Sąd także ma możliwość zapewnienia osobie doznającej przemocy domowej ochrony przed tą przemocą. Nie jest to jednak ochrona natychmiastowa, tak jak ta, której mogą udzielić Policja lub Żandarmeria Wojskowa.

1) Jeżeli osoba stosująca przemoc domową wspólnie zajmująca mieszkanie swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy domowej czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba doznająca tej przemocy może żądać, aby sąd:

◊ zobowiązał osobę stosującą przemoc domową do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, lub

◊ zakazał zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.

2)

♦ Gdy osoba stosująca przemoc domową swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy domowej stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia osoby doznającej tej przemocy;

♦ zarówno wtedy, gdy osoba doznająca przemocy domowej i osoba stosująca przemoc domową zamieszkują razem, jak i wtedy, gdy nie zamieszkują razem,

osoba doznająca przemocy domowej może żądać, aby sąd:

◊ zakazał osobie stosującej przemoc domową zbliżania się do niej na wyrażoną w metrach odległość lub:

◊ zakazał osobie stosującej przemoc domową kontaktowania się z nią lub:

◊ zakazał osobie stosującej przemoc domową wstępu na teren szkoły, placówki oświatowej, opiekuńczej lub artystycznej, lub obiektu sportowego, do których uczęszcza osoba doznająca przemocy domowej, miejsca pracy lub innego miejsca, w którym zwykle lub regularnie przebywa osoba doznająca przemocy domowej, i przebywania na tym terenie.

3)

♦ Gdy osoba stosująca przemoc domową nęka osobę doznającą przemocy domowej za pomocą środków komunikacji elektronicznej na odległość, wzbudzając u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność,

♦ zarówno wtedy, gdy osoba doznająca przemocy domowej i osoba stosująca przemoc domową zamieszkują razem, jak i wtedy, gdy nie zamieszkują razem,

osoba doznająca przemocy domowej może żądać, aby sąd zakazał osobie stosującej przemoc kontaktowania się z nią.

Wszystkie wymienione wyżej środki z pkt 1, 2 i 3 mogą być orzeczone samodzielnie lub łącznie np.:

♦ gdy osoba stosująca przemoc domową i osoba doznająca tej przemocy zamieszkują razem: przykładowo sąd może orzec jednocześnie zobowiązanie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, zakaz zbliżania, zakaz kontaktowania;

♦ gdy osoba stosująca przemoc domową i osoba doznająca tej przemocy nie zamieszkują razem: przykładowo sąd może orzec jednocześnie zakaz zbliżania, zakaz kontaktowania.

Poniżej przedstawiono najważniejsze elementy postępowania sądowego i egzekucyjnego.

Osoba doznająca przemocy domowej może zawsze (także wtedy, gdy nie były wydane przez policjanta lub żołnierza Żandarmerii Wojskowej nakaz i zakaz, zakaz zbliżania, zakaz kontaktowania, zakaz wstępu, jak również, gdy były wydane, ale straciły moc) złożyć do sądu rejonowego wniosek (tzw. wniosek główny) o:

♦ zobowiązanie osoby stosującej przemoc domową do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia (podstawa prawna – art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej) lub:

♦ wydanie wobec osoby stosującej przemoc domową zakazu zbliżania się do wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia (podstawa prawna – art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej) lub:

♦ wydanie wobec osoby stosującej przemoc domową zakazu zbliżania się do osoby doznającej przemocy domowej (podstawa prawna – art. 11aa ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej) lub:

♦ wydanie wobec osoby stosującej przemoc domową zakazu kontaktowania się z osobą doznającą przemocy domowej (podstawa prawna – art. 11aa ust. 1 lub ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej) lub:

♦ wydanie wobec osoby stosującej przemoc domową zakazu wstępu na teren szkoły, placówki oświatowej, opiekuńczej lub artystycznej, lub obiektu sportowego, do których uczęszcza osoba doznająca przemocy domowej, miejsca pracy lub innego miejsca, w którym zwykle lub regularnie przebywa osoba doznająca przemocy domowej, i przebywania na tym terenie (podstawa prawna – art. 11aa ust. 4 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej).

◊ Osoba doznająca przemocy, składająca taki wniosek do sądu, to wnioskodawca, a osoba stosująca przemoc, to uczestnik.

