Polska jest jednym z krajów założycielskich powstałej w 1945 roku Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jeszcze w 1942 roku podczas II wojny światowej przedstawiciel państwa polskiego podpisał Deklarację Narodów Zjednoczonych – jeden z najważniejszych dokumentów prowadzących do powstania ONZ.

Widzimy w ONZ przestrzeń do współpracy z narodami i wspólnego rozwiązywania wyzwań. Zdajemy sobie sprawę, że coraz więcej problemów współczesnego świata ma zasięg globalny i wymaga wspólnej reakcji wszystkich 193 państw członkowskich organizacji. ONZ jest miejscem, w którym można uzgodnić odpowiedzi na globalne wyzwania, a także skoordynować wysiłki międzynarodowe w sytuacjach nadzwyczajnych, gdy konieczna jest pilna reakcja na różnego rodzaju kryzysy. Współpraca w ramach ONZ jest zatem kluczowym elementem naszej polityki zagranicznej.

Uważamy, że warunkiem nieodzownym pokojowej współpracy jest przestrzeganie Karty Narodów Zjednoczonych. Jest ona jednym z fundamentów prawa międzynarodowego.

Jesteśmy zaangażowani w pracę głównych organów Organizacji tj.: Zgromadzenia Ogólnego (ZO ONZ), Rady Bezpieczeństwa (RB ONZ), Rady Gospodarczej i Społecznej (ECOSOC), Sekretariatu oraz Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (MTS). Utrzymujemy też dobre relacje z Sekretarzem Generalnym ONZ, którego funkcję od 1 stycznia 2017 r. pełni António Guterres.

Polska jest także aktywna w pracach kilkudziesięciu agencji wyspecjalizowanych, funduszy i programów. Wyspecjalizowane agencje są niezależnymi organizacjami międzynarodowymi powołanymi na mocy umów międzynarodowych określających ich mandat, finansowanymi zarówno ze składek dobrowolnych, jak i obowiązkowych. Programy i fundusze są finansowane ze składek dobrowolnych.

Polska w Radzie Bezpieczeństwa

Polska w latach 2018–2019 sprawowała funkcję niestałego członka Rady Bezpieczeństwa.

Publikacje nt. członkostwa Polski w Radzie Bezpieczeństwa
 

Operacje pokojowe

Operacje pokojowe ONZ są prowadzone od 1948 r., gdy Rada Bezpieczeństwa zezwoliła na umieszczenie obserwatorów na Bliskim Wschodzie. ONZ przeprowadziła dotąd  79 operacji pokojowych, z których 11 wciąż jest aktywnych. W ciągu kilku dekad w operacjach pokojowych ONZ uczestniczyły setki tysięcy personelu wojskowego, a także dziesiątki tysięcy policjantów i cywilów z ponad 120 państw. Ponad  4300 żołnierzy sił pokojowych, w tym 49 Polaków zginęło podczas służby pod flagą ONZ. Polska ma długą i chlubną tradycję udziału w misjach pokojowych. W 1998 roku Polska zajęła pierwsze miejsce w rankingu państw kontrybutorów personelu, wysyłając ponad 1000 żołnierzy do misji pokojowych na całym świecie. Obecnie polski kontyngent liczący około 200 żołnierzy służy w misji UNIFIL w Libanie. Wysyłamy również obserwatorów wojskowych do innych misji.

Informacje o systemie praw człowieka w Narodach Zjednoczonych dostępne są tutaj.

Przyjęta we wrześniu 2015 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ Agenda 2030 na rzecz zrównoważonego rozwoju to podstawowy dokument programowy w systemie ONZ, definiujący model zrównoważonego rozwoju na poziomie globalnym. Zgodnie z Agendą 2030 wysiłek społeczności międzynarodowej powinien koncentrować się na wyeliminowaniu ubóstwa we wszystkich jego przejawach, przy równoczesnej realizacji szeregu celów gospodarczych, społecznych i środowiskowych (17 celów zrównoważonego rozwoju - więcej na ten temat: https://www.un.org.pl/).

Polska była aktywna w procesie negocjacyjnym Agendy 2030, a obecnie wspiera wysiłki międzynarodowe na rzecz jej implementacji w jej trzech wymiarach – społecznym, gospodarczym i środowiskowym. Na forach ONZ Polska podkreśla konieczność wdrażania nie tylko celów gospodarczych, ale także np. celu 5 (równość płci) i celu 16  (Pokój, sprawiedliwość i silne instytucje), ponieważ pokojowe i inkluzywne społeczeństwa oraz efektywne demokratyczne instytucje, oparte na rządach prawa, warunkują osiągniecie zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego.

