Dwadzieścia procent powierzchni Polski zajmują obszary Natura 2000. Wkrótce pojawią się nowe, a niektóre już istniejące zostaną powiększone!
12.02.2025
Natura 2000 pod wieloma względami jest formą odmienną od pozostałych obszarowych form ochrony przyrody. W obszarach Natura 2000 są dozwolone różne działania, które nie szkodzą konkretnym siedliskom i gatunkom, które stanowią przedmiot ochrony w danym obszarze. Wpływ każdej inwestycji jest oceniany indywidualnie w odniesieniu do miejsca, w którym inwestycja jest planowana.
Europejskie początki
Program Natura 2000 został ustanowiony przez prawo europejskie -tzw. Dyrektywę Siedliskową - w 1992 r. Tym samym pierwszy raz w historii Europy utworzono „ponadnarodowe” obszary chronione objęte zapisami aktów prawnych. Wcześniej, już w latach 70-tych, ustanowiono Dyrektywę Ptasią regulującą zasady ochrony populacji ptaków w Unii Europejskiej.
Obydwie dyrektywy stanowią trzon sieci Natura 2000, która obejmuje obszary ptasie chroniące ptaki oraz obszary siedliskowe, gdzie chronione są pozostałe gatunki zwierząt, jak również rośliny i siedliska przyrodnicze.
Przekroczyliśmy liczbę tysiąca obszarów
W Polsce obszary Natura 2000 istnieją od 2004 r. Od tego czasu wyodrębniła się administracja odpowiedzialna za zarządzanie ochroną przyrody – Generalna Dyrekcja i szesnaście Regionalnych Dyrekcji Ochrony Środowiska.
Dzięki temu system nadzoru nad obszarami Natura 2000 jest spójny w całym kraju (sprawującymi nadzór nad obszarami są również Dyrektorzy Parków Narodowych i Dyrektorzy Urzędów Morskich).
Obecnie w Polsce obszarów Natura 2000 mamy 1003 (868 siedliskowych i 145 ptasich) - w tym 10 wspólnych obszarów o podwójnym statusie.
Wraz z coroczną aktualizacją polskiej bazy danych obszarów Natura 2000 (bieżące zmiany w Standardowych Formularzach Danych), w styczniu br. do Komisji Europejskiej została przekazana aktualizacja granic obszarów Natura 2000, na której znajdują się 24 obszary, w tym m.in. trzy nowe obszary Natura 2000:
• Murawy nad Dolną Narwią,
• Tunel w Szklarach
• Naterki,
• a także powiększenia m.in. obszarów: Dolina Dolnej Baryczy, Las Dębowiec, Ostoje Nietoperzy Powiatu Gorlickiego, Ostoja Złotopotocka, Dolina Iny koło Recza, Mopki w Naruszewie czy Puszcza Romincka.
W klasyfikacji największych powiększeń zdecydowanie wygrywa obszar Dolina Iny (PLH320004) – ochroną zostanie objęte ponad 4 460 ha nowych terenów!
Zatwierdzenie przez Komisję Europejską propozycji przekazanych przez Polskę pozwoli na powiększenie powierzchni polskich obszarów Natura 2000 o łącznie ponad 112 km²!
Niektóre zaproponowane zmiany w sieci obszarów Natura 2000 wynikają ze zobowiązań państwa polskiego względem wymogów prawa unijnego. Konieczne było nie tylko uzupełnienie sieci obszarów (Murawy nad Dolną Narwią, Tunel w Szklarach), ale również objęcie ochroną terenów działań kompensacyjnych, związanych z realizacją przedsięwzięć pn. „Budowa drogi S3 Świnoujście – Troszyn" oraz „Budowa Terminala Kontenerowego w porcie zewnętrznym w Świnoujściu”.
Pozostałe zmiany wynikają z dokumentacji sporządzonej przez sprawujących nadzór nad obszarami Natura 2000, tj. przez regionalnych dyrektorów ochrony środowiska, w szczególności w związku z pozyskaniem nowej wiedzy o występowaniu siedlisk przyrodniczych lub gatunków.
Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska opracowała propozycje zmian w sieci obszarów Natura 2000, które po poddaniu konsultacjom z właściwymi radami gmin, zostały przekazane do zatwierdzenia przez Radę Ministrów, a następnie do Komisji Europejskiej.
Wizualizacja zmian znajduje się w Geoserwisie GDOŚ w zakładce: Zmiany granic Natura 2000 - warstwy: „proponowane obszary siedliskowe – powiększenie” i „proponowane obszary siedliskowe – zmniejszenie”.
Dodatkowo warstwy shp dla propozycji można pobrać na stronie: https://www.gov.pl/web/gdos/dostep-do-danych-geoprzestrzennych.