◊ Wniosek może być złożony na urzędowym formularzu (Formularz w zakładce: Wzory wniosków i oświadczeń);

◊ Wnioskodawca składając wniosek do sądu nie ponosi żadnych opłat; 

◊ Sąd orzeka po przeprowadzeniu rozprawy. Całą sprawę sąd powinien rozpoznać w ciągu miesiąca od chwili złożenia wniosku do sądu.

 

Po rozpoznaniu sprawy, jeśli sąd uwzględni wniosek, to postanowienie o:

♦ zobowiązaniu osoby stosującej przemoc do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub:

♦ zakazaniu osobie stosującej przemoc domową zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia;

♦ zakazaniu osobie stosującej przemoc domową zbliżania się do osoby doznającej przemocy domowej lub:

♦ zakazaniu osobie stosującej przemoc domową kontaktowania się z osobą doznającą przemocy domowej lub:

♦ zakazaniu osobie stosującej przemoc domową wstępu na teren szkoły, placówki oświatowej, opiekuńczej lub artystycznej, lub obiektu sportowego, do których uczęszcza osoba doznająca przemocy domowej, miejsca pracy lub innego miejsca, w którym zwykle lub regularnie przebywa osoba doznająca przemocy domowej,

obowiązuje od momentu jego wydania, mimo że nie jest prawomocne (jest natychmiast skuteczne i wykonalne).

 

Postanowieniu nakazującemu osobie stosującej przemoc domową opuszczenie wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia sąd z urzędu nadaje klauzulę wykonalności i doręcza osobie doznającej przemocy domowej – art. 782 § 1¹ Kodeksu postępowania cywilnego (nie trzeba składać wniosku o nadanie klauzuli wykonalności).

Jeśli w momencie wydania postanowienia osoba stosująca przemoc domową, czyli uczestnik, mieszka wspólnie z wnioskodawcą, to jeszcze na sali rozpraw można zwróć się do sądu o doręczenie jak najszybciej odpisu tego postanowienia wraz z klauzulą wykonalności (patrz informacja: postępowanie egzekucyjne).

Od postanowienia sądu rejonowego (tak uwzględniającego wniosek, jak i oddalającego wniosek w całości albo w części – np., co do niektórych z żądanych zakazów) przysługuje apelacja do sądu okręgowego.

W opisanym wyżej wniosku (tzw. wniosku głównym) osoba doznająca przemocy domowej (wnioskodawca) ma prawo także domagać się wydania przez sąd postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia (jest to wniosek o udzielenie zabezpieczenia). 

Zabezpieczenie ma celu zapewnić ochronę osobie doznającej przemocy domowej w okresie, gdy toczy się postępowanie główne.

Zabezpieczenie obowiązuje w czasie wskazanym w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia: zwykle do zakończenia postępowania głównego.

Wniosek o udzielenie zabezpieczenia:

Treść wniosku o udzielenie zabezpieczenia zależy od tego czy były wcześniej wydane nakaz i zakaz lub zakazy i czy obowiązują one w dacie składania wniosku do sądu.

1. Jeżeli:

♦ przed składaniem wniosku do sądu rejonowego nie były wydane przez policjanta lub żołnierza:

◊ nakaz i zakaz, a osoba stosująca przemoc domową (uczestnik) przebywa w mieszkaniu;

◊ zakaz zbliżania;

◊ zakaz kontaktowania;

◊ zakaz wstępu,

albo były wydane, jednak nie obowiązują w momencie składania wniosku do sądu, osoba doznająca przemocy (wnioskodawca) we wniosku o udzielenie zabezpieczenia może zwrócić się, aby sąd:

◊ zobowiązał osobę stosującą przemoc domową do opuszczenia mieszkania i jego najbliższego otoczenia lub:

◊ zakazał osobie stosującej przemoc domową zbliżania się do mieszkania i jego najbliższego otoczenia lub:

◊ zakazał osobie stosującej przemoc domową zbliżania się do osoby doznającej przemocy domowej lub:

◊ zakazał osobie stosującej przemoc domową kontaktowania się z osobą doznającą przemocy domowej lub:

◊ zakazał osobie stosującej przemoc domową wstępu na teren szkoły, placówki oświatowej, opiekuńczej lub artystycznej, lub obiektu sportowego, do których uczęszcza osoba doznająca przemocy domowej, miejsca pracy lub innego miejsca, w którym zwykle lub regularnie przebywa osoba doznająca przemocy domowej, i przebywania na tym terenie;

◊ nadto należy też wskazać wnioskowany czas obowiązywania zabezpieczenia – można wskazać konkretną datę albo „na czas trwania postępowania” albo „do czasu zakończenia postępowania”.

