Odnosząc się do artykułu "Wniosek 65-letniej sędzi trafił jednak do KRS. Pawełczyk-Woicka: Bodnar uznał, że jest to organ konstytucyjny" (opublikowanego na portalu niezalezna.pl, 13.02.2025 r.) informujemy.

Minister Sprawiedliwości-Prokurator Generalny jednoznacznie i konsekwentnie stoi na stanowisku, że Krajowa Rada Sądownictwa w jej obecnym kształcie utraciła swoją konstytucyjną tożsamość.

Przekazanie oświadczenia Prezes Sądu Okręgowego w Warszawie sędzi Beaty Najjar o woli dalszego zajmowania stanowiska sędziego do Krajowej Rady Sądownictwa oznacza przekazanie ww. oświadczenia do organu pełniącego tylko i wyłącznie funkcję jego odbiorcy. Wszelkie kompetencje decyzyjne KRS w procesie przedłużenia wieku sędziego umożliwiającego dalsze orzekania pozostają w sprzeczności z obowiązującymi przepisami prawa europejskiego. W szczególności, nie oznacza to uznania „legalności” tego organu, ponieważ o braku tego przymiotu przesądziły kolejne orzeczenia ETPCz, TSUE i uchwała połączonych 3 Izb SN z 23.01.2020 r.

Wymóg złożenia w odpowiednim terminie oświadczenia o zamiarze dalszego orzekania do organu wskazanego przepisami ustawy jest niezbędnym warunkiem dalszego pełnienia służby sędziowskiej, co nie jest kwestionowane w świetle orzecznictwa i przepisów prawa europejskiego.

Optymalną regulacją odnoszącą się do możliwości dalszego orzekania przez sędziego po osiągnięciu wieku stanu spoczynku były rozwiązania wprowadzone ustawą z 16.03.2007 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

Zgodnie z powyższą regulacją sędzia pozostawał w czynnej służbie, jeżeli nie później niż 6 miesięcy przed ukończeniem 65 roku życia oświadczył wolę dalszego zajmowania stanowiska i przedstawił odpowiednie zaświadczenie o stanie zdrowia.

W takim wypadku, zgodnie z art. 69 § 3 ustawy o ustroju sądów powszechnych sędzia pozostawał w służbie czynnej do 70 roku życia.

Nowelizacja z 16.03.2007 r. stanowiła inicjatywę ustawodawczą Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Rozwiązanie to funkcjonowało do 2017 r. i miało charakter obiektywny, wykluczający jakiekolwiek zewnętrzne wpływy na datę zakończenia orzekania przez sędziego.

Regulacja dotycząca przechodzenia w stan spoczynku na podstawie oświadczenia sędziego obowiązująca od 10 maja 2007 r. spełniała wszystkie standardy unijne i zapewniała obiektywne kryteria pełnienia służby sędziowskiej, a nadto zapewniała utrzymanie szczególnie doświadczonej kadry sędziowskiej, która z kolei gwarantowała wysoki stopień profesjonalizmu.

Wprowadzone zmiany ustawowe zniwelowały obiektywne standardy i w ich miejsce wprowadziły procedurę stanowiącą zagrożenie dla niezawisłości sędziowskiej, co dodatkowo nastąpiło w bliskim związku z instrumentalnym obniżeniem wieku przejścia w stan spoczynku. Zmiany te w pierwszej kolejności dotyczyły zgody ministra sprawiedliwości na dalsze zajmowania stanowiska przez sędziego (wprowadzone ustawą z 12.07.2017 r. o zmianie ustawy o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw), a następnie kompetencję do wyrażania zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego po osiągnięciu podstawowego wieku spoczynkowego przyznano KRS (ustawa z 12.04.2018 r. o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz ustawy o Sądzie Najwyższym).

Przepisy wprowadzające mechanizm z 2017 r. są niezgodne z prawem unijnym, co pozwala na odmowę ich stosowania, ponieważ dotykają praw sędziów sądów powszechnych. Natomiast regulacje wprowadzającą wymóg, aby oświadczenie sędziego zostało złożone nie wcześniej niż 12 miesięcy przed ukończeniem wieku przejścia w stan spoczynku, nie budzi wątpliwości co do zgodności z prawem europejskim. Również zmiana polegająca na zastąpieniu Ministra Sprawiedliwości jako adresata oświadczenia sędziego Krajową Radą Sądownictwa – pozwala na stosowanie w tej części regulacji i to bez względu na to, że KRS nie spełnia wymogu niezależności czy też nie została ukształtowana zgodnie z porządkiem konstytucyjnym, ponieważ rola KRS ogranicza się do odbioru oświadczenia sędziego.

Do czasu rozpoznania wniosku przez prawidłowo ukształtowaną KRS, sędzia pozostaje na stanowisku w związku z niezakończeniem postępowania w rozumieniu art. 69 §  1b zd. 3 ustawy o ustroju sądów powszechnych.

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad zmianami legislacyjnymi, które przywrócą zgodność przepisów regulujących orzekanie sędziów po osiągnięciu wieku uprawniającego ich do przejścia w stan spoczynku ze standardem konstytucyjnym i międzynarodowym.