Rolnictwo – najważniejsze tematy

W sprawach rolnych najważniejszymi tematami były kwestie związane z handlem, dyrektywa o monitorowaniu gleby i jej odporności oraz długoterminowa wizja dla obszarów wiejskich w UE. Polska wniosła także pod obrady wniosek na temat skutków dla rolnictwa wynikających z projektu rozporządzenia ws. odbudowy zasobów przyrodniczych.

Sprawy rolne związane z handlem

Ministrowie przeprowadzili wymianę poglądów na temat spraw rolnych związanych z handlem w oparciu o informacje przekazane przez Komisję Europejską.

Stanowisko Polski

Minister rolnictwa i rozwoju wsi Robert Telus zaczął swoją wypowiedź od odniesienia się do decyzji Komisji Europejskiej z dnia 15 września 2023 r. o nieprzedłużeniu zakazu importu z Ukrainy wybranych produktów rolno-spożywczych.

– Decyzja ta jest rozczarowująca i niezrozumiała. Nie jest to decyzja merytoryczna, tylko polityczna. Decyzja ta została podjęta w ostatniej możliwej chwili, a europejscy rolnicy byli trzymani w niepewności do ostatniego momentu. Jestem przekonany, że gdyby tę decyzję podejmowali ministrowie rolnictwa, byłaby ona zgoła inna – stwierdził polski minister.

Minister Telus podkreślił, że z jednej strony Komisja Europejska dostrzega poprawę sytuacji i wysiłki państw przyfrontowych, jeśli chodzi o udrożnienie tranzytu tych produktów. Z drugiej strony nie przedłuża specjalnych środków, które okazały się skuteczne.

Szef polskiej delegacji zaznaczył, że dane mówią same za siebie – od lutego do czerwca br. ponad dwukrotnie wzrósł tranzyt zboża z Ukrainy przez Polskę. W lutym wynosił 114 tys. ton, w marcu 120 tys. ton, a w czerwcu wzrósł do 262 tys. ton.

– Przed wprowadzeniem środków prewencyjnych średni miesięczny tranzyt przez korytarze solidarnościowe wynosił 2,9 mln ton, a po wprowadzeniu zakazu średnia wzrosła do ok. 3,4 mln ton – dodał minister Telus.

Minister Robert Telus przypomniał, że Polska i inne kraje UE graniczące z Ukrainą wielokrotnie prezentowały stanowisko, że środki zapobiegawcze powinny być kontynuowane przynajmniej do końca bieżącego roku, z możliwością modyfikacji ich zakresu towarowego.

– Uważamy, że podjęta decyzja o nieprzedłużeniu środków zapobiegawczych grozi ponownym załamaniem rynku zbóż w naszym krajach i w UE, ogromnymi niepokojami społecznymi, a także problemami ze zbytem tegorocznych zbiorów i brakiem miejsca w magazynach na krajowe, wysokie zbiory kukurydzy – powiedział polski minister rolnictwa.

Robert Telus wyraźnie podkreślił, że właśnie dlatego Rząd RP zdecydował o utrzymaniu zakazu importu do Polski, bez przeszkód dla tranzytu.

Szef polskiej delegacji poinformował, że aktualnie Polska prowadzi rozmowy z Litwą, aby przenieść kontrole do jej portów w celu dalszego usprawnienia tranzytu.

Minister Robert Telus podkreślił, że obecnie najważniejszym dla Polski zagadnieniem jest zbudowanie skutecznych mechanizmów służących przewożeniu produktów ukraińskich przez terytorium UE do krajów trzecich.

Minister stwierdził, że długofalowe mechanizmy są tym bardziej konieczne, jeśli weźmiemy pod uwagę przyszłe członkostwo Ukrainy w Unii Europejskiej. Podkreślił, że potencjalna akcesja Ukrainy do Unii Europejskiej wymaga spełnienia wszystkich norm i przepisów, które obowiązują państwa kandydujące, jeśli chodzi o zasady prowadzenia unijnej produkcji rolnej. Takich samych, jakie Polska i inne kraje musiały spełnić, wchodząc do UE.

Polski minister rolnictwa wyraźnie zaznaczył, że decyzja Polski nie jest skierowana przeciwko Ukrainie, nie jest skierowana przeciwko UE. Powiedział, że liczy na zrozumienie ze strony Ukrainy i partnerów w UE dla działań Polski oraz na solidarność.

