– W tworzeniu Specjalnego Trybunału ds. Zbrodni Agresji przeciwko Ukrainie kluczowe jest opracowanie skutecznych mechanizmów współpracy między władzami krajowymi a przyszłym organem sądowym. Choć formalna podstawa prawna Trybunału jest wciąż finalizowana, już teraz konieczne jest określenie zasad gromadzenia i przekazywania dowodów oraz roli poszczególnych instytucji w tym procesie – mówił minister Adam Bodnar o powołaniu międzynarodowego trybunału do badania zbrodni dokonanych podczas rosyjskiej agresji na Ukrainę.

Jak podkreślił szef resortu sprawiedliwości podczas dzisiejszego (26 marca br.) wystąpienia, istotne w skutecznej współpracy krajowych organów ścigania ze Specjalnym Trybunałem ds. Zbrodni Agresji przeciwko Ukrainie będzie ścisłe współdziałanie Komisji Europejskiej, Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych i Rady UE.

– Władze UE i Rady Europy bardzo dobrze współpracują w rozliczaniu zbrodni na Ukrainie. Ekspertyzy czołowych międzynarodowych organizacji zajmujących się prawami człowieka dowodzą, że Specjalny Trybunał będzie działał zgodnie z najwyższymi standardami prawnymi – ocenił Adam Bodnar. Specjalny Trybunał ds. Zbrodni Agresji przeciwko Ukrainie miałby funkcjonować w ramach struktur Rady Europy.

Seminarium „Od Norymbergi do Hagi. W obronie sprawiedliwości dla Ukrainy” odbyło się w trzecią rocznicę rosyjskiej masakry na ukraińskich cywilach w Buczy.

– Dla całej społeczności międzynarodowej, Bucza jest symbolem masowego mordowania niewinnych cywilów i na zawsze pozostanie namacalnym dowodem rosyjskich zbrodni popełnionych na Ukrainie podczas tej wojny – podkreślił minister.

Głos zabrała również Ołeksandra Matwijczuk, przewodnicząca Centrum Wolności Obywatelskich – ukraińskiej organizacji zajmującej się prawami człowieka. Matwijczuk otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla w 2022 roku. Dziś podkreślała rolę społeczeństwa obywatelskiego w rozliczaniu zbrodni agresji.

Wykład wprowadzający o ludobójstwie, zbrodniach przeciwko ludzkości i wartościach europejskich wygłosił prof. Philippe Sands z University College London, jeden z najwybitniejszych prawników, ceniony specjalista w dziedzinie procesów norymberskich.

Profesor Sands odniósł się do ograniczeń obecnego prawa międzynarodowego. Jak podkreślił  - Międzynarodowy Trybunał Karny ma jurysdykcję nad zbrodniami wojennymi, zbrodniami przeciwko ludzkości i ludobójstwem - ale nie w tym przypadku, zbrodnią agresji. Tę lukę należy wypełnić - mówił. I zakończył ostrzeżeniem i wezwaniem do odwagi moralnej.

- To jest ten moment. Świat stoi na rozdrożu. Musimy oprzeć się łatwej pokusie zapomnienia popełnionych zbrodni. Nie możemy odrzucać sprawiedliwości w imię pokoju. Sprawiedliwość i pokój muszą być realizowane razem – podkreślił profesor Sands.

Ściganiem sprawców zbrodni na Ukrainie zajmuje się Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK). MTK jest pierwszym w historii stałym sądem międzynarodowym powołanym do sądzenia sprawców najcięższych zbrodni: ludobójstwa, agresji, zbrodni przeciwko ludzkości.

Poruszającym momentem seminarium był występ wybitnego aktora Andrzeja Chyry, który wyrecytował wiersze Wiktorii Ameliny. Ukraińska pisarka zmarła w czerwcu 2023 r. na skutek ran odniesionych w wyniku rosyjskiego ataku rakietowego na Kramatorsk.

– To pokazuje, że wojna na Ukrainie to nie tylko konflikt między narodami czy tragedia humanitarna, lecz także cios dla wszystkich aspektów życia społecznego, w tym kultury – powiedział minister Adam Bodnar.

Wiceprzewodnicząca Eurojust Margarita Šniutytė-Daugėlienė, Dyrektor ds. Doradztwa Prawnego i Prawa Międzynarodowego Publicznego Rady Europy Jörg Polakiewicz przeprowadzili dyskusję panelową „Od Buczy do Hagi i dalej", ukazując znaczenie współpracy międzynarodowej w ściganiu zbrodni wojennych popełnianych w Ukrainie. Ambasador Ukrainy przy UE Wsiewołod Czencow podsumował seminarium.

Fot. Cezary Strawianko/MS