Art. 1. Ustawa określa:

1)     ustrój i organizację Polskiej Izby Artystów;

2)     status i zadania organizacji reprezentatywnych;

3)     zasady i sposób potwierdzania oraz aktualizacji uprawnień artysty zawodowego;

4)     uprawnienia przysługujące artystom zawodowym.

Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1)     artysta zawodowy – osobę wykonującą zawód artystyczny, której uprawnienia zostały potwierdzone na zasadach określonych w ustawie;

2)     zawód artystyczny – działalność twórczą lub artystyczne wykonania, nawet jeżeli nie prowadzą one do stworzenia lub wykonania utworu w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2509), obejmujące w szczególności czynności związane z powstawaniem dzieła, w tym próby do występów i same występy, prowadzone w następujących dziedzinach: muzyce, sztukach wizualnych, sztukach performatywnych, sztukach cyrkowych, teatrze, filmie, literaturze, tańcu, twórczości ludowej oraz z rozporządzaniem tym dziełem;

3)     przeciętny miesięczny przychód – przychód uzyskany z wszelkich źródeł w poprzednim roku kalendarzowym, który jest obliczany według następującego wzoru:

roczny przychód w poprzednim roku kalendarzowym/liczba dni kalendarzowych w poprzednim roku kalendarzowym ×30

zaokrąglany do pełnych groszy w górę, jeśli końcówka jest równa lub wyższa niż 0,5 grosza, lub w dół, jeśli jest niższa;

4)     organizacja – stowarzyszenie lub związek zawodowy wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego, zrzeszające w większości osoby wykonujące zawód artystyczny;

5)     organizacja reprezentatywna – organizację obsługującą ponad 10% artystów zawodowych w danym zawodzie artystycznym, dla którego mierzona jest reprezentatywność, lub jeżeli nie ma tak licznej organizacji, organizację obsługującą największą liczbę artystów zawodowych w danym zawodzie artystycznym, dla którego mierzona jest reprezentatywność;

6)     obsługiwanie artysty zawodowego przez organizację reprezentatywną – wykonywanie przez organizację reprezentatywną czynności związanych z wydawaniem poświadczenia o dorobku artystycznym oraz reprezentowanie jego interesów w trakcie wyboru przedstawicieli do Rady Polskiej Izby Artystów;

7)     rejestr artystów – rejestr utworzony w celu realizacji zadań określonych w ustawie;

8)     system – system teleinformatyczny obsługujący funkcjonowanie rejestru i zapewniający obsługę postępowań opisanych w ustawie.

Art. 3. 1. Polska Izba Artystów, zwana dalej „Izbą”, jest państwową osobą prawną w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1270, z późn. zm.[2])).

2. Siedzibą Izby jest miasto stołeczne Warszawa.

3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze zarządzenia, nadaje Izbie statut, w którym określa organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów Izby, mając na względzie sprawne wykonywanie zadań przez Izbę. 4. W zakresie prowadzonej działalności, o której mowa w art. 28–51, Izbie przysługują środki prawne właściwe organom administracji państwowej.

Art. 4. Do zadań Izby należy:

1)     rozpatrywanie spraw związanych z potwierdzaniem lub aktualizacją uprawnień artysty zawodowego;

2)     rozpatrywanie spraw związanych z przyznawaniem artystom zawodowym dopłaty do składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, zwanej dalej „Dopłatą”;

3)     wydawanie artystom zawodowym Karty Artysty Zawodowego, zwanej dalej „Kartą”, i zajmowanie się sprawami związanymi z Kartą;

4)     wsparcie socjalne artystów zawodowych;

5)     przyznawanie:

a)     Dopłaty,

b)     wsparcia socjalnego dla artystów zawodowych,

c)     stypendiów dla wyróżniających się artystów zawodowych;

6)     prowadzenie badań dotyczących artystów zawodowych, ich struktury zawodowej oraz wykorzystania utworów w ramach dozwolonego użytku.

Art. 5. 1. Nadzór nad Izbą sprawuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

2. Nadzór, o którym mowa w ust. 1, obejmuje nadzór nad:

1)     zgodnością działań Izby z przepisami prawa i statutem;

2)     realizacją przez Izbę zadań określonych w art. 4;

3)     prawidłowością wydatkowania środków publicznych.

3. Kontrolę w ramach nadzoru przeprowadza się na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 224).

4. Dyrektor Izby i Rada Izby są zobowiązani do realizacji zaleceń pokontrolnych wydanych w ramach realizacji nadzoru.

5. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ma prawo wglądu do dokumentów Izby i może żądać niezbędnych informacji od Dyrektora Izby.

6. W razie uporczywego łamania przepisów ustawy przez Dyrektora Izby lub Radę Izby, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego może wydać postanowienie rozwiązujące organy Izby.

7. Postanowienie może być wydane po uprzednim przedstawieniu zarzutów Dyrektorowi Izby lub Radzie Izby i wezwaniu do przedstawienia wyjaśnień.

8. Rozwiązanie organów Izby wywołuje skutek po upływie 3 miesięcy od wydania postanowienia. W tym czasie przeprowadzane są czynności zmierzające do wyłonienia nowych organów Izby na zasadach określonych w ustawie.

Art. 6. Organami Izby są:

1)     Rada Izby;

2)     Dyrektor Izby.

Art. 7. 1. W skład Rady Izby wchodzi:

1)     14 członków wybranych przez organizacje reprezentatywne;

2)     5 członków powoływanych i odwoływanych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego;

3)     1 członek powoływany i odwoływany przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego;

4)     1 członek powoływany i odwoływany przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

2. Kadencja Rady Izby trwa 4 lata.

3. Członkostwa w Radzie Izby nie można łączyć z zatrudnieniem w Izbie.

4. Funkcję członka Rady Izby można sprawować maksymalnie przez dwie kadencje.

Art. 8. 1. Członkowie Rady Izby, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, wybierani są przez organizacje reprezentatywne w podziale na dwie izby w trakcie walnego zjazdu:

1)     7 wybieranych jest w głosowaniu przez przedstawicieli najliczniejszych organizacji reprezentatywnych, zgodnie z aktem wykonawczym wydanym na podstawie art. 20 pkt 1;

2)     7 wybieranych jest w głosowaniu przez przedstawicieli pozostałych organizacji reprezentatywnych, zgodnie z aktem wykonawczym wydanym na podstawie art. 20 pkt 1.

2. Walny zjazd organizacji reprezentatywnych zwoływany jest przez Dyrektora Izby nie wcześniej niż na 4 miesięcy i nie później niż na 3 miesięcy przed upływem kadencji Rady Izby.

3. Organizacje reprezentatywne biorą udział w wyborach członków Rady Izby przez swoich przedstawicieli w trakcie walnego zjazdu, wyznaczonych przez każdą organizację reprezentatywną.

4. Każda organizacja reprezentatywna może wyznaczyć jednego przedstawiciela, dysponującego jednym głosem w głosowaniu w izbie, w której zasiada.

5. Wybór przedstawiciela w głosowaniu, o którym mowa w ust. 1, jest równoznaczny z jego powołaniem w skład Rady Izby.

Art. 9. Członkiem Rady Izby może być osoba, która:

1)     korzysta z pełni praw publicznych;

2)     posiada wiedzę lub doświadczenie zawodowe związane z działalnością twórczą lub wykonawstwem artystycznym;

3)     nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe.

Art. 10. 1. Członkostwo w Radzie Izby wygasa z powodu:

1)     rezygnacji członka Rady Izby złożonej na piśmie Przewodniczącemu Rady Izby lub wiceprzewodniczącemu Rady Izby w przypadku Przewodniczącego Rady Izby;

2)     śmierci członka Rady Izby;

3)     niemożności sprawowania funkcji członka Rady Izby z powodu długotrwałej choroby stwierdzonej zaświadczeniem lekarskim;

4)     niewypełniania wymogów określonych w art. 9 pkt 1 i 3.

