Wszak w wielu państwach, w tym uznawanych za nowoczesne i wysoko rozwinięte gospodarczo, wciąż istnieje problem z docenieniem kobiet, co znajduje odzwierciedlenie w znacznej różnicy jeśli chodzi wynagrodzenie – kobiety zarabiają tam znacznie mniej od mężczyzn – czy perspektywami dotyczącymi rozwoju i szans awansu zawodowego. Kobiety mają w wielu miejscach na świecie znacznie mniejsze szanse na objęcie wysokiego stanowiska niż mężczyźni. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na Polskę. Celem analizy jest zatem dokładne przedstawienie sytuacji kobiet na rynku pracy w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem aktywności zawodowej, luki płacowej i perspektyw awansu zawodowego. Na zakończenie wskazano także na poprawę sytuacji ekonomicznej kobiet pobierających świadczenie emerytalne m.in. w związku z pojawieniem się tzw. 13 i 14 emerytury.

Jak się okazuje, sytuacja ekonomiczna kobiet jest u nas zdecydowanie lepsza niż w większości państw Unii Europejskiej, co potwierdzają twarde dane prezentowane poniżej. Wbrew obawom, związanym m.in. z wprowadzeniem programu Rodzina 500+, Polki są coraz bardziej aktywne zawodowo. Nie zmaterializowało się zatem ryzyko ich odpływu z rynku pracy, co miałoby potem negatywne konsekwencje dotyczące perspektyw zawodowych i późniejszych świadczeń emerytalnych. Okazało się że program ten zadziałał raczej w odwrotnym kierunku, niż ten, przed którym przestrzegali jego krytycy.

Wg GUS na ostatni dzień grudnia 2022 r. w gospodarce narodowej pracujących kobiet było ok. 7,163 mln wobec 6,997 mln w 2015 r. Liczba kobiet pracujących nie zmniejszyła się, a wręcz wzrosła. Z kolei bezrobocie wśród kobiet wg danych Eurostat spadło z 7,8% w 2015 r. do 2,9% w 2022 r. W tym samym 2022 r. w państwach Strefy Euro wyniosło ono 7,2%, w Hiszpanii 14,8%, a w Grecji aż 16,4%. Polska jest więc ex aequo z Niemcami na 3. miejscu pod względem najniższej stopy bezrobocia kobiet w UE w 2022 r., co przedstawia wykres. 

 

Dobry trend pokazuje również współczynnik aktywności zawodowej kobiet w wieku 15-64 lat. W 2022 r. wynosił on 67,4%, a w 2015 r. 60,4%. Przy czym najważniejsze jest to, że Polska znacząco zbliżyła się do współczynnika średniej UE, co wyraźnie widać na poniższym wykresie.

Kolejnym istotnym argumentem przemawiającym za dobrą sytuacją kobiet na polskim rynku pracy, jest pozycja wicelidera naszego kraju w badaniu Eurostatu dot. zatrudnienia kobiet na stanowiskach kierowniczych. W 2015 r. kobiety (wiek od 20 do 64 lat) zajmowały w Polsce 40,6% stanowisk kierowniczych. W 2022 r. wskaźnik ten wzrósł i wyniósł 43,4%, co daje wynik o prawie 3 punkty procentowe większy niż w 2015 r. Co istotne, średnia UE to jedynie 35,5%. Kraje o najniższym udziale kobiet na stanowiskach kierowniczych to: Cypr – 21%, Luksemburg – 22% i Holandia – 26%. Badanie wyraźnie wskazuje, że obecna w wielu państwach Unii Europejskiej dysproporcja kobiet na stanowiskach kierowniczych, w Polsce jest stosunkowo niewielka i, co ważne, cały czas maleje. Polski wskaźnik z 2022 r. wskazuje, że Polska znajduje się na czele państw UE, które mają największy wskaźnik pracujących kobiet na stanowiskach kierowniczych. W zestawieniu państw UE za 2022 r. zajmujemy 2. miejsce zaraz po Łotwie.

Ważną kwestią przy decyzji kobiet o podjęciu pracy czy powrocie do niej po urlopie macierzyńskim jest również stabilność, bezpieczeństwo i poprawiające się warunki zatrudnienia kobiet w Polsce. Wg badań Eurostatu niepewność zatrudnienia wśród kobiet (w  wieku 20-64 lat) w 2015 r. wynosiła 4,5%. W 2022 r. jest to 2,2%, co daje spadek niepewności zatrudnienia u kobiet w danym okresie czasu o ponad 50%.

O chęci rozpoczęcia i powrotu do pracy może też świadczyć statystyka zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć w formie nieskorygowanej, wykorzystywanej do monitorowania dysproporcji w zarobkach między mężczyznami i kobietami. W zestawieniu państw UE za 2021 r. nasz kraj znalazł się na 4. miejscu z wynikiem 4,5%. Dla UE jest to 12,7%, a dla Strefy Euro 13,6%. Wyprzedzają nas jedynie Słowenia, Rumunia i Luksemburg. Dla porównania w 2015 r. w Polsce było to 7,3%, co oznacza znaczącą poprawę.

