O projekcie
W dniu 16 kwietnia 2025 r. między Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej a Generalną Dyrekcją Ochrony Środowiska została zawarta umowa o dofinansowanie projektu nr FENX.01.05-IW.01-0102/24 pod nazwą Wdrażanie Planu działań dla priorytetowych dróg przenoszenia inwazyjnych gatunków obcych.
Realizacja umowy współfinansowana jest przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027.
Wartość projektu: 25 000 000 zł
Kwota dofinansowania z Unii Europejskiej: 21 250 000 zł
Okres realizacji projektu: od 1 sierpnia 2024 r. do 30 września 2029 r.
Zakres działań projektu
Zakres zadań zaplanowanych w projekcie jest powiązany lub wynika wprost ze zobowiązań nałożonych na Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych oraz z Ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r. o gatunkach obcych (wraz z aktami powiązanymi, w tym z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów). Większość zaplanowanych do realizacji zadań zostało wskazanych w przyjętym uchwałą nr 133 Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2022 r. Planie działań dotyczącym priorytetowych dróg przenoszenia inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii lub inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski pn.: „Ucieczka gatunków roślin ozdobnych z niekomercyjnych upraw ogrodniczych” oraz „Ucieczka gatunków zwierząt domowych, gatunków akwarystycznych i terrarystycznych” – w zakresie kompetencji i odpowiedzialności GDOŚ.
W ramach projektu przewiduje się m.in. przeprowadzenie niezbędnych działań analitycznych związanych z uzupełnieniem i aktualizacją wiedzy w zakresie inwazji biologicznych, zrealizowanie szkoleń dla pracowników służb i organów zaangażowanych w zwalczanie inwazyjnych gatunków obcych (IGO) oraz przeprowadzenie szeroko zakrojonej kampanii edukacyjno-informacyjnej dotyczącej tych gatunków. Ponadto planuje się również kompleksowe testowanie metod zwalczania najbardziej inwazyjnych gatunków roślin, tj. barszczy kaukaskich (barszcz Sosnowskiego i barszcz Mantegazziego) i rdestowców (rdestowiec japoński (ostrokończysty), rdestowiec czeski (pośredni) i rdestowiec sachaliński)), które ze względu na cechy biologiczne wymagają zwalczania systemowego - prowadzonego planowo przez kilka sezonów wegetacyjnych.
Efektem zaplanowanych w projekcie działań będzie między innymi wzrost świadomości społeczeństwa czy interesariuszy, ale również poszerzenie bazy ekspertów i specjalistów mających wiedzę na temat tego, jak zmniejszyć negatywne oddziaływanie IGO.
W związku z regularnym włączaniem kolejnych gatunków do wykazu IGO stwarzających zagrożenie dla Unii, jak również potrzebą analizy nowych stwierdzeń IGO, które mogą zostać uznane jako stwarzające zagrożenie dla Unii lub Polski, konieczne jest również aktualizowanie i gromadzenie wiedzy na temat poszczególnych IGO, w tym przeprowadzanie oceny stopnia ich inwazyjności, opracowywanie lub aktualizacja kart informacyjnych dotyczących tych gatunków oraz analiza dróg ich przenoszenia.
Zaplanowane zadania oparte są przede wszystkim o wnioski, wiedzę i materiały wynikające z realizacji przez GDOŚ projektu nr POIS.02.04.00-00-0100/16 pn. Opracowanie zasad kontroli i zwalczania inwazyjnych gatunków obcych wraz z przeprowadzeniem pilotażowych działań i edukacją społeczną.
Cele projektu
Główny cel strategiczny:
Wzmocnienie ochrony i zachowania przyrody oraz różnorodności biologicznej poprzez wsparcie kompleksowego zarządzania inwazyjnymi gatunkami obcymi i wdrażanie zadań określonych w Planie działań dotyczącym priorytetowych dróg przenoszenia tych gatunków.
Cele szczegółowe:
1. Uzupełnienie lub aktualizacja wiedzy o inwazyjnych gatunkach obcych poprzez przeprowadzenie analizy stopnia ich inwazyjności i rozprzestrzenienia, analizy dróg przenoszenia oraz przeglądu Planu działań dotyczącego priorytetowych dróg przenoszenia inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii lub Polski,
2. Podniesienie wiedzy organów i podmiotów odpowiedzialnych za zapobieganie nowym introdukcjom i prowadzenie działań zaradczych odnośnie do inwazyjnych gatunków obcych poprzez przeprowadzenie szkoleń w zakresie identyfikacji, metod zwalczania i przepisów prawnych dotyczących tych gatunków,
3. Podniesienie świadomości o zagrożeniach ze strony inwazyjnych gatunków obcych i o sposobach jego ograniczenia poprzez przeprowadzenie kampanii edukacyjnej oraz przygotowanie materiałów informacyjno-edukacyjnych,
4. Kompleksowe porównanie wybranych metod zwalczania najbardziej inwazyjnych gatunków obcych roślin: barszczy kaukaskich i rdestowców.
Główne działania w projekcie:
1. Weryfikacja metodyki oceny inwazyjności oraz analiza inwazyjności IGO,
2. Aktualizacja analizy dróg przenoszenia i przegląd planu działań dla dróg priorytetowych,
3. Przeprowadzenie szkoleń dotyczących IGO, dedykowanych dla służb odpowiedzialnych za kontrole graniczne oraz dla służb ochrony przyrody i przedstawicieli samorządów,
4. Kompleksowa analiza wybranych metod zwalczania inwazyjnych gatunków barszczy kaukaskich i rdestowców,
5. Ogólnopolskie działania informacyjno-edukacyjne na podstawie założonej/opracowanej strategii komunikacji o gatunkach inwazyjnych,
6. Przygotowanie i udostępnienie materiałów edukacyjnych dla studentów kierunków przyrodniczych oraz podmiotów odpowiedzialnych za dobór gatunków terenów zieleni urządzonej,
7. Aktualizacja kodeksu dobrych praktyk i adaptacja do warunków polskich europejskich kodeksów dobrych praktyk w zakresie inwazyjnych gatunków obcych,
8. Przygotowanie graficzne i redakcyjne e-publikacji podsumowującej wyniki projektu.
Grupy docelowe
Ogół społeczeństwa – głównymi odbiorcami projektu będą grupy, które w sposób szczególny są odpowiedzialne za przedostawanie się IGO do środowiska z niekomercyjnych upraw ogrodniczych (np. działkowcy, osoby uprawiające rośliny w ogródkach przydomowych), a także za ucieczkę gatunków zwierząt domowych, gatunków akwarystycznych i terrarystycznych (np. kolekcjonerzy, hobbyści i hodowcy gatunków zwierząt egzotycznych). Odbiorcami projektu będą także podmioty, które są odpowiedzialne za prowadzenie działań zaradczych względem IGO (np. samorządy terytorialne, służby ochrony przyrody czy służby odpowiedzialne za kontrole graniczne), jak też podmioty prowadzące działalność związaną z zarządzaniem, kształtowaniem, rozwojem lub utrzymaniem tzw. zieleni urządzonej, jak parki, skwery, zieleńce, zieleń przyuliczna, czy osiedlowa. Kolejną grupą będą też wykładowcy i studenci kierunków przyrodniczych – celem tych działań będzie upowszechnienie problematyki IGO i w dalszej perspektywie poszerzenie bazy ekspertów i specjalistów mających wiedzę jak zmniejszyć negatywne oddziaływanie IGO na środowisko przyrodnicze, zdrowie i gospodarkę.
#FunduszeUE #FunduszeEuropejskie