2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, nowego przedstawiciela powołuje się na podstawie art. 7 lub wybiera na podstawie art. 8 na okres do końca kadencji Rady Izby, o której mowa w art. 7 ust. 2.

Art. 11. 1. Pracami Rady Izby kieruje Przewodniczący Rady Izby, zwany dalej „Przewodniczącym”, wybierany zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu Rady Izby.

2. Przewodniczący wskazuje wiceprzewodniczącego Rady Izby, który zastępuje go w trakcie jego nieobecności.

3. Na posiedzenie Rady Izby Przewodniczący może zapraszać inne osoby, o ile jest to wskazane dla realizacji zadań Rady Izby.

4. Rada Izby wydaje decyzje oraz inne akty po podjęciu uchwały. Przewodniczący, po podjęciu przez Radę Izby stosownej uchwały, podpisuje akty, decyzje i dokumenty wydawane przez Radę Izby.

5. Za pracę wykonywaną przez członka Rady Izby w trakcie jej posiedzeń przysługuje wynagrodzenie.

6. Miesięcznie może odbyć się maksymalnie dwadzieścia posiedzeń Rady Izby.

Art. 12. Do zadań Rady Izby należy:

1)     wydawanie decyzji w sprawie potwierdzania lub aktualizacji uprawnień artysty zawodowego;

2)     prowadzenie postępowania odwoławczego i wydawanie decyzji w drugiej instancji w sprawach, o których mowa w art. 24 ust. 3;

3)     powoływanie, po uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, Dyrektora Izby;

4)     kontrola organizacji reprezentatywnych w zakresie realizacji uprawnień organizacji reprezentatywnych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1, i wydawanie decyzji, o których mowa w art. 19.

Art. 13. 1. Dyrektora Izby powołuje i odwołuje Rada Izby na 4-letnią kadencję, zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu Rady Izby spośród dwóch kandydatów, wyłonionych w drodze konkursu. Powołanie następuje po uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

2. Dyrektor Izby może powołać nie więcej niż dwóch zastępców i wyznaczyć zakres ich zadań. Dyrektor Izby odwołuje zastępców Dyrektora Izby.

3. Rada Izby odwołuje Dyrektora Izby w przypadku:

1)     rezygnacji ze stanowiska;

2)     zaprzestania spełniania wymagań, o których mowa w art. 14 ust. 1 pkt 1 i 4–6;

3)     choroby trwale uniemożliwiającej wykonywanie obowiązków.

4. Rada Izby może odwołać Dyrektora Izby, w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, jeżeli nienależycie wykonuje obowiązki związane z pełnioną funkcją.

5. W przypadkach, o których mowa w ust. 3 i 4, Rada Izby powierza zastępcy Dyrektora Izby lub innej osobie pełnienie obowiązków Dyrektora Izby do czasu powołania nowego Dyrektora Izby.

6. Funkcji Dyrektora Izby nie można łączyć z zasiadaniem w Radzie Izby.

Art. 14. 1. Dyrektorem Izby może być osoba, która:

1)     korzysta z pełni praw publicznych;

2)     posiada wykształcenie wyższe magisterskie;

3)     posiada co najmniej 3-letnie doświadczenie w zarządzaniu oraz wiedzę lub doświadczenie zawodowe związane z działalnością twórczą lub wykonawstwem artystycznym;

4)     nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe;

5)     nie została ukarana zakazem pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 289 oraz z 2023 r. poz. 1030 i 1532);

6)     w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. nie pracowała i nie służyła w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2023 r. poz. 342, 497, 1195 i 1872) oraz nie współpracowała z tymi organami.

2. Przed powołaniem na stanowisko Dyrektora Izby osoba powoływana składa oświadczenie o spełnieniu wymagań, o których mowa w ust. 1, a w przypadku osób urodzonych przed dniem 1 sierpnia 1972 r. – także oświadczenie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów, albo informację, o której mowa w art. 7 ust. 3a tej ustawy.

3. Do zastępcy Dyrektora Izby stosuje się odpowiednio przepisy ust. 1 i 2.

Art. 15. 1. Powołania, o których mowa w art. 13 ust. 1 i 2, stanowią nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465).

2. Wynagrodzenie Dyrektora Izby ustala minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego zgodnie z przepisami ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2136).

3. Wynagrodzenie zastępców Dyrektora Izby ustala Dyrektor Izby, po zasięgnięciu opinii Rady Izby, zgodnie z przepisami ustawy, o której mowa w ust. 2.

Art. 16. 1. Do zadań Dyrektora Izby należy:

1)     kierowanie pracami Izby;

2)     reprezentowanie Izby na zewnątrz;

3)     zapewnienie funkcjonowania i ciągłości pracy Izby;

4)     podejmowanie czynności w sprawach z zakresu prawa pracy;

5)     opracowywanie rocznego planu działania Izby;

6)     opracowywanie projektu rocznego planu finansowego Izby;

7)     opracowywanie rocznego sprawozdania finansowego Izby;

8)     sporządzanie rocznego sprawozdania z działalności Izby;

9)     sprawowanie zarządu nad mieniem Izby;

10)   prowadzenie gospodarki finansowej Izby;

11)   wydawanie decyzji w sprawie Dopłaty;

12)   prowadzenie systemu;

13)   wydawanie artystom Karty i zajmowanie się sprawami związanymi z Kartą.

2. Dokumenty, o których mowa w ust. 1 pkt 5–8, Dyrektor Izby przedstawia do zatwierdzenia ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, przekazując je jednocześnie do wiadomości Radzie Izby.

Art. 17. 1. Konkurs na stanowisko dyrektora ogłasza Rada Izby.

2. Regulamin przeprowadzenia konkursu jest określany przez Radę Izby.

3. Informację o konkursie umieszcza się na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej Izby oraz ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

4. W informacji o konkursie umieszcza się w szczególności informacje o:

1)     dokumentach i oświadczeniach, do których przedstawienia zobowiązany jest kandydat;

2)     terminie zgłaszania kandydatur w konkursie.

Art. 18. 1. Kontrola, o której mowa w art. 12 pkt 4, przeprowadzana jest na podstawie pisemnego upoważnienia, określającego zakres i termin kontroli oraz osoby upoważnione do jej przeprowadzenia, udzielonego przez Radę Izby.

2. Osoby upoważnione do dokonywania kontroli są uprawnione do żądania od organizacji reprezentatywnej pisemnych lub ustnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji, a także udostępniania danych związanych z potwierdzaniem lub aktualizacją uprawnień artystów, których interesy reprezentują.

3. Z przeprowadzonej kontroli sporządza się protokół, który podpisują osoby przeprowadzające kontrolę i członek organu zarządzającego uprawniony do reprezentowania kontrolowanej organizacji reprezentatywnej lub osoba przez niego upoważniona. Odmowa podpisu protokołu przez członka organu zarządzającego organizacji reprezentatywnej lub osobę przez niego upoważnioną wymaga podania przyczyny. W przypadku odmowy podpisu protokół uznaje się za podpisany w dniu odmowy.

4. Protokół z kontroli zawiera:

1)     wskazanie nazwy oraz adresu kontrolowanej organizacji reprezentatywnej;

2)     imię i nazwisko osoby reprezentującej podmiot kontrolowany oraz nazwę organu reprezentującego ten podmiot;

3)     imię i nazwisko, stanowisko oraz numer upoważnienia osoby prowadzącej czynności kontrolne;

4)     datę rozpoczęcia i zakończenia czynności kontrolnych;

5)     określenie przedmiotu i zakresu kontroli;

6)     opis stanu faktycznego ustalonego w toku kontroli oraz inne informacje mające istotne znaczenie dla przeprowadzonej kontroli, w tym zakres, przyczyny i skutki stwierdzonych nieprawidłowości;

7)     wyszczególnienie załączników.

5. Członek organu zarządzającego uprawniony do reprezentowania kontrolowanej organizacji reprezentatywnej lub osoba przez niego upoważniona może, w terminie 14 dni od dnia podpisania protokołu, złożyć na piśmie wyjaśnienia albo zgłosić zastrzeżenia do treści protokołu.

