Wykorzystanie sztucznej inteligencji oraz nowych technologii w wymiarze sprawiedliwości może przyczynić się do lepszego funkcjonowania systemów sądowniczych, wzrostu zaufania obywateli do wymiaru sprawiedliwości i państwa

– powiedział minister Adam Bodnar, otwierając (19 maja br.) konferencję na Stadionie Narodowym w Warszawie. Wydarzenie jest zorganizowane w ramach polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej.

Minister zaznaczył, że ma świadomość ryzyk i wyzwań, jakie wiążą się ze stosowaniem innowacyjnych rozwiązań technologicznych w sądownictwie. Przykładowym zagrożeniem jest sytuacja, kiedy zamiast prawdziwego świadka, którego sąd chce przesłuchać za pomocą kamery, świadek zostanie wygenerowany dzięki technologii deepfake. Barierą przed negatywnym wykorzystaniem rozwiązań technologicznych są przepisy prawa.

Unia Europejska przyjęła już kilka aktów prawnych, które umożliwiają przeprowadzenie rewolucji cyfrowej

– ocenił minister Bodnar.

Szerzej o europejskich rozwiązaniach prawnych w tym zakresie mówił komisarz UE ds. sprawiedliwości, praworządności i ochrony konsumentów Michael McGrath.

Od sierpnia 2024 r. na terenie Unii Europejskiej obowiązuje m.in. Akt o AI (AI Act), który jest kompleksową regulacją prawną dotyczącą systemów i modeli sztucznej inteligencji. Rozporządzenie zapewnia bezpieczeństwo, przejrzystość i zgodność z wartościami europejskimi w rozwoju i stosowaniu AI. Do polskiego systemu prawnego rozwiązania, które znalazły się w Akcie o AI, zostaną wprowadzone ustawą o systemach sztucznej inteligencji.

Adam Bodnar mówił o niedawnym ogłoszeniu przez kierowany przez niego resort dwóch ważnych programów.  

W ramach projektów Cyfrowy Sąd i Cyfrowe Rejestry Sądowe prowadzimy transformację sądownictwa, tak aby sądy były bardziej dostępne dla obywateli. Te rozwiązania są ważne także z punktu widzenia Polski jako państwa członkowskiego UE i istotne dla polskich obywateli i przedsiębiorców

– podkreślił minister.

Cyfrowy Sąd

Program Cyfrowy Sąd dostosuje sądy do wyzwań współczesności oraz zoptymalizuje ich pracę. Harmonogram programu sięga do 2029 roku, a jego pierwsze efekty będą widoczne jeszcze w tym roku.

Cyfrowy sąd usprawni postępowania, przekładając się na większą efektywność funkcjonowania sądu, z drugiej strony dzięki temu programowi wymiar sprawiedliwości stanie się bardziej dostępny i otwarty na potrzeby obywateli. Chodzi nie tylko o kwestie narzędzi informatycznych, ale również o odpowiednią filozofię podejścia po stronie użytkowników systemu, tak zewnętrznych, takich jak obywatele i pełnomocnicy procesowi, jak i osób wewnątrz systemu, w tym sędziów, urzędników czy asesorów, którzy na co dzień z tego systemu będą korzystać.

W ramach Programu Cyfrowy Sąd Ministerstwo Sprawiedliwości prowadzi szereg projektów, które pozwolą na kompleksową cyfryzację wymiaru sprawiedliwości: Digitalny Asystent Sędziego, Elektroniczne Postępowanie Upominawcze 3.0, Cyfrowy Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, budowa Centralnego Systemu Repertoryjno-Biurowego, przebudowa Portalu Informacyjnego oraz cyfrowa wymiana danych sądów z prokuraturą.

Program Cyfrowe Rejestry

Program Cyfrowe Rejestry uzupełnia Program Cyfrowe Sądy. Program Cyfrowe Rejestry zwiększy bezpieczeństwo, poprawi funkcjonalność oraz dostosuje rejestry wymiaru sprawiedliwości do wymogów nowoczesnych rozwiązań technologicznych.

Dzięki wdrożeniu najnowszych rozwiązań technologicznych, takich jak cyfrowa obsługa dokumentów, automatyzacja procesów oraz lepsza integracja systemów informatycznych, rejestry staną się bardziej odporne na cyberzagrożenia i łatwiejsze w obsłudze zarówno dla pracowników wymiaru sprawiedliwości, jak i obywateli.

Cyfryzacja rejestrów przyczyni się do skrócenia czasu rozpatrywania spraw, uproszczenia procedur oraz zmniejszenia kosztów związanych z obsługą dokumentacji papierowej.

Program obejmuje projekty wszystkich rejestrów wymiaru sprawiedliwości, z których większość jest bardzo istotna dla codziennej działalności przedsiębiorców. Są to: Elektroniczny Krajowy Rejestr Sądowy (eKRS); Elektroniczne Księgi Wieczyste (EKW), Rejestr Zastawów (RZ), Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ), Krajowy Rejestr Karny (KRK) i Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym (RSPT).

Wdrożenie programu ma przebiegać etapami, a pierwsze efekty będą widoczne już w 2025 r. Pełna modernizacja rejestrów planowana jest do 2028 r., co wpisuje się w szerszą strategię cyfrowej transformacji wymiaru sprawiedliwości w Polsce. Dzięki tym zmianom sądy i prokuratury staną się bardziej nowoczesne, efektywne i przyjazne dla obywateli.

Dwudniowa konferencja (19-20 maja br.) poświęcona „Nowym wyzwaniom w rozwoju sztucznej inteligencji i komunikacji elektronicznej w obszarze wymiaru sprawiedliwości”, została zorganizowana przez Ministerstwo Sprawiedliwości i Komisję Europejską.

Wydarzenie zgromadziło przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości, Komisji Europejskiej, ekspertów z państw członkowskich Unii Europejskiej oraz praktyków prawa i technologii. Spotkanie jest okazją do wymiany doświadczeń, identyfikacji wyzwań i prezentacji najlepszych praktyk w zakresie digitalizacji wymiaru sprawiedliwości.

Fot. Paweł Mazurek/MS