Skutki dla rolnictwa wynikające z projektu rozporządzenia ws. odbudowy zasobów przyrodniczych – wniosek Polski

Temat został wniesiony pod obrady z inicjatywy Polski. Minister rolnictwa i rozwoju wsi Robert Telus zwrócił uwagę, że w pracach nad projektem rozporządzenia sprawy rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego nie zawsze są brane pod uwagę, a jako nadrzędny cel stawia się ochronę i odbudowę zasobów przyrodniczych.

Szef polskiego resortu rolnictwa mocno podkreślił, że realizacja celów dotyczących odbudowy ekosystemów rolniczych, m.in. poprzez nawodnienie osuszonych torfowisk czy zwiększenie elementów krajobrazu na gruntach rolnych, przyczyni się do ograniczenia produkcji rolnej.

– W Polsce mogłoby to oznaczać wyłączenie z produkcji rolnej nawet ok. 700 tys. ha, co stanowi ponad 4 proc. gruntów ornych i straty w sektorze rolnym wynoszące prawie 2,4 mld zł. Mogłoby to doprowadzić do likwidacji ok. 62 tys. gospodarstw rolnych – wyjaśnił minister.

Szef resortu rolnictwa podkreślił, że nie możemy wprowadzać kolejnych tak restrykcyjnych przepisów dla rolników, tym bardziej, że już obecnie wymogi w ramach nowej warunkowości w Planach Strategicznych oznaczają wyłączenie 4 proc. gruntów ornych z produkcji.

– Przyjęcie projektowanego rozporządzenia razem z wymogami warunkowości doprowadzi do sytuacji, że w Polsce aż 8 proc. gruntów rolnych zostanie wyłączonych z produkcji rolnej – dodał minister Telus.

Zdaniem ministra cele polityki rolnej powinny się skupiać przede wszystkim na zachęceniu rolników do prowadzenia racjonalnej gospodarki i zapewnieniu bezpieczeństwa żywnościowego w UE i na świecie.

Szef resortu rolnictwa apelował, aby mieć na względzie dbałość o rolnictwo europejskie, szczególnie biorąc pod uwagę obecną sytuację związaną z negatywnymi skutkami wystąpienia naturalnych katastrof w UE, jak również wojną w Ukrainie.

Dyrektywy o monitorowaniu gleby i jej odporności – rolne aspekty

Ministrowie przeprowadzili dyskusję na temat rolnych aspektów proponowanej dyrektywy w sprawie monitorowania gleby i jej odporności w oparciu o informacje dostarczone przez Komisję Europejską.

Stanowisko Polski

Minister rolnictwa i rozwoju wsi Robert Telus podkreślił, że wprowadzenie ujednoliconego systemu oceny stanu gleby jest ważną inicjatywą, jednak wdrożenie dyrektywy wiązać się będzie z kilkoma wyzwaniami.

Zdaniem Polski niejasna jest kwestia powiązania projektowanych przepisów z obecną i przyszłą WPR. Powstaje pytanie, czy praktyki zrównoważonego zarządzania glebą będą mogły być wspierane w ramach dobrowolnych narzędzi WPR, czy staną się częścią wymogów obowiązkowych. Ponadto w początkowej fazie system powinien opierać się na zachętach (finansowych, ale nie tylko), edukacji i promocji dobrych praktyk. Dobrym rozwiązaniem mogłoby być pozostawienie państwu członkowskiemu decyzji o wdrożeniu systemu certyfikacji gleb w zależności od analizy wewnętrznych potrzeb – poinformował polski minister rolnictwa.

Minister podkreślił, że Polska podobnie jak inne państwa członkowskie od wielu lat podejmuje różne inicjatywy, które mają na celu ochronę gleb przed degradacją. Poinformował, że polski Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej kładzie duży nacisk na realizację celów środowiskowych i klimatycznych, w tym na poprawę stanu gleb.

Długoterminowa wizja rozwoju obszarów wiejskich – komunikat KE

Ministrowie rolnictwa dyskutowali o wyzwaniach stojących obecnie przed obszarami wiejskimi, mając na uwadze komunikat Komisji „Długoterminowa wizja dla obszarów wiejskich UE”.