6. W przypadku uwzględnienia wyjaśnień lub zastrzeżeń osoba przeprowadzająca kontrolę sporządza poprawiony protokół kontroli.

7. Osoby przeprowadzające kontrolę, w przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń, o których mowa w ust. 4, przekazują na piśmie stanowisko członkowi organu zarządzającego kontrolowanej organizacji reprezentatywnej uprawnionemu do reprezentowania tej organizacji lub osobie przez niego upoważnionej w terminie 14 dni.

8. Po zakończeniu kontroli, z uwzględnieniem terminu, o którym mowa w ust. 5, osoby przeprowadzające kontrolę sporządzają wystąpienie pokontrolne, które otrzymują Rada Izby oraz kontrolowana organizacja reprezentatywna.

9. Wystąpienie pokontrolne zawiera ocenę stanu faktycznego wynikającą z ustaleń zawartych w protokole kontroli, w tym opis ustalonych uchybień lub informację o ich braku, z uwzględnieniem przyczyn ich powstania, zakresu, skutków oraz osób odpowiedzialnych za ich powstanie, a także termin usunięcia uchybień, nie krótszy niż 30 dni od dnia doręczenia wystąpienia pokontrolnego.

10. Kontrolowana organizacja reprezentatywna w terminie 30 dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego informuje Radę Izby o usunięciu wskazanych w wystąpieniu uchybień lub o przyczynach ich nieusunięcia.

Art. 19. 1. Rada Izby w drodze decyzji wykreśla organizację reprezentatywną z listy organizacji reprezentatywnych na 1 rok, jeżeli z przeprowadzonej kontroli wynika, że organizacja reprezentatywna nie przestrzega przepisów ustawy przy potwierdzaniu lub aktualizacji dorobku artystycznego.

2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wykreśla organizację reprezentatywną z listy organizacji reprezentatywnych, po wydaniu w tej sprawie ostatecznej decyzji.

Art. 20. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia:

1)     próg liczebności, od którego organizacje reprezentatywne uznawane są za najliczniejsze, oraz sposób i tryb zwołania walnego zjazdu i dokonania wyboru członków Rady Izby, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, biorąc pod uwagę liczebność poszczególnych organizacji reprezentatywnych oraz konieczność zapewnienia udziału w Radzie Izby przedstawicielom organizacji niezależnie od ich liczebności oraz kierując się tym, że tryb zwołania walnego zjazdu i przeprowadzanie głosowania musi zapewniać równość i bezpośredniość głosowania oraz przejrzysty, rzetelny i sprawny wybór członków Rady Izby;

2)     wysokość wynagrodzenia członków Rady Izby, uwzględniając funkcje pełnione przez członków Rady Izby i zakres obowiązków poszczególnych członków Rady Izby, a także mając na względzie, że wysokość wynagrodzenia za jedno posiedzenie nie może przekroczyć kwoty 10% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym, obowiązującego w dniu powołania Rady Izby oraz, że członkom Rady Izby przysługuje za udział w posiedzeniach odbywających się w danym dniu tylko jedno wynagrodzenie, bez względu na liczbę posiedzeń w tym dniu.

Art. 21. 1. Organizacje reprezentatywne są uprawnione do:

1)     potwierdzania udokumentowanego dorobku artystycznego dla zawodów artystycznych, w których są reprezentatywne;

2)     wyboru przez swoich przedstawicieli członków Rady Izby, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1.

2. Artysta zawodowy może być obsługiwany jednocześnie przez jedną organizację reprezentatywną.

3. Artysta zawodowy nie musi być członkiem obsługującej go organizacji reprezentatywnej.

4. Artysta zawodowy może zmienić obsługującą go organizację reprezentatywną.

Art. 22. 1. W celu wpisania do systemu organizacja zwraca się z wnioskiem do Dyrektora Izby o uwzględnienie jej w systemie.

2. Dyrektor Izby, po zbadaniu spełniania przez organizację ustawowych przesłanek, wpisuje organizację do systemu i umożliwia wybór tej organizacji przez artystów zawodowych, jako organizacji ich obsługującej.

3. Wybór przez artystę zawodowego obsługującej go organizacji wywołuje skutek natychmiastowy, chyba że organizacja nie uzyskała jeszcze statusu organizacji reprezentatywnej. Wybory dokonane przez artystów zawodowych wywołują skutek, gdy ich liczba spowoduje, że dana organizacja spełnia kryteria reprezentatywności.

Art. 23. 1. Dyrektor Izby nie rzadziej niż raz na kwartał bada, które organizacje spełniają kryteria reprezentatywności, na podstawie danych z systemu, o którym mowa w art. 37 i informuje o tym ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego zamieszcza, nie rzadziej niż raz na kwartał, listę organizacji reprezentatywnych i zawodów, dla których organizacje te spełniają kryteria reprezentatywności, na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej urzędu, który go obsługuje.

Art. 24. 1. Organizacja reprezentatywna potwierdza dorobek artystyczny na wniosek osoby zainteresowanej.

2. Wniosek o potwierdzenie dorobku artystycznego składany jest za pośrednictwem systemu i zawiera:

1)     dane osoby, której dotyczy wniosek:

a)     imię, nazwisko,

b)     adres miejsca zamieszkania,

c)     obywatelstwo,

d)     numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość, datę urodzenia,

e)     adres poczty elektronicznej i numer telefonu, o ile je posiada;

2)     uzasadnienie potwierdzające dorobek artystyczny;

3)     materiały stanowiące potwierdzenie dorobku artystycznego, w szczególności wykaz podjętych czynności artystycznych oraz zdigitalizowane wybrane utwory lub artystyczne wykonania osoby ubiegającej się o potwierdzenie dorobku.

3. Organizacja reprezentatywna w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku o potwierdzenie dorobku artystycznego wydaje poświadczenie, w którym potwierdza albo odmawia potwierdzenia dorobku artystycznego.

4. Poświadczenie wydawane jest według wzoru i zawiera:

1)     dane osobowe osoby ubiegającej się o jego wydanie:

a)     imię, nazwisko,

b)     adres miejsca zamieszkania,

c)     obywatelstwo,

d)     numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość, datę urodzenia;

2)     potwierdzenie dorobku artystycznego lub jego odmowę;

3)     uzasadnienie.

5. W uzasadnionych przypadkach, w szczególności jeżeli załączone do wniosku o potwierdzenie dorobku artystycznego materiały wymagają uzupełnienia, termin o którym mowa w ust. 3, może zostać przedłużony na okres nie dłuższy niż kolejne 2 miesiące. Komunikacja ze składającym wniosek odbywa się za pośrednictwem systemu.

6. Brak wydania poświadczenia w terminie, o którym mowa w ust. 3 albo 5, upoważnia osobę, o której mowa w ust. 1, do zwrócenia się za pośrednictwem systemu o potwierdzenie dorobku artystycznego bezpośrednio do Rady Izby. Rada Izby informuje organizację reprezentatywną, do której zwrócono się z wnioskiem o potwierdzenie dorobku artystycznego za pośrednictwem systemu o zwróceniu się bezpośrednio do niej w sprawie potwierdzenia dorobku.

7. Od poświadczenia odmawiającego potwierdzenia dorobku artystycznego przysługuje odwołanie do Rady Izby w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia za pośrednictwem systemu. Odwołanie składa się za pośrednictwem systemu i zawiera dane osoby której dotyczy sprawa: imię, nazwisko, adres miejsca zamieszkania, obywatelstwo, numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz, o ile je posiada – adres poczty elektronicznej i numer telefonu, a załącznikami do niego są wniosek o potwierdzenie dorobku i poświadczenia wydane przez organizację reprezentatywną.

8. Rada Izby rozpatruje sprawę nie później niż w terminie 30 dni od dnia jej doręczenia, na podstawie złożonego wniosku o potwierdzenie dorobku artystycznego, protokołu oraz odwołania i wydaje poświadczenie, w którym potwierdza lub odmawia potwierdzenia dorobku artystycznego. Ustępy 3–5 oraz art. 28 stosuje się odpowiednio.

