieczność zapewnienia w negocjacjach, zarówno tych bilateralnych jak i wielostronnych, odpowiedniej ochrony dla producentów UE, a także uwzględnienia możliwości dostosowywania rodzajów i poziomów wsparcia rolnictwa w związku z dynamicznie zmieniającymi się czynnikami zewnętrznymi.

– Należy unikać przyjmowania zobowiązań, które mogłyby skutkować ograniczeniami dla polityki rolnej, a szczególnie jej możliwości elastycznego i adekwatnego reagowania na sytuacje kryzysowe – dodał wiceminister.

Wiceminister Ciecióra zaznaczył, że niezmiennie potrzebne jest przeciwdziałanie barierom pozataryfowym oraz taryfowym w dostępie do rynków krajów pozaunijnych.

Podsekretarz stanu Krzysztof Ciecióra wskazał, że należy też pilnie przeanalizować wpływ zmian cen nośników energii na handel rolno-żywnościowy UE z Rosją i Białorusią.

– Wielokrotne wzrosty cen energii oraz nawozów w UE zwiększają konkurencyjność importu z tych państw na rynek UE w energochłonnych branżach sektora rolno-żywnościowego – dodał wiceminister.

Ekologiczna pasza białkowa z Ukrainy

Na wniosek Litwy omówiono sprawę ekologicznych pasz białkowych z Ukrainy.

Litwa zaapelowała do państw członkowskich o unikanie korzystania z derogacji umożliwiającej stosowanie 5 proc. udziału białkowych pasz nieekologicznych w żywieniu drobiu oraz świń, zaopatrując się w zamian w pasze ekologiczne z Ukrainy. W ten sposób UE może wspierać rolnictwo ukraińskie.

Polska w pełni poparła wniosek Litwy i zwróciła się do Komisji Europejskiej o przedstawienie konkretnych informacji i dowodów uzasadniających przyjęcie rozporządzenia delegowanego Komisji nr 2022/1450 w odniesieniu do stosowania nieekologicznych pasz białkowych w produkcji ekologicznych zwierząt gospodarskich w związku z inwazją Rosji na Ukrainę.

Wiceszef resortu rolnictwa poinformował, że w ocenie Polski przyjęcie tej regulacji, w świetle obecnie dostępnych informacji, było nie tylko bezpodstawne, lecz także szkodliwe zarówno dla rynku wewnętrznego UE, zaufania producentów ekologicznych do systemu, jak i stosunków pomiędzy UE a Ukrainą.

KE stwierdziła, że w momencie przyjmowania derogacji była ona uzasadniona problemami z importem pasz ekologicznych z Ukrainy. Wskazała, że derogacja ma charakter czasowy, kończy się w lutym przyszłego roku. Poinformowała, że przenalizuje sytuację i oceni, czy istnieje potrzeba wycofania derogacji, czy też można zaczekać do końca jej obowiązywania.

Zmniejszenie współfinansowania programów fitosanitarnych i weterynaryjnych

Grupa 21 państw członkowskich wraz z Polską wystąpiła z wnioskiem do KE ws. planowanych ograniczeń w zakresie współfinansowania przez Komisję Europejską programów fitosanitarnych i weterynaryjnych.

Delegacje zwracały uwagę na fakt, że również budżety krajowe borykają się obecnie ze znacząco wyższymi wydatkami i informowanie na tak późnym etapie o zmniejszeniu współfinansowania, w szczególności retrospektywnie, jest nieakceptowalne z punktu widzenia krajowych dyscyplin finansowych. W ocenie większości państw członkowskich plany KE stoją w sprzeczności ze strategią „Od pola do stołu”, podejściem „Jedno Zdrowie” oraz innymi naczelnymi projektami UE. Zaprzepaszczą dotychczasowe wysiłki i w perspektywie doprowadzą do pogorszenia zdrowia ludzi, zwierząt i roślin.

Podsekretarz stanu Krzysztof Ciecióra również podkreślił, że zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa fitosanitarnego i weterynaryjnego w Polsce i we wszystkich państwach członkowskich powinno być zadaniem priorytetowym dla całej Unii. Zmniejszenie współfinansowania w tym zakresie może spowodować trudności w zapewnieniu takiego bezpieczeństwa.

KE poinformowała, że w najbliższym czasie przedłoży propozycję w sprawie finansowania pod głosowanie i liczy na jej poparcie.