2. Jeżeli przed złożeniem wniosku do sądu rejonowego były wydane przez policjanta lub żołnierza na okres 14 dni i w dalszym ciągu obowiązują:

◊ nakaz i zakaz;

◊ zakaz zbliżania;

◊ zakaz kontaktowania;

◊ zakaz wstępu,

a osoba doznająca przemocy (wnioskodawca) uważa, że nadal potrzebuje ochrony, we wniosku o udzielenie zabezpieczenia może domagać się przedłużenia obowiązywania wydanych przez policjanta lub żołnierza Żandarmerii Wojskowej:

◊ nakazu i zakazu;

◊ zakaz zbliżania;

◊ zakaz kontaktowania;

◊ zakaz wstępu.

◊ należy też wskazać sądowi wnioskowany czas przedłużenia ww. środków: można wskazać konkretną datę albo na „czas trwania postępowania” albo „do czasu zakończenia postępowania”.

Procedura udzielenia zabezpieczenia:

♦ za złożenie wniosku o zabezpieczenie nie ponosi się opłaty.

♦ sąd ma obowiązek rozpoznać wniosek o udzielenie zabezpieczenia w terminie 3 dni.

Następstwa udzielenia zabezpieczenia przez sąd:

Jeżeli sąd wyda postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, osoba stosująca przemoc domową:

◊ będzie musiała opuścić mieszkanie/nie będzie mogła wrócić do mieszkania na czas wskazany w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia lub:

◊ zbliżać się do mieszkania przez czas wskazany w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia;

◊ nie będzie mogła zbliżać się do osoby doznającej przemocy domowej przez czas wskazany w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia;

◊ nie będzie mogła kontaktować się z osobą doznającą przemocy domowej przez czas wskazany w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia (na wniosek osoby doznającej przemocy - wnioskodawcy, gdy przemawiają za tym szczególne okoliczności, sąd może jednak określić dopuszczalne, zapewniające bezpieczeństwo, sposoby kontaktowania się).

◊ nie będzie mogła wchodzić i przebywać w miejscach wskazanych w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia przez czas wskazany w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia;

◊ Policja lub Żandarmeria Wojskowa przynajmniej trzykrotnie sprawdzi, czy postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia nie jest naruszane.

Zabezpieczenie obowiązuje od momentu wydania postanowienia.

Pamiętaj: postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia nie kończy sprawy, daje ochronę na czas trwania postępowania głównego.

Postanowienie sądu, mocą którego zobowiązano osobę stosującą przemoc domową do opuszczenia mieszkania i jego najbliższego otoczenia, wykonuje Komornik.

W postępowaniu egzekucyjnym osoba doznająca przemocy domowej to wierzyciel, a osoba stosująca przemoc domową to dłużnik.

Jeżeli dłużnik nie wykonał dobrowolnie postanowienia sądu i nie opuścił mieszkania, należy przeprowadzić postępowanie egzekucyjne.

Celem wszczęcia postępowania egzekucyjnego należy złożyć do Komornika wniosek o wykonanie (egzekucję) postanowienia i dołączyć do niego odpis postanowienia sądu wraz z klauzulą wykonalności (w zależności od sytuacji: postanowienia głównego lub postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia), mocą którego zobowiązano osobę stosującą przemoc domową do opuszczenia mieszkania i jego najbliższego otoczenia.

Pamiętaj: Jeśli uważasz, że samodzielnie nie poradzisz sobie w sądzie, a nie masz możliwości finansowych ustanowienia pełnomocnika z wyboru (adwokata lub radcy prawnego), możesz domagać się, aby sąd wyznaczył Ci pełnomocnika z urzędu.

Niezbędne formularze znajdziesz w zakładce wzory wniosków i oświadczeń.