Generalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska

„Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska kierował się przede wszystkim kwestiami bezpieczeństwa publicznego. W wykonywaniu zadań GDOŚ musi ważyć interes publiczny. Rolą Generalnego Dyrektora jest dbanie o stan środowiska, o stan polskiej przyrody. Niemniej jednak w wykonywaniu tych zadań Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska musi ważyć również interes publiczny i możliwość zapewnienia zdrowia, życia i bezpieczeństwa ludzi, którzy znajdują się na tym terenie. Podjęcie takiej decyzji jest zawsze ostatecznością i jest poprzedzone szczegółową analizą sytuacji konkretnego przypadku” - powiedział Piotr Otawski, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska.

GDOŚ zaznaczył, że decyzja została podjęta zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i uwzględnia informacje na temat ostatnich, licznych incydentów z udziałem niedźwiedzi:

„W przypadku gminy Cisna mieliśmy już od początku tego roku 75 incydentów związanych z napotkaniem niedźwiedzia, z tego 65 to były incydenty związane z terenami zamieszkałymi, zabudowanymi” – wyjaśnił Piotr Otawski i podkreślił, że realizacja decyzji musi być związana z konkretnym zagrożeniem i konkretnym niebezpieczeństwem.

GDOŚ odniósł się także do informacji, które pojawiają się w przestrzeni publicznej. Poinformował media, że przy podejmowaniu decyzji organ uwzględnił zapisy strategii ochrony gatunku niedźwiedzia w Polsce, która jest dokumentem o charakterze oddolnym, przekazanym do GDOŚ w 2011 r. oraz opinię Państwowej Rady Ochrony Przyrody z 2024 r.

Omówił także planowane działania GDOŚ o charakterze systemowym:

• zmiany zapisów ustawowych. W ustawie z dnia 13 czerwca 2019 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1743) w art. 61 w ust. 4 w pkt 1 lit. c średnik zastępuje się przecinkiem i dodaje się lit. d w brzmieniu:

„d) pozwolenia na broń wydanego w celu łowieckim, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji i zgody wydanej przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska albo właściwego miejscowo regionalnego dyrektora ochrony środowiska zezwalającej na wykorzystanie broni gładkolufowej z użyciem amunicji niepenetracyjnej w celu płoszenia i niepokojenia osobników niedźwiedzia brunatnego lub żubra – w odniesieniu do amunicji specjalnej, niepenetrującej”.

Zmiana umożliwi szybsze i bardziej efektywne korzystanie z mechanizmów pozwalających na skuteczne płoszenie osobników niedźwiedzia, które mogą stwarzać zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi.

• projekt ochrony niedźwiedzia brunatnego poprzez minimalizowanie sytuacji konfliktowych z jego udziałem na terenie województwa podkarpackiego i małopolskiego

Projekt rozpocznie się wiosną 2026 r. Planowany jest na 4 lata i obejmuje działania prewencyjne skupione na: ograniczeniu czynników wabiących na terenach zabudowanych, edukacji mieszkańców i poprawieniu bazy żerowej w naturalnych siedliskach występowania niedźwiedzi. Będą to także działania interwencyjne poprzez utworzenie specjalnej grupy, której zadaniem będzie reagowanie w przypadkach wystąpienia sytuacji konfliktowych z udziałem niedźwiedzi.

Zwiększy to bezpieczeństwo ludności, przyczyni się do zmniejszenia konfliktów na linii człowiek-niedźwiedź, a tym samym ułatwi ochronę gatunku poprzez zwiększenie akceptacji społecznej. Działania w ramach projektu przyczynią się także do zmniejszenia liczby szkód powodowanych przez niedźwiedzie w mieniu, a co za tym idzie zmniejszą kwotę odszkodowań, wypłacanych przez Skarb Państwa.

„Podjęliśmy działania o charakterze systemowym. Mamy świadomość, że samo wydanie decyzji nie rozwiązuje problemu. Problem bowiem narastał” – zaznaczył podczas spotkania Piotr Otawski.

GDOŚ zapewnił, że monitorowanie sytuacji będzie kontynuowane, a decyzja o eliminacji niedźwiedzi jest ostatecznością, która umożliwia gminie działanie, gdy inne metody okazałyby się nieskuteczne.