Warto wskazać również na niedawno wprowadzone zmiany w kodeksie pracy, które w naszej opinii pozytywnie wpłyną na decyzję kobiet o zatrudnieniu, ale są także pozytywnym bodźcem dla całej gospodarki i polskiego rynku pracy. Od 7 kwietnia weszły w życie przepisy regulujące pracę zdalną i hybrydową. Dzięki nim praca zdalna może być wykonywana w całości lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika, co na pewno znacząco sprzyja decyzjom kobiet o powrocie do pracy po zakończeniu urlopu macierzyńskiego.

Oprócz tego, zgodnie z nowymi przepisami, pracujące kobiety w Polsce mogą liczyć na prawo do wykonywania okazjonalnej pracy zdalnej przez nie więcej niż 24 dni roku kalendarzowym, prawo do dodatkowych pięciu dni urlopu w roku kalendarzowym, czy dwa dni wolnego z powodu działania siły wyższej. Zgodnie z nowymi regulacjami Kodeksu pracy, kobieta może otrzymywać 100% zasiłek za cały okres korzystania z urlopu macierzyńskiego. W przypadku korzystania z urlopu rodzicielskiego oboje rodzice mają prawo do 70% zasiłku, albo kobieta może złożyć wniosek o wypłacanie jej 81,5% zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego.

Sytuacja gospodarcza kobiet nie dotyczy tylko tych aktywnych zawodowo, ale również emerytek. W 2022 r. osób pobierających emeryturę w Polsce było ogółem 6 mln 41 tys., w tym 3 mln 657 tys. stanowiły kobiety (60,5%). Warto przybliżyć więc w tym miejscu strukturę wysokości emerytur i rent w Polsce, bo tu również widać znaczącą zmianę. Przeciętna wysokość emerytury wypłacanej przez ZUS w marcu 2015 roku dla kobiet wynosiła 1 698,09 zł, zaś w marcu 2023 roku 2 792,86 zł. Jest to więcej o ok. 1100 zł, co daje wzrost o ok. 65% w stosunku do 2015 r. Do tego należy dodać świadczenia, które na stałe otrzymują, decyzją obecnego rządu, emerytki w ramach 13. i 14. emerytury. Dla porównania w 2015 r. tego typu świadczenia w ogóle nie istniały, a waloryzacja emerytur za czasów poprzednich rządów wyniosła jedynie 0,68%.

Podsumowując należy wskazać, że poprawa sytuacji kobiet na rynku pracy w Polsce to nie tylko dane gospodarcze. Wskazują na to również raporty i badania. Wynik raportu Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn pokazuje, że niemal 7 na 10 pań uważa, że kobiety w Polsce są ogólnie w lepszej sytuacji zawodowej niż 10 lat temu. Ponad 60% badanych deklaruje, że w miejscu ich zatrudnienia przedstawiciele obu płci mają równe szanse na awanse i podwyżki. Z kolei średnia ocena satysfakcji – ogólnego zadowolenia z życia w Polsce wśród kobiet w 2022 r. (skala 0-10) to wg. Eurostatu 7,7 – co daje wysokie 3. miejsce za Austrią i Finlandią. W 2013 r. było to 7,3 co plasowało nasz kraj na dalszym 12. miejscu.

Podsumowanie:

Na ostatni dzień grudnia 2022 r. w gospodarce narodowej pracujących kobiet było ok. 7,163 mln., a w 2015 r. 6,997 mln. Liczba kobiet pracujących nie zmniejszyła się, a wręcz wzrosła. Z kolei bezrobocie wśród kobiet wg danych Eurostat spadło z 7,8% w 2015 r. do 2,9% w 2022 r., co dało nam 3 miejsce wśród państw z najniższym bezrobociem w UE.

Współczynnik aktywności zawodowej kobiet w wieku 15-64 lat w 2022 r. wynosił 67,4%, a w 2015 r. 60,4%. Polska znacząco zbliżyła się do współczynnika średniej UE.

Obecna w wielu państwach Unii Europejskiej dysproporcja kobiet na stanowiskach kierowniczych w Polsce jest stosunkowo niewielka, a w ostatnich latach maleje. W 2022 r. wskaźnik dla Polski wzrósł i wyniósł 43,4%. Daje nam to pozycje wicelidera w zatrudnieniu kobiet na stanowiskach kierowniczych w UE.

Niepewność zatrudnienia u kobiet (w wieku 20-64 lat) w 2022 r. wyniosła 2,2%, co przełożyło się na spadek niepewności zatrudnienia u kobiet w porównaniu z 2015 r. o ponad 50%.

W zestawieniu państw UE za 2021 r. dot. zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć nasz kraj znalazł się na 4. miejscu z wynikiem 4,5%. Dla UE jest to 12,7%, a dla Strefy Euro 13,6%.

Średnia ocena satysfakcji – ogólnego zadowolenia z życia w Polsce wśród kobiet w 2022 r. (skala 0-10) wyniosła 7,7 – co daje wysokie 3. miejsce w UE za Austrią  Finlandią.