Członkostwo w ECOSOC

W 2024 r. Polska rozpoczęła trzyletnie członkostwo w Radzie Gospodarczej i Społecznej ONZ (Economic and Social Council, ECOSOC). Jest ono wyrazem naszego zaangażowania we współpracę na forum ONZ na rzecz rozwiązywania globalnych wyzwań. ECOSOC jest jednym z głównych organów ONZ. Pełni rolę koordynacyjną w systemie NZ w odniesieniu do wielu aktualnych problemów, takich jak skutki konfliktów, zmiany klimatu, degradacja środowiska naturalnego, skutki katastrof, a także wzrastające potrzeby finansowe w związku z realizacją celów zrównoważonego rozwoju. Hasłem i myślą przewodnią członkostwa Polski w ECOSOC jest „Solidarny rozwój”. W pracach ECOSOC Polska stara się zapewnić należną uwagę takim kwestiom jak budowanie odporności, zapewnienie globalnego bezpieczeństwa żywnościowego i zmniejszanie nierówności społecznych, w szczególności między kobietami i mężczyznami.

Polska postrzega gospodarcze i społeczne aspekty działalności ONZ jako kluczowy element wysiłków na rzecz globalnego, zrównoważonego rozwoju, stabilności i pokoju oraz powszechnej ochrony praw człowieka. Obecnie na pierwszy plan w debacie o przyszłości ludzkości i współpracy międzynarodowej wysuwają się potrzeby krajów rozwijających się, wynikające z dążenia do sprawiedliwego rozwoju. Doświadczenie nieprzerwanego wzrostu gospodarczego wraz z działaniami na rzecz spójności społecznej oraz udana transformacja systemowa i gospodarcza czynią z Polski wiarygodnego partnera dla krajów rozwijających się. Polska angażuje się także w pomoc rozwojową i humanitarną.

Agencje wyspecjalizowane

Organizacje wyspecjalizowane Narodów Zjednoczonych to autonomiczne organizacje międzynarodowe, które są połączone z ONZ oddzielnymi porozumieniami. Powszechnie nazywa się je agendami lub agencjami wyspecjalizowanymi. Organizacje te mają swoich własnych członków, kierownictwo oraz budżet. Raporty ze swojej działalności przedkładają EOCOSC i Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ. Działają głównie na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego, na przykład:

• Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (Food and Agriculture Organization - FAO) z siedzibą w Rzymie działa na rzecz likwidacji głodu i niedożywienia oraz podniesienia poziomu jakości odżywiania. Wspomaga również kraje członkowskie we wdrażaniu zrównoważonego rozwoju rolnictwa;
• Międzynarodowa Organizacja Pracy (International Labour Organization – ILO) z siedziba w Genewie formułuje zasady i programy promujące podstawowe prawa człowieka, lepsze warunki pracy i życia oraz zwiększenie poziomu zatrudnienia.
• Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization - UNESCO) z siedzibą w Paryżu promuje pokój na świecie poprzez współpracę międzynarodową w dziedzinie kultury, edukacji, nauki oraz wspierania społeczeństwa informacyjnego. 
• Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization - WHO) z siedzibą w Genewie wspiera i koordynuje prace w dziedzinie ochrony zdrowia na szczeblu międzynarodowym. WHO kieruje również międzynarodowymi badaniami mającymi na celu zapobieganie wielu chorobom.
• Światowa Organizacja Meteorologiczna – (World Meteorological Organization-WMO) siedzibą w Genewie jest organizacją koordynującą w skali globalnej współpracę w zakresie wymiany danych meteorologicznych, hydrologicznych i geofizycznych oraz ostrzeżeń przed ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi. 
• Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (International Telecommunication Union, ITU) siedzibą w Genewie jest wiodącą agencją wyspecjalizowaną systemu NZ w dziedzinie telekomunikacji i radiokomunikacji.
• Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (World Intellectual Property Organization-WIPO) siedzibą w Genewie jest organizacją wyspecjalizowaną NZ zajmującą się: ochroną własności intelektualnej (praw autorskich, patentów, znaków towarowych, wzornictwa przemysłowego itp.); koordynacją i tworzeniem regulacji dotyczących systemu ochrony własności intelektualnej; oraz świadczeniem pomocy prawnej i technologicznej.

Programy i fundusze Narodów Zjednoczonych

Polska aktywnie uczestniczy w pracach programów i funduszy systemu NZ, które ustanawiane są głównie dla podejmowania działań na rzecz rozwoju, niesienia pomocy humanitarnej oraz promowania praw człowieka. Wśród nich do najszerzej rozpoznawalnych zaliczamy: Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF), Wspólny Program Narodów Zjednoczonych do spraw HIV/AIDS (UNAIDS), Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), Fundusz Ludnościowy Narodów Zjednoczonych (UNFPA), Światowy Program Żywnościowy (WFP), Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa, Konferencję NZ ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD).