Dzisiaj zapadł niezwykle ważny wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. To najważniejszy unijny sąd, który jest także polskim sądem. Decyduje o tym czy działania naszych organów są zgodne z prawem unijnym. A prawo unijne to także prawo polskie – powiedział Minister Sprawiedliwości Waldemar Żurek na briefingu prasowym.

Trybunał powiedział, że polski Trybunał Konstytucyjny nie spełnia wymogów bezstronnego, niezawisłego Sądu Konstytucyjnego. Orzeczenie to związane jest funkcjonowaniem tak zwanych sędziów-dublerów, czyli osób, które zostały powołane w niewłaściwej procedurze naruszając prawo. A przecież TK to najważniejszy organ w naszym państwie – podkreślił Minister. - Takie działania Trybunału w nieprawidłowym składzie mogły doprowadzić do wyjścia Polski z przestrzeni prawnej w Unii Europejskiej. Po tym rozstrzygnięciu widzimy, że polski obywatel nie ma odpowiedniej ochrony prawnej, którą zapewniał do tej pory Trybunał Konstytucyjny – dodał.

Powinniśmy dbać o to, żeby być w Unii Europejskiej i nie kwestionować porządku prawnego który Unia respektuje, który dotyczy także polskich obywateli. Musimy zastanowić się jak odtworzyć dobry, zgodny z prawem Trybunał, bo konsekwencje mogą być bardzo poważne. To dla nas niezwykle ważna sprawa – zaapelował Minister Żurek.

Skarga Komisji Europejskiej w całości uwzględniona

TSUE w całości uwzględnił skargę Komisji Europejskiej, wniesioną w związku z wyrokami Trybunału Konstytucyjnego z 14 lipca oraz 7 października 2021 r., w których TK zakwestionował pierwszeństwo prawa Unii Europejskiej przed prawem krajowym.

Komisja Europejska zaskarżyła te orzeczenia, argumentując, że podważają one podstawowe zasady porządku prawnego UE. W skardze domagała się również stwierdzenia, że TK – ze względu na nieprawidłowości w procedurze powołania trzech sędziów w grudniu 2015 r. oraz w procedurze powołania prezesa Trybunału w grudniu 2016 r. – nie spełnia standardów niezawisłości i bezstronności wymaganych przez prawo Unii.

Trybunał potwierdził, że sporne wyroki TK naruszały m.in. zasadę pierwszeństwa, autonomii, skuteczności oraz jednolitego stosowania prawa Unii, a także wiążący charakter orzeczeń TSUE.

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego

TSUE uznał, że Polska, dopuszczając do wydania wskazanych wyroków przez Trybunał Konstytucyjny, uchybiła zobowiązaniom wynikającym z członkostwa w Unii Europejskiej. Wskazał, że państwo członkowskie jest zobowiązane do pełnego wykonywania orzeczeń TSUE, a brak ich wykonania może skutkować dalszymi działaniami Komisji Europejskiej, w tym wnioskiem o nałożenie kar finansowych.

Tożsamość konstytucyjna a wspólne wartości UE

W uzasadnieniu Trybunał podkreślił, że państwo członkowskie nie może powoływać się na tożsamość konstytucyjną w celu uchylenia się od przestrzegania wspólnych wartości Unii Europejskiej, takich jak zasada państwa prawnego, skuteczna ochrona sądowa oraz niezależność sądów, zapisanych w art. 2 Traktatu o UE.

Wyłączna kompetencja TSUE do wykładni prawa Unii

TSUE zaznaczył również, że wyłącznie sądy Unii są uprawnione do dokonywania ostatecznej i wiążącej wykładni prawa UE, a sądy krajowe nie mogą samodzielnie określać granic kompetencji Unii. W przypadku wątpliwości co do zakresu tych kompetencji właściwym instrumentem jest procedura pytań prejudycjalnych.

Nieprawidłowości w powołaniu sędziów TK i prezesa Trybunału

Trybunał uznał, że procedury powołania trzech sędziów Trybunału Konstytucyjnego w grudniu 2015 r. oraz powołania jego prezesa w grudniu 2016 r. naruszały podstawowe reguły prawa krajowego, co w konsekwencji podważa status TK jako sądu spełniającego standardy niezawisłości wymagane przez prawo UE.

Naruszenie zasady skutecznej ochrony sądowej

TSUE stwierdził także, że Trybunał Konstytucyjny naruszył zasadę skutecznej ochrony sądowej, odrzucając w wyroku z 7 października 2021 r. kompetencje sądów krajowych do badania prawidłowości procedur powoływania sędziów, w tym kontroli uchwał Krajowej Rady Sądownictwa. Ponadto w wyroku z 14 lipca 2021 r. TK odmówił uznania wiążącego charakteru środków tymczasowych nałożonych przez TSUE w sprawach dotyczących organizacji polskiego sądownictwa.

Fot. MS
Baza zdjęć dla mediów: MS_GOV_PL’s albums | Flickr