9. Ponowny wniosek w sprawie potwierdzenia dorobku artystycznego można złożyć po upływie 6 miesięcy od ostatecznej odmowy potwierdzenia dorobku artystycznego.

10. Potwierdzając dorobek artystyczny, organizacja bierze pod uwagę:

1)     profesjonalizm dorobku artystycznego;

2)     aktywność artysty na profesjonalnym rynku sztuki;

3)     znaczenie dorobku artysty dla danego zawodu artystycznego;

4)     intensywność działalności artystycznej wskazującą na jej zawodowych charakter.

Art. 25. 1. Organizacja reprezentatywna może pobierać opłatę za wydanie poświadczenia, w wysokości nie wyższej niż:

1)     6% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym przy wydawaniu poświadczenia, o którym mowa w art. 24;

2)     3% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym przy wydawaniu poświadczenia, o którym mowa w art. 33.

2. Jeżeli organizacja reprezentatywna pobiera opłaty za poświadczenia, zasady pobierania tych opłat są publikowane na stronie internetowej tej organizacji oraz przekazywane Izbie.

3. Jeżeli organizacja reprezentatywna pobiera opłaty za poświadczenia, dowód wniesienia opłaty należy przedstawić wraz z wnioskiem, o którym mowa w art. 24 ust. 1 oraz w art. 33. Nieprzedstawienie dowodu wniesienia opłaty skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia.

Art. 26. 1. Organizacja reprezentatywna sporządza protokół z czynności podjętych w postępowaniu o wydanie poświadczenia. Protokół załącza się do akt sprawy w systemie.

2. Protokół zawiera:

1)     wniosek o potwierdzenie dorobku artystycznego;

2)     dane osób uczestniczących w ocenie dorobku artystycznego: imię, nazwisko i numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość;

3)     ustalenia powzięte w trakcie wykonywania czynności, w tym potwierdzające dorobek artystyczny osoby, której dotyczy wniosek;

4)     materiały stanowiące potwierdzenie dorobku artystycznego, w szczególności wykaz podjętych czynności artystycznych oraz zdigitalizowane wybrane utwory osoby ubiegającej się o potwierdzenie dorobku.

Art. 27. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia:

1)     listę zawodów artystycznych, dla których ustalana jest reprezentatywność, biorąc pod uwagę specyfikę i zróżnicowanie prowadzonej działalności artystycznej oraz dziedziny działalności artystycznej;

2)     wzór wniosku, o którym mowa w art. 24 ust. 1, wzór poświadczenia, o którym mowa w art. 24 ust. 4, wzór protokołu, o którym mowa w art. 26, wymagania techniczne dotyczące materiałów, o których mowa w art. 24 ust. 2 pkt 3, w tym ich format i rozmiar, oraz tryb i sposób rozpatrywania wniosków w sprawie potwierdzenia dorobku artystycznego, mając na względzie konieczność zapewnienia sprawnego i rzetelnego potwierdzania i dokumentowania dorobku artystycznego.

Art. 28. 1. Uprawnienia artysty zawodowego przysługują osobom fizycznym, które mają udokumentowany dorobek artystyczny, potwierdzony przez organizację reprezentatywną.

2. Uprawnienia artysty zawodowego mogą być potwierdzone wyłącznie:

1)     osobom posiadającym obywatelstwo polskie, mającym miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2)     cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenia na pobyt czasowy udzielony w związku z okolicznością, o której mowa w art. 114, art. 127, art. 159 ust. 1 i art. 186 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2023 r. poz. 519, 185 i 547), lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, jeżeli zamieszkuje z członkami rodziny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

3)     mającym miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz członkom ich rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. z 2021 r. poz. 1697 oraz z 2023 r. poz. 547), posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Rada Izby potwierdza uprawnienia artysty zawodowego w drodze decyzji, wskazującej okres, w którym uprawnienia artysty zawodowego są potwierdzone, liczony od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego i trwający 3 lata.

Art. 29. 1. Potwierdzenie uprawnień artysty zawodowego następuje na wniosek złożony za pośrednictwem systemu. Wniosek zawiera dane osoby, której dotyczy wniosek:

1)     imię, nazwisko;

2)     adres miejsca zamieszkania;

3)     obywatelstwo;

4)     numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość, datę urodzenia;

5)     adres poczty elektronicznej i numer telefonu, o ile je posiada.

2. Do wniosku dołącza się poświadczenie potwierdzające dorobek artystyczny wystawiony przez organizację reprezentatywną albo Radę Izby.

3. Potwierdzenie uprawnień artysty zawodowego, którego uprawnienia wygasły, następuje na wniosek, do którego dołącza się poświadczenie potwierdzające dorobek artystyczny wystawiony przez organizację reprezentatywną albo Radę Izby.

4. Przedstawienie poświadczenia wydanego przez organizację reprezentatywną jest równoznaczne z wyborem jej jako organizacji reprezentatywnej obsługującej artystę zawodowego.

Art. 30. 1. Uprawnienia artysty zawodowego mogą zostać zawieszone.

2. Zawieszenie następuje na wniosek artysty zawodowego, na czas określony, nie krótszy niż 30 dni i nie dłuższy niż 36 miesięcy.

3. Uprawnienia artysty zawodowego mogą zostać w każdej chwili wznowione na wniosek artysty.

4. Wnioski o zawieszenie oraz wznowienie uprawnień artysty zawodowego składa się do Rady Izby za pośrednictwem systemu.

5. Rada Izby wydaje postanowienie w sprawie zawieszenia albo wznowienia uprawnień artysty zawodowego, wskazując na datę początku albo końca zawieszenia, nie wcześniejszą niż termin wydania postanowienia w sprawie zawieszenia albo wznowienia.

6. W trakcie zawieszenia artysta zawodowy nie jest obowiązany do prowadzenia i dokumentowania działalności twórczej lub wykonawstwa artystycznego, a biegi terminów do aktualizacji uprawnień artysty zawodowego ulegają zawieszeniu.

7. W okresie zawieszenia uprawnień artysta zawodowy traci prawo do korzystania z uprawnień przyznanych ustawą lub określonych w przepisach odrębnych.

8. Wydanie postanowienia w sprawie zawieszenia jest równoznaczne z wydłużeniem terminu ważności decyzji o potwierdzeniu lub aktualizacji uprawnień artysty zawodowego. Ważność decyzji podlega wydłużeniu o okres, w którym uprawnienia były zawieszone, jednakże nie dłuższy niż 5 lat od wydania decyzji o potwierdzeniu lub aktualizacji uprawnień artysty zawodowego.

Art. 31. 1. Aktualizacja uprawnień artysty zawodowego następuje po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o potwierdzeniu uprawnień albo decyzji o pozytywnej aktualizacji uprawnień artysty zawodowego.

2. Aktualizacja następuje na wniosek artysty zawodowego, składany nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem 3 lat od przyznania lub pozytywnej aktualizacji uprawnień artysty zawodowego za pośrednictwem systemu.

3. W przypadku zawieszenia uprawnień artysty zawodowego, o którym mowa w art. 30, Rada Izby uaktualnia uprawnienia artysty zawodowego po wznowieniu uprawnień, na wniosek artysty zawodowego złożony, nie później niż w ciągu 5 lat od wydania decyzji o potwierdzeniu uprawnień artysty zawodowego lub decyzji o pozytywnym uaktualnieniu uprawnień artysty.

4. W przypadku niezłożenia wniosku w terminie, wskazanym w ust. 2 lub 3, uprawnienia artysty zawodowego wygasają z mocy prawa z upływem okresu, na który uprawnienia artysty zostały potwierdzone.

Art. 32. 1. Aktualizacja uprawnień artysty zawodowego polega na sprawdzeniu, czy artysta uzyskał w ciągu ostatnich 3 lat określony minimalny przychód z działalności artysty zawodowego.

