Po II wojnie światowej na teren obecnego województwa zachodniopomorskiego napłynęło wielu osadników z różnych odmiennych krajobrazowo, historycznie i kulturowo regionów przedwojennej Polski, tworząc bardzo złożoną strukturę społeczną. W procesie adaptacji na wsi zachodniopomorskiej wytworzyły się nowe relacje i więzi oparte na tradycjach i zwyczajach wielu regionów. Uwidoczniły się one także w zwyczajach świątecznych. Jak podkreślają gospodynie, potrawy przygotowywane na wigilijny stół są przede wszystkim związane z tradycją utrzymywaną w rodzinnym stronach pani i pana domu. Jak przygotować potrawy tradycyjne dla rodziny męża, żona uczyła się od jego matki. Gospodyni pochodząca z Kujaw opowiada, że barszcz czerwony z uszkami grzybowymi i kapusta z grzybami jadane u niej na Wigilii pochodzą z jej domu, a kutia i racuchy drożdżowe z nadzieniem śledziowym smażone na oleju z domu rodzinnego męża. Dodaje, że teściowa, pochodząca z powiatu Lida (Białoruś) robiła też kisiel owsiany i naleśniki polewane polewką makową. W rodzinie ukraińskiej pochodzącej z powiatu Lesko wigilijnymi potrawami są: barszcz czerwony z uszkami, kapusta z grochem, smażone, suszone grzyby podawane z ziemniakami, pierogi z kapustą i grzybami, śledzie w oleju z cebulą, smażony karp w zalewie octowej, kotlety grzybowe, gołąbki z nadzieniem z kaszy jęczmiennej z marchewką polane sosem pomidorowym, kompot z suszonych owoców i makowiec. Podaje się także galaretę z ryby i rybę po grecku, zaznacza się jednak, że są to potrawy wprowadzone już na Pomorzu. Obecnie w większości domów w województwie zachodniopomorskim podawane są tak przygotowane ryby oraz smażony karp. Potrawy wigilijne rodzin pochodzących z okolic Wilna to: barszcz czerwony z uszkami, śledź w oleju z cebulą i smażony w zalewie octowej, makowiki – pierożki z nadzieniem makowym smażone na oleju, grzybowiki – kotleciki z parzonych, suszonych grzybów z dodatkiem cebuli, kisiel owsiany i kompot z suszonych owoców. Z potraw, które dołączyły do wigilijnych jadłospisów już na Pomorzu gospodynie wymieniają: sałatki jarzynowe z gotowanych i świeżych warzyw oraz ciasta: serniki, jabłeczniki, pierniki. W pierwszych latach powojennych rodziny pochodzące z południa Polski stawiały w kącie izby snop zboża, a te z północno-wschodnich Kresów dekorowały ją gwiazdami robionymi z żytniej słomy, a także pająkami zrobionymi z ziaren i bibuły. Na choinkach wieszano jabłka, orzechy i ciasteczka.¹

------------------------------

¹ Opracowano na podstawie materiałów przesłanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego autorstwa Iwony Karwowskiej, na podstawie badań etnograficznych prowadzonych przez Muzeum Narodowe w Szczecinie.

Produkty i potrawy wigilijne wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych:

• Sielawa wędzona z Pojezierza Drawskiego
• Sieja miedwieńska (sieja miedwiańska)
• Pierniki szczecińskie
• Pasztecik szczeciński
• Grzyby marynowane z szyszką