Stanowisko Polski

Minister rolnictwa i rozwoju wsi Robert Telus podkreślił, że tylko pełne zaangażowanie wszystkich państw Unii Europejskiej na rzecz wspólnych celów i ich spójne działania mogą dać pożądane efekty. Szczególnie potrzebne jest, aby projektować i realizować działania w powiązaniu z geopolitycznym kontekstem sytuacji na obszarach wiejskich, wynikającym z pandemii COVID-19, agresji Rosji w Ukrainie oraz dużych zmian społecznych.

Szef polskiej delegacji podkreślił, że polityki UE po 2027 r. powinny silniej niż dotychczas przeznaczać środki na poprawę wszystkich rodzajów infrastruktury na obszarach wiejskich. Ważne jest także zapewnienie silnej polityki spójności z wysokim budżetem, z którego wspierane będą usługi na rzecz mieszkańców terenów wiejskich rozwój infrastruktury i przedsiębiorczości.

– Wyzwaniem dla europejskiego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego, będzie akcesja do UE krajów o dużym potencjale wytwórczym w tym sektorze, takich jak Ukraina czy Mołdawia – dodał polski minister rolnictwa.  

Minister Robert Telus podkreślił, że głównymi celami Wspólnej Polityki Rolnej po 2027 r. powinny być: zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego państw członkowskich UE, budowanie odporności na kryzysy i zapewnienie opłacalności działalności gospodarstw rolnych w nowych warunkach rozszerzonej UE. Szef resortu rolnictwa stwierdził, że kluczowe dla rozwoju obszarów wiejskich jest kompleksowe podejście do jego finansowania. Podkreślił, że potrzebne jest całościowe spojrzenie łączące różne polityki, wsparcie społeczne i inwestycyjne oraz działania na poziomie UE, krajowym i regionalnym.

Rybołówstwo

Unijni ministrowie wymienili poglądy na temat corocznych konsultacji w sprawie możliwości połowowych na 2024 rok, które prowadzone są między UE a państwami trzecimi tj. Zjednoczonym Królestwem oraz Norwegią i państwami nadbrzeżnym.

Stanowisko Polski

Odnosząc się do konsultacji między UE a Zjednoczonym Królestwem, minister rolnictwa i rozwoju wsi Robert Telus wyraził nadzieję, że intensywne prace pozwolą zagwarantować możliwość kontynuowania działalności połowowej od stycznia 2024 r. Podkreślił, że należy dążyć do zarządzania wspólnymi stadami w oparciu o najlepsze dostępne doradztwo naukowe Międzynarodowej Rady Badań Morza (ICES) oraz przy wzięciu pod uwagę sytuacji społeczno-ekonomicznej sektora rybackiego.

W kwestii negocjacji UE z Norwegią szef resortu rolnictwa poinformował, że dla Polski ważne będzie utrzymanie dostępu do wód norweskich dla połowów śledzia atlantycko-skandynawskiego. W kontekście współpracy UE z państwami nadbrzeżnymi minister wyraził nadzieję na postępy w dyskusji nad nowym podziałem TAC w zakresie śledzia, makreli i błękitka.

W zakresie dyskusji na temat wysokości kwot połowowych makreli, śledzia i błękitka na rok 2024 minister Telus poinformował, że Polska będzie opowiadać się za ustaleniem kwoty połowowej zgodnie z doradztwem naukowym dla tych stad.

Spotkania na marginesie posiedzenia Rady

Na marginesie posiedzenia Rady odbyło się spotkanie 5 państw przyfrontowych tj. Polski, Bułgarii, Rumunii, Słowacji i Węgier w związku ze zniesieniem embarga na ukraińskie zboże.

Minister rolnictwa i rozwoju wsi Robert Telus wyraził ubolewanie, że UE podjęła decyzję o nieprzedłużaniu zakazu importu zbóż z UA, nie biorąc pod uwagę argumentów merytorycznych. Minister podkreślił, że była to decyzja wyłącznie polityczna.

– Uważam, że jako grupa pięciu krajów przyfrontowych powinniśmy wspólnie monitorować sytuację i szukać dobrych rozwiązań zabezpieczających przyszłość europejskiego rolnictwa – poinformował polski minister, podsumowując rozmowy w gronie państw piątki.

Spotkania bilateralne

Minister rolnictwa i rozwoju wsi Robert Telus rozmawiał ponadto z komisarzem Wojciechowskim na temat aktualnej sytuacji w rolnictwie.