„Decyzja jest skierowana do gminy Cisna, od gminy Cisna zależy czy ta decyzja zostanie wykonana. Decyzje tego typu były już wydawane. W 2023 r. została wydana decyzja na odstrzał 3 osobników niedźwiedzia brunatnego. Nie została ona jednak wykonana. Decyzja nie oznacza, że gmina jest zobowiązana do tego odstrzału” – podsumował Piotr Otawski.

Decyzja jest ważna do 31 grudnia 2026 r.

***

Warunki zezwolenia zawarte w decyzji

GDOŚ, kierując się koniecznością zapewnienia ochrony ludności, przeprowadził szczegółową ocenę stanu populacji niedźwiedzi brunatnych w tym regionie oraz przeanalizował przesłanki, które warunkują wydanie takiego zezwolenia.

W rezultacie zezwolenie ma charakter interwencyjny i daje możliwość eliminacji problemowych osobników niedźwiedzia tylko, gdy wystąpi taka konieczność, przy zachowaniu warunków bezpieczeństwa.

Decyzja jest ważna do 31 grudnia 2026 r. i może być zrealizowana pod konkretnymi, następującymi warunkami:

1. Mogą zostać wyeliminowane wyłącznie osobniki zbliżające się do ludzi bądź penetrujące regularnie siedziby lub siedliska ludzkie, stwarzając tym samym realne zagrożenie dla bezpieczeństwa osób przebywających na terenie Gminy Cisna.
2. Działania zmierzające do zniwelowania zagrożenia ze strony niedźwiedzi będą skierowane na pojedyncze osobniki.
3. Eliminacja może nastąpić dopiero po wcześniejszej próbie wykonania płoszenia z użyciem broni gładkolufowej z amunicją specjalną niepenetrującą, chyba, że kwestie organizacyjno-techniczne uniemożliwią Policji lub innej jednostce uprawnionej do stosowania tego typu amunicji zastosowanie takiego płoszenia lub gdy zagrożenie powstanie na tyle szybko, że obiektywne zastosowanie tego płoszenia nie będzie możliwe lub zasadne.
4. W miarę możliwości, eliminacja nastąpi w jak najbliższej odległości od miejsca wystąpienia zagrożenia, przy zachowaniu warunków bezpieczeństwa podczas wykonywania strzału w szczególności na obszarach przy zabudowaniach, a w przypadku braku możliwości spełnienia tego warunku co do lokalizacji, niedźwiedź może być tropiony najdalej do granicy lasu.
5. W celu zwiększenie bezpieczeństwa osób dokonujących ewentualnego odstrzału niedźwiedzi, przed podjęciem działań, osoba uprawniona do tej czynności poinformuje o tym fakcie zarządy kół łowieckich dzierżawiących obwody łowieckie na terenie planowanego odstrzału.
6. Odstrzał osobników objętych niniejszym zezwoleniem zostanie wykonany przez osoby posiadające uprawnienia do korzystania z myśliwskiej broni palnej, upoważnione przez Wójta Gminy Cisna. Jest on w tej sprawie wnioskodawcą i organem odpowiedzialnym za bezpieczeństwo mieszkańców gminy.
7. Po odstrzale zostanie sporządzona dokumentacja fotograficzna tego zwierzęcia oraz odnotowana dokładna lokalizacja jego eliminacji.
8. Zwierzę po odstrzale zostanie zbadane przez lekarza weterynarii – na tę okoliczność zostanie spisany protokół zawierający informacje o wyeliminowanym osobniku (wiek, płeć, ewentualne widoczne zmiany chorobowe, dokładna lokalizacja eliminacji zwierzęcia).
9. Bezpośrednio po dokonaniu odstrzału Wnioskodawca poinformuje telefonicznie
   (nr tel. 669-660-648) Zastępcę Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska o zaistniałym fakcie.
10. Wnioskodawca umożliwi wszystkim zainteresowanym ośrodkom naukowym, posiadającym odpowiednie zezwolenia, na wykonywanie czynności związanych z pobieraniem od tego zwierzęcia materiału do badań.