Dialog z CPT o standardach traktowania osób pozbawionych wolności

Tematem rozmów z przedstawicielami Europejskiego Komitetu ds. Zapobiegania Torturom (CPT) były działania władz polskich w odpowiedzi na rekomendacje zawarte w raportach z ostatnich wizyt w Polsce. Wiceministra Maria Ejchart mówiła o działaniach podejmowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości, mających na celu zreformowanie służby więziennej i polskiego systemu penitencjarnego.

Wśród poruszanych zagadnień znalazły się m.in. szkolenia kadry więziennej, dostęp osób pozbawionych wolności do opieki medycznej oraz warunki panujące w placówkach penitencjarnych dla kobiet pozbawionych wolności. 

Rozmowa dotyczyła także nieizolacyjnych środków zapobiegawczych oraz planowanych zmian w regulacjach dotyczących funkcjonowania Krajowego Ośrodka Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie.

Ministra Ejchart podkreśliła determinację polskie rządu w realizacji standardów wynikających z Europejskiej Konwencji o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu.

Rekomendacje Europejskiego Komitet ds. Zapobiegania Torturom i Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu (CPT) stanowią podstawę naszych działań, a ich wdrażanie przekłada się na konkretne reformy w służbie więziennej i systemie penitencjarnym – mówiła wiceministra Maria Ejchart.

Współpraca z Europejskim Trybunałem Praw Człowieka

W Strasburgu wiceministra spotkała się również z Prezesem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i przedstawicielami sekcji polskiej w Kancelarii ETPC.

Przedmiotem rozmów był stan polskich spraw wynikających ze skarg złożonych do ETPC przeciwko Polsce. Przedstawiciele sekcji polskiej w Kancelarii ETPC wskazali, że w przypadku Polski nastąpił wzrost liczby napływających w latach 2024-2025 skarg, a możliwości ich rozpatrywania nie wzrosły wystarczająco.

W rezultacie 3 522 skargi dotyczące Polski oczekują obecnie na rozpatrzenie, co plasuje nasz kraj na czwartym miejscu w pierwszej dziesiątce krajów o największej liczbie spraw w Trybunale. Najwięcej skarg – aż 1 222 – dotyczy kryzysu praworządności.

Jednocześnie Polska potwierdziła akceptację dotychczasowych rozstrzygnięć ETPC i determinację w zakresie ich wykonywania, kierując się ochroną praw i wolności obywatelskich, przestrzeganiem prawa oraz poszanowaniem praworządności.

Z kolei prezes ETPC podkreślił wieloletnie zaangażowanie Polski w system Konwencji oraz zaakcentował kluczowe znaczenie ochrony niezależności, autorytetu i legitymacji Trybunału we wszystkich obszarach jego działalności.

Tematem spotkania była także kwestia wzmocnienia kadrowego Kancelarii ETPC, m.in. poprzez delegowanie sędziów sądów powszechnych do pełnienia czynności prawnika w Trybunale.

EKPC wobec wyzwań migracyjnych

Centralnym punktem wizyty był udział w nieformalnej konferencji ministerialnej państw Rady Europy, poświęconej zagadnieniom migracji oraz Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Do Strasburga przybyło wielu ministrów z 46 państw członkowskich, aby przedstawić swoje stanowiska.

Europejska Konwencja Praw Człowieka jest ostatecznym gwarantem praw i wolności jednostki na naszym kontynencie oraz filarem bezpieczeństwa demokratycznego. Instrumentalizacja migracji, przemyt migrantów, handel ludźmi i inne działania przestępcze zagrażające stabilności i bezpieczeństwu stanowią realne i uzasadnione wyzwania – powiedział Sekretarz Generalny Alain Berset.

Potrzebujemy dialogu, współpracy i wspólnych rozwiązań, które pozwolą państwom członkowskim działać na równych zasadach w ramach Rady Europy – dodał.

W dyskusji zwracano uwagę, że współczesne zjawiska migracyjne w Europie coraz częściej wykraczają poza tradycyjne ruchy ludności i przybierają formę politycznej instrumentalizacji. Szczególnym przykładem jest presja migracyjna na wschodniej granicy UE, organizowana i wspierana przez Rosję i Białoruś, która niesie poważne skutki społeczne, ekonomiczne i bezpieczeństwa.

Polska podkreśliła konieczność przeciwdziałania nadużywaniu systemu ochrony praw człowieka w celach politycznych przez państwa spoza reżimu konwencyjnego. Jednocześnie zaznaczyła uniwersalny i aktualny charakter EKPC oraz kluczową rolę ETPC w jej interpretacji.

Polska wskazała także, że uważnie śledzi orzecznictwo Trybunału w sprawach migracyjnych, zwłaszcza dotyczących sytuacji na granicy polsko‑białoruskiej.

Znaczenie wizyty

Wizyta w Strasburgu była okazją do pogłębienia dialogu Polski z instytucjami Rady Europy oraz potwierdzenia aktywnego zaangażowania naszego kraju w rozwój europejskich standardów ochrony praw człowieka – zarówno w obszarze traktowania osób pozbawionych wolności, wykonywania wyroków ETPC, jak i odpowiedzi na wyzwania związane z migracją.

Fot. MS/Council of Europe

Baza zdjęć dla mediów: MS_GOV_PL’s albums | Flickr