2. Aktualizacja jest przeprowadzona w oparciu o złożone przez artystę zawodowego oświadczenie w systemie.

3. Informacje przedstawione we wniosku składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywego oświadczenia.

4. W przypadku aktualizacji:

1)     pozytywnej – Rada Izby wydaje decyzję o przedłużeniu uprawnień artysty zawodowego;

2)     negatywnej – Rada Izby w drodze decyzji stwierdza wygaśnięcie uprawnień artysty zawodowego z upływem okresu, na który uprawnienia artysty zostały potwierdzone.

Art. 33. W przypadku nieosiągnięcia wymaganego przychodu z prowadzonej działalności artysty zawodowego, artysta zawodowy może zwrócić się do organizacji reprezentatywnej o potwierdzenie dorobku artystycznego. Przepisy art. 23 stosuje się odpowiednio.

Art. 34. Uprawnienia artysty zawodowego potwierdzane są przez Radę Izby w drodze decyzji bezterminowo w przypadku posiadania uprawnień artysty zawodowego przez liczbę lat określoną w rozporządzeniu wydawanym na podstawie art. 36 pkt 2.

Art. 35. 1. Do postępowań w sprawie potwierdzenia uprawnień artysty zawodowego, ich aktualizacji i bezterminowego potwierdzenia oraz do postępowań, o których mowa w art. 19, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 775 i 803).

2. Od decyzji Rady Izby w sprawach, o których mowa w ust. 1, przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

3. Postępowania, o których mowa w ust. 1 i 2, prowadzi się w całości za pośrednictwem systemu.

Art. 36. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia:

1)     progi minimalnego przychodu, jaki w ciągu trzech lat muszą uzyskać artyści zawodowi w poszczególnych zawodach artystycznych, dla których ustalana jest reprezentatywność, określonych w akcie wykonawczym wydawanym na podstawie art. 27 pkt 1 ustawy, aby utrzymać uprawnienia artysty zawodowego, nie niższe niż 5-krotność i nie wyższe niż 62-krotność przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym, mając na względzie specyfikę pracy w poszczególnych zawodach artystycznych, przychody uzyskiwane w poszczególnych zawodach artystycznych oraz sytuację gospodarczą;

2)     liczbę lat posiadania uprawnień artysty, po upływie której uprawnienia artysty zawodowego potwierdzane są bezterminowo, mając na względzie specyfikę pracy, w tym długość aktywnej pracy zawodowej w poszczególnych zawodach artystycznych.

Art. 37. 1. Dyrektor Izby prowadzi system i wykonuje następujące zadania:

1)     zapewnia ochronę przed nieuprawnionym dostępem do systemu;

2)     zapewnia integralność danych w systemie;

3)     zapewnia dostępność systemu dla podmiotów przetwarzających dane;

4)     przeciwdziała uszkodzeniom systemu;

5)     określa zasady zgłoszenia naruszenia ochrony danych osobowych;

6)     zapewnia rozliczalność działań dokonywanych na danych w systemie.

2. Dyrektor tworzy dla użytkowników konta w systemie na ich wniosek. Utworzenie konta jest czynnością materialno-techniczną.

3. Użytkownikami, którzy mogą mieć konto w systemie, są:

1)     osoby ubiegające się o potwierdzenie dorobku artystycznego;

2)     artyści zawodowi;

3)     upoważnieni przez dyrektora pracownicy Izby;

4)     administratorzy wyznaczeni przez organizacje reprezentatywne oraz zatwierdzenie przez nich do wykonywania czynności w systemie przedstawiciele organizacji reprezentatywnych;

5)     minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub upoważnione przez niego osoby;

6)     osoby upoważnione przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;

7)     instytucje oraz podmioty, które przyznały uprawnienia na rzecz artystów zawodowych.

4. W przypadku doręczania decyzji i wniosków przy wykorzystaniu systemu są one doręczone w chwili:

1)     skierowania ich w systemie do Izby lub organizacji reprezentatywnych, jeśli są one ich adresatem;

2)     odebrania ich w systemie przez adresata – w pozostałych przypadkach.

Art. 38. 1. Dyrektor Izby jest administratorem danych osobowych i informacji zgromadzonych w rejestrze artystów i jest odpowiedzialny za ich poprawność.

2. W rejestrze artystów zbiera się informacje o:

1)     osobach ubiegających się o potwierdzenie dorobku artystycznego:

a)     imieniu i nazwisku,

b)     adresie zamieszkania,

c)     numerze PESEL, a w razie gdy nie nadano numeru PESEL – serii i numerze dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz dacie urodzenia,

d)     adresie poczty elektronicznej i numerze telefonu, o ile je posiadają,

e)     wniosku o potwierdzenie dorobku artystycznego,

f)     obywatelstwie;

2)     artystach zawodowych:

a)     imieniu i nazwisku artysty zawodowego,

b)     adresie zamieszkania artysty zawodowego,

c)     numerze PESEL, a w razie gdy nie nadano numeru PESEL – serii i numerze dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz dacie urodzenia artysty zawodowego,

d)     adresie poczty elektronicznej i numerze telefonu, o ile je posiada,

e)     obywatelstwie;

3)     uprawnieniach artysty zawodowego:

a)     dacie początkowej uzyskania uprawnień artysty zawodowego,

b)     dacie końcowej posiadania uprawnień artysty zawodowego,

c)     przeprowadzonych aktualizacjach uprawnień artysty zawodowego i okresie obowiązywania aktualizacji uprawnień,

d)     bezterminowym potwierdzeniu uprawnień artysty zawodowego,

e)     zawieszeniu lub wznowieniu uprawnień artysty zawodowego: dacie początkowej i końcowej zawieszenia uprawnień;

4)     procesie potwierdzania uprawnień artysty zawodowego:

a)     dane osób uczestniczących w ocenie dorobku artystycznego w organizacji reprezentatywnej: imię, nazwisko, datę urodzenia, adres miejsca zamieszkania,

b)     protokół z czynności podjętych w postępowaniu o wydanie poświadczenia,

c)     poświadczenie potwierdzające dorobek artystyczny wydane przez organizację reprezentatywną lub odmowa wydania poświadczenia,

d)     poświadczenie potwierdzające dorobek artystyczny wydane przez Radę Izby lub odmowa wydania poświadczenia,

f)     decyzjach wydanych w procesie potwierdzania i aktualizacji uprawnień artysty zawodowego;

5)     osiąganych przez artystów przychodach z działalności twórczej lub wykonawstwa artystycznego, o których informują artyści aktualizując uprawnienia artysty zawodowego i występując o przyznanie dopłaty;

6)     przyznanych Dopłatach: wysokości przyznania dopłaty i okresowi, na który została przyznana; liczebności poszczególnych zawodów artystycznych, dla których ustalana jest reprezentatywność;

7)     wydanych Kartach;

8)     numerze rachunku składkowego płatnika, jeżeli artyście zawodowemu przyznana została Dopłata;

9)     liczbie artystów zawodowych obsługiwanych przez poszczególne organizacje;

10)   organizacjach:

a)     nazwie organizacji,

b)     numerze KRS organizacji w Krajowym Rejestrze Sądowym,

c)     adresie siedziby organizacji,

d)     terminie wpisania do systemu,

e)     terminie uzyskania lub utraty statusu organizacji reprezentatywnej,

f)     przedstawicielach organizacji upoważnionych do dokonywania czynności w systemie.

3. Informacje, o których mowa w ust. 2 pkt 1–8, są przetwarzane przez całe życie artysty zawodowego. Informacje osób, których uprawnienia nie zostały nigdy potwierdzone, przetwarza się przez okres 2 lat od dnia, w którym decyzja o odmowie potwierdzenia uprawnień artysty zawodowego stała się ostateczna.

4. Dane osobowe, o których mowa w ust. 2, wraz z wszystkimi dokumentami, usuwa się niezwłocznie po upływie okresów przetwarzania, o których mowa w ust. 4. Pozostałych danych nie usuwa się z rejestru artystów.

5. Dane osobowe, o których mowa w ust. 2, podlegają zabezpieczeniom zapobiegającym nadużyciom lub niezgodnemu z prawem dostępowi lub przekazaniu polegającym co najmniej na:

1)     dopuszczeniu do przetwarzania danych osobowych wyłącznie osób posiadających pisemne upoważnienie wydane przez administratora danych;

2)     pisemnym obowiązaniu osób upoważnionych do przetwarzania danych osobowych do zachowania ich w poufności.

7. Osoby przetwarzające dane, o których mowa w ust. 3, są obowiązane do zachowania ich w poufności.

8. Dane osobowe, o których mowa w ust. 3, są przetwarzane w sposób zapewniający ich integralność, odpowiednie bezpieczeństwo danych osobowych, w tym ochronę przed niedozwolonym lub niezgodnym z prawem przetwarzaniem oraz przypadkową utratą, zniszczeniem lub uszkodzeniem.

Art. 39. 1. Dane, o których mowa w art. 38 ust. 2:

1)     pkt 1 przekazują do rejestru artystów za pośrednictwem systemu osoby składające wniosek o potwierdzenie dorobku artystycznego;

2)     pkt 2 i 4 lit. e przekazują do rejestru artystów za pośrednictwem systemu osoby składające wniosek o potwierdzenie uprawnień artysty zawodowego na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 2;

3)     pkt 5 i 8 przekazują do rejestru artystów za pośrednictwem systemu osoby składające wniosek o Dopłatę.

2. Dane, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 2, gdy wniosek o potwierdzenie uprawnień artysty zawodowego składany jest na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 1, przekazują do rejestru artystów za pośrednictwem systemu upoważnieni do tego przez Dyrektora pracownicy Izby.

3. Dane, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 3, 4 lit. d i f, pkt 6, 7, 9 oraz 10 lit. d i e, przekazują do rejestru artystów za pośrednictwem systemu upoważnieni do tego przez Dyrektora pracownicy Izby.

4. Dane, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 4 lit. a–c oraz pkt 10 lit. a–c i f, przekazują do rejestru artystów za pośrednictwem systemu organizacje reprezentatywne. Organizacje reprezentatywne przekazują do Dyrektora Izby dane osób, które administrują uprawnieniami do przekazywania danych do rejestru artystów za pośrednictwem systemu w danej organizacji.

5. Podmioty wymienione w ust. 1–4 wprowadzają dane do rejestru artystów w czasie wykonania czynności skutkującej koniecznością przekazania danych do systemu za pomocą systemu.

6. Wnioski i dane zamieszcza się w systemie po uwierzytelnieniu w sposób, o którym mowa w art. 20a ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2023 r. poz. 57, 1123, 1234 i 1703).

7. Wnioski składane w systemie opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

Art. 40. 1. Informacje z rejestru artystów, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 1 i 4, dotyczące osoby składającej wniosek o potwierdzenie dorobku artystycznego udostępnia się tej osobie w systemie po uwierzytelnieniu zainteresowanego na zasadach określonych w art. 39 ust. 6.

2. Informacje z rejestru artystów, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 1–6, dotyczące osoby która wniosła odwołanie, o którym mowa w art. 35 ust. 2 albo art. 46 ust. 7, udostępnia się w systemie ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub upoważnionym przez niego osobom.

3. Informacje z rejestru artystów, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 2–8, dotyczące artysty zawodowego z potwierdzonymi uprawnieniami udostępnia się tej osobie w systemie po uwierzytelnieniu zainteresowanego na zasadach określonych w art. 39 ust. 6.

4. Informacje z rejestru artystów, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 2, 3, 6 i 8, udostępniane są w systemie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, nie później niż w pierwszym dniu roboczym po zamieszczeniu informacji w systemie, w celu realizacji jego ustawowych zadań, za pomocą urządzeń teletransmisji danych, bez konieczności składania pisemnego wniosku.

5. Informacje z rejestru artystów, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 9 i 10, są udostępniane na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej Izby oraz ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

6. Informacje z rejestru artystów, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 7, są udostępniane w systemie instytucjom oraz podmiotom, które przyznały uprawnienia na rzecz artystów zawodowych.

Art. 41. Artystom zawodowym przysługują następujące uprawnienia:

1)     uprawnienia podatkowe na zasadach określonych w przepisach odrębnych;

2)     prawo do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne na zasadach określonych w przepisach odrębnych;

3)     prawo do Dopłaty;

4)     uprawnienia wynikające z Karty.

Art. 42. 1. Artystom zawodowym opłacającym składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu posiadania aktualnych uprawnień artysty zawodowego na podstawie przepisów odrębnych, których przeciętny miesięczny przychód był niższy niż 80% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym, przyznaje się na wniosek Dopłatę.

2. Dopłata wynosi od 20 do 80% obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne, liczonych od podstawy ich wymiaru nie wyższej niż minimalne wynagrodzenie, jest uzależniona od uzyskiwanego w poprzednim roku przeciętnego miesięcznego przychodu i jest wpłacana na numer rachunku składkowego płatnika składek. Pozostałą część składki obowiązany jest opłacić artysta zawodowy.

3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, wysokość Dopłaty, biorąc pod uwagę rozkład przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wśród artystów zawodowych oraz konieczność zróżnicowania przyznawanego wsparcia w zależności od uzyskiwanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Art. 43. 1. Artystom zawodowym przyznaje się dodatkowo wsparcie w postaci:

1)     wsparcia socjalnego dla artystów zawodowych;

2)     stypendiów dla wyróżniających się artystów zawodowych.

2. Wsparcie socjalne ma formę jednorazowej zapomogi w wysokości od 1000 do 10 000 zł i jest przyznawane artystom zawodowym, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej.

3. Zapomoga może być przyznana na wniosek lub z urzędu, nie częściej niż raz na 5 lat.

4. Stypendium jest pomocą finansową przyznawaną artystom zawodowym, którzy osiągnęli indywidualne sukcesy artystyczne.

5. Stypendium ma sumaryczną wysokość od 2000 zł do 25 000 zł i wypłacane jest raz w roku:

1)     przez okres 12 miesięcy w miesięcznych ratach lub

2)     w postaci jednorazowego dofinansowania wydarzenia artystycznego lub wystawy rangi międzynarodowej lub krajowej jako stypendium celowe.

6. Stypendium może być przyznane na wniosek artysty zawodowego.

7. Decyzja w sprawie zapomogi lub stypendium wydawana jest przez Dyrektora Izby, po uzyskaniu opinii Rady Izby.

8. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, tryb przyznawania świadczeń, o których mowa w ust. 1, tryb składania wniosków o ich przyznanie oraz tryb przekazywania środków, biorąc pod uwagę priorytety społeczne, politykę kulturalną państwa oraz potrzebę zapewnienia wsparcia dla środowisk artystycznych.

Art. 44. 1. Artysta zawodowy chcący korzystać z Dopłaty składa do Dyrektora Izby wniosek o przyznanie Dopłaty za pośrednictwem systemu.

2. Do wniosku o przyznanie Dopłaty dołącza się:

1)     oświadczenie o spełnianiu warunków korzystania z Dopłaty;

2)     informacje o przeciętnym miesięcznym dochodzie;

3)     informacje o numerze rachunku składkowego artysty zawodowego chcącego skorzystać z Dopłaty.

3. Informacje przedstawione we wniosku o przyznanie dopłaty składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywego oświadczenia.

4. Wniosek o przyznanie Dopłaty składa się nie później niż do 3. dnia miesiąca, od którego przyznana ma być Dopłata.

5. Dopłata przyznawana jest na okres jednego roku liczonego od 1 maja do 30 kwietnia roku następnego, a w przypadku gdy wniosek o przyznanie Dopłaty został złożony w trakcie trwania roku kalendarzowego – do końca tego okresu, z tym że wypłaca się ją za pełne miesiące kalendarzowe.

6. Dyrektor Izby ma 14 dni na rozpatrzenie wniosku o przyznanie Dopłaty.

7. Dopłata przyznawana jest przez Dyrektora Izby w drodze decyzji, od której przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

8. Do postępowań w sprawie przyznania Dopłaty stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego.

9. Postępowania, o których mowa w ust. 8, prowadzi się w całości za pośrednictwem systemu.

Art. 45. 1. Artysta zawodowy traci prawo do Dopłaty w przypadku uzyskania innego tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczeń zdrowotnych niż wskazany w art. 42 ust. 1.

2. Artysta ma obowiązek poinformować Dyrektora Izby o utracie prawa do Dopłaty w ciągu 7 dni od dnia zdarzenia, na skutek którego utracono prawo do Dopłaty.

3. Dopłata przyznana artyście zawodowemu nienależnie jest zwracana przez artystę zawodowego na rachunek bankowy Izby.

4. Wysokość Dopłaty podlegającej zwrotowi oraz terminy jej zwrotu ustala w drodze decyzji administracyjnej Dyrektor Izby.

5. Dopłata przyznana artyście zawodowemu nienależnie na podstawie ostatecznej decyzji, o której mowa w ust. 4, podlega potrąceniu z nienależnie opłaconych składek, na zasadach określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230, 1429, 1672 i 1941) lub egzekucji administracyjnej w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2023 r. poz. 2505).

6. Obowiązek zwrotu Dopłaty ulega przedawnieniu z upływem 5 lat, licząc od dnia, w którym decyzja ustalająca te należności stała się ostateczna.

7. Bieg przedawnienia obowiązku zwrotu Dopłaty przerywa odroczenie terminu płatności należności lub rozłożenie spłaty należności na raty przez Dyrektora Izby. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu ustalonym jako ostatni dzień spłaty odroczonej należności lub po dniu ustalonym jako ostatni dzień spłaty ostatniej raty należności.

8. Nie wydaje się decyzji o zwrocie nienależnie pobranej Dopłaty, jeżeli od terminu jej pobrania upłynęło więcej niż 10 lat.

9. Do zwrotu nienależnie pobranej dopłaty stosuje się przepisy dotyczące zwrotu niepodatkowej należności budżetowej, o której mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Art. 46. W przypadku uruchomienia mechanizmu korygującego, o którym mowa w art. 77 ust. 3, decyzje o przyznaniu Dopłaty mogą zostać zmienione w ten sposób, że od dnia wejścia w życie zmienionej decyzji przyznana Dopłata jest obniżana do 50%.

Art. 47. 1. Artystom zawodowym wydaje się Kartę potwierdzającą ich uprawnienia.

2. Karta jest środkiem identyfikującym artystę zawodowego, poświadczającym jego uprawnienia ustalone w trybie określonym w niniejszej ustawie lub przyznane na podstawie przepisów odrębnych:

1)     wydawanym w formie dokumentu z tworzywa sztucznego, zwanego dalej „kartą tradycyjną”, lub

2)     może zostać udostępniona w postaci dokumentu mobilnego, o którym mowa w art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o aplikacji mObywatel (Dz. U. poz. 1234), zwanego dalej „kartą elektroniczną”.

3. Na Karcie widoczne są:

1)     imię i nazwisko artysty zawodowego;

2)     zdjęcie z wizerunkiem artysty zawodowego;

3)     numer wydawanej Karty.

4. Dyrektor Izby zapewnia produkcję blankietów kart tradycyjnych, personalizację blankietów kart tradycyjnych oraz dystrybucję Kart.

5. Karta tradycyjna wydawana jest z urzędu bezpłatnie po potwierdzeniu uprawnień artysty zawodowego.

6. W przypadku utraty Karty, wydanie duplikatu Karty podlega opłacie w wysokości 20 zł.

7. Dyrektor Izby udostępnia mechanizm weryfikacji numerów i statusów wydanych Kart instytucjom oraz podmiotom, które przyznały uprawnienia na rzecz artystów zawodowych, w zakresie niezbędnym do udzielenia tych uprawnień.

Art. 48. 1. Uprawnienia przysługujące na podstawie Karty mogą być przyznane przez:

1)     instytucje podległe właściwym ministrom;

2)     podmioty inne niż określone w pkt 1, na podstawie umowy, o której mowa w art. 49.

2. W przypadku przyznania artystom zawodowym uprawnień przez instytucje, o których mowa w ust. 1 pkt 1, wykaz tych uprawnień oraz instytucji je przyznających jest niezwłocznie przekazywany Izbie.

Art. 49. Przyznanie artystom zawodowym uprawnień przez podmioty, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 2, następuje na podstawie umowy zawartej z Dyrektorem Izby. Umowa określa w szczególności:

1)     strony umowy;

2)     uprawnienia przysługujące na podstawie Karty;

3)     zasady i warunki rozwiązania umowy;

4)     okres, na jaki jest zawierana umowa.

Art. 50. 1. Wykaz uprawnień oraz instytucji lub podmiotów, o których mowa w art. 48 ust. 1, Dyrektor Izby zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej Izby.

2. Wykaz jest aktualizowany każdorazowo w przypadku zmiany uprawnień lub instytucji albo podmiotów, które uprawnienia te przyznały.

Art. 51. Podmioty, które na podstawie umowy, o której mowa w art. 49, przyznają uprawnienia artystom zawodowym, oraz podległe właściwym ministrom instytucje, w których zostały przyznane artystom zawodowym uprawnienia, mają prawo zweryfikować tożsamość osoby posługującej się Kartą na podstawie okazanego przez nią dokumentu potwierdzającego tożsamość.

Art. 52. Przychodami Izby są:

1)     dotacja podmiotowa z budżetu państwa, przeznaczona na pokrycie bieżących kosztów działalności Izby określonej w art. 4;

2)     dotacje celowe z budżetu państwa przeznaczone na:

a)     realizację zadań, o których mowa w art. 4 pkt 6 lit. a,

b)     współfinansowanie realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich,

c)     realizację zadań zleconych na podstawie odrębnych umów,

d)     wydatki majątkowe związane z obsługą zadań, o których mowa w art. 4;

3)     dotacja celowa z budżetu państwa przeznaczona na sfinansowanie Dopłaty;

4)     środki finansowe pochodzące z Unii Europejskiej;

5)     przychody z tytułu krajowych i międzynarodowych projektów i programów badawczych;

6)     odsetki od wolnych środków Izby przekazanych w depozyt, o którym mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;

7)     zapisy, spadki i darowizny;

8)     przychody z innych tytułów.

Art. 53. Izba prowadzi samodzielną gospodarkę finansową na zasadach określonych w niniejszej ustawie oraz w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.

Art. 54. 1. Podstawą gospodarki finansowej Izby jest roczny plan finansowy ustalany zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych na okres roku obrotowego. Rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy.

2. Podstawę gospodarki finansowej Izby w okresie od dnia 1 stycznia do dnia zatwierdzenia planu finansowego Izby stanowi projekt tego planu.

3. Roczny plan finansowy Izby obejmuje w szczególności:

1)     przychody z prowadzonej działalności;

2)     dotacje z budżetu państwa;

3)     środki przeznaczone na Dopłatę;

4)     koszty, w tym:

a)     wynagrodzenia i składki od nich naliczane,

b)     płatności odsetkowe wynikające z zaciągniętych zobowiązań,

c)     zakup towarów i usług;

5)     środki na wydatki majątkowe;

6)     środki przyznane innym podmiotom;

7)     stan należności i zobowiązań na początek i koniec roku;

8)     stan środków pieniężnych na początek i koniec roku.

4. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego zatwierdza roczny plan finansowego Izby; zatwierdzony projekt rocznego planu finansowego Izby jest przekazywany ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych w trybie określonym w przepisach dotyczących prac nad projektem ustawy budżetowej.

Art. 55. 1. Tworzy się następujące fundusze Izby:

1)     fundusz statutowy;

2)     fundusz zapasowy;

3)     zakładowy fundusz świadczeń socjalnych;

4)     inne fundusze, jeżeli obowiązek ich utworzenia wynika z odrębnych przepisów.

2. Zysk netto Izby powiększa fundusz zapasowy.

3. Stratę netto Izby pokrywa się z funduszu zapasowego.

4. Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzy się na zasadach określonych w ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 998 i 1586).

5. Fundusz statutowy odzwierciedla wartość mienia otrzymanego przez Izbę w momencie utworzenia.

Art. 56. 1. Roczne sprawozdanie finansowe Izby podlega badaniu przez firmę audytorską.

2. Wyboru firmy audytorskiej do badania rocznego sprawozdania finansowego Izby dokonuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Art. 57. W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.[3])) wprowadza się następujące zmiany:

1)     w art. 21 w ust. 1:

a)     po pkt 39h dodaje się pkt 39i w brzmieniu:

„39i) wsparcie socjalne, stypendia oraz dopłata wypłacane na podstawie ustawy z dnia … o artystach zawodowych (Dz. U. poz. …);”,

b)     w pkt 156 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 157 w brzmieniu

„157)          wartość egzemplarzy autorskich uzyskanych przez twórcę na podstawie art. 63 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – do wysokości wartości 5 egzemplarzy.”;

2)     w art. 22 w ust. 9b pkt 2 otrzymuje brzmienie:

„2)    wykonywania zawodu artystycznego przez artystę zawodowego lub działalności artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej, estradowej, tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki i instrumentalistyki;”.

Art. 58. W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230, 1429, 1672 i 1941) wprowadza się następujące zmiany:

1)     w art. 4 w pkt 19 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 20 w brzmieniu:

„20)  artysta zawodowy – osobę wykonującą zawód artystyczny, której uprawnienia zostały potwierdzone na zasadach określonych w ustawie z dnia ….. o artystach zawodowych (Dz. U. poz. …).”;

2)     w art. 6:

a)     w ust. 1 w pkt 23 kropkę zastępuję się średnikiem i dodaje się pkt 24 w brzmieniu:

„24)  artystami zawodowymi.”,

b)     po ust. 4c dodaje się ust. 4d w brzmieniu:

„4d. Artysta zawodowy, opłacający składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z tytułu, o którym mowa w ust. 1 pkt 24, w przypadku zawarcia w ramach prowadzonej działalności artystycznej lub twórczej umowy zlecenia albo umowy o świadczenie usług, nie podlega ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym z tytułu tych umów.”;

3)     w art. 8:

a)     w ust. 6 uchyla się pkt 2,

b)     uchyla się ust. 7–10;

4)     w art. 9:

a)     ust. 6a otrzymuje brzmienie:

„6a. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9, 9a, 9b, 11, 12 i 24, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.”,

b)     ust. 8 otrzymuje brzmienie:

„8. Osoby pozostające w stosunku służby, spełniające jednocześnie warunki do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4–6, 10 i 24, mogą być dobrowolnie objęte tymi ubezpieczeniami na swój wniosek.”;

5)     w art. 11 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4–5a, 7b, 8, 10 i 24.”;

6)     w art. 13 w pkt 18 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 19 w brzmieniu:

„19)  artyści zawodowi, w okresie w którym uprawnienia artysty zawodowego są potwierdzone albo przedłużone zgodnie z wydaną decyzją o potwierdzeniu lub aktualizacji uprawnień artysty zawodowego, z wyłączeniem okresu, na który uprawnienia artysty zawodowego zostały zawieszone na podstawie art. 30 ustawy z dnia … o artystach zawodowych.”;

7)     w art. 16 po ust. 4 dodaje się ust. 4a w brzmieniu:

„4a. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 24, finansują w całości ubezpieczeni, z zastrzeżeniem przepisów o Dopłacie, o której mowa w art. 46 ustawy z dnia … o artystach zawodowych.”;

8)     w art. 18:

a)     w ust. 4 po pkt 5a dodaje się pkt 5b w brzmieniu:

„5b)  artystów zawodowych – stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia, z zastrzeżeniem ust. 9 i 10,”,

b)     po ust. 11 dodaje się ust. 11a w brzmieniu:

„11a. Na wniosek ubezpieczonego, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 24, podstawa wymiaru może być wyższa niż określona w ust. 4 pkt 5b. Składkę od podstawy wymiaru w części przewyższającej kwotę minimalnego wynagrodzenia finansują artyści zawodowi.”;

9)     w art. 24 po ust. 8e dodaje się ust. 8f–8h w brzmieniu:

„8f. Na złożony w formie elektronicznej wniosek Dyrektora Polskiej Izby Artystów, nienależnie przyznana Dopłata, o której mowa w art. 46 ustawy z dnia … o artystach zawodowych, podlega potrąceniu z nienależnie opłaconych składek.

8g. Zakład informuje płatnika składek o dokonaniu potrącenia, o którym mowa w ust. 8f.

8h. W przypadku braku możliwości dokonania potrącenia, o którym mowa w ust. 8f, Zakład informuje o tym Dyrektora Polskiej Izby Artystów w formie elektronicznej.”;

10)   w art. 36:

a)     ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, 10 i 24, z zastrzeżeniem ust. 2, należy do tych osób.”,

b)     ust. 4a otrzymuje brzmienie:

„4a. Zgłoszeń, o których mowa w ust. 3, artyści zawodowi dokonują w ciągu 7 dni od dnia otrzymania decyzji potwierdzającej uprawnienia artysty zawodowego.”;

11)   po art. 36aa dodaje się art. 36ab w brzmieniu:

„Art. 36ab. Przepis art. 36a stosuje się odpowiednio do zawieszenia uprawnień przez artystów zawodowych na podstawie art. 30 ustawy z dnia … o artystach zawodowych.”;

12)   w art. 47:

a)     w ust. 1 we wprowadzeniu do wyliczenia skreśla się wyrazy „ , z zastrzeżeniem ust. 1a,”,

b)     uchyla się ust. 1a,

c)     po ust. 2d dodaje się ust. 2da w brzmieniu:

„2da. Artyści zawodowi opłacający składki wyłącznie za siebie są zwolnieni z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej za kolejny miesiąc, jeżeli w ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej zadeklarowali do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne – kwotę w wysokości określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5b.”;

13)   w art. 50:

a)     po ust. 3f dodaje się ust. 3g w brzmieniu:

„3g. Dane zgromadzone na koncie ubezpieczonego, o których mowa w art. 40, i na koncie płatnika składek, o których mowa w art. 45, mogą być udostępniane w zakresie niezbędnym Polskiej Izbie Artystów w celu realizacji zadań związanych z przyznawaniem artystom zawodowym Dopłaty, o której mowa w art. 41 ustawy z dnia …. o artystach zawodowych.”,

b)     dodaje się ust. 25 w brzmieniu:

„25. Zakład udziela bezpłatnie, na wniosek Polskiej Izby Artystów, o ile jest w jego posiadaniu, wykaz zawierający dane wskazanych artystów zawodowych ubiegających się o przyznanie Dopłaty, o której mowa w art. 41 ustawy z dnia …. o artystach zawodowych, i korzystających z tej Dopłaty, obejmujące:

1)     dane dotyczące ubezpieczonych:

a)     imię i nazwisko,

b)     numer PESEL, a w razie gdy nie nadano numeru PESEL – serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz datę urodzenia,

c)     datę powstania obowiązku ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego,

d)     datę wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych lub z ubezpieczenia zdrowotnego,

e)     kod i nazwę tytułu ubezpieczenia;

2)     dane dotyczące płatników składek:

a)     numer NIP, a jeżeli płatnikowi składek nie nadano tego numeru – numer PESEL, a w razie gdy nie nadano numeru PESEL – serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz datę urodzenia,

b)     nazwę skróconą lub imię i nazwisko płatnika składek,

c)     numer rachunku składkowego

– w celu umożliwienia Polskiej Izbie Artystów weryfikacji prawa do korzystania z Dopłaty i dokonywania Dopłaty.”.

Art. 59. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, 1429 i 1672) w art. 6 w ust. 2 w pkt 9 lit. b otrzymuje brzmienie:

„b)   przypadającej przed dniem 1 stycznia 1974 r., uznane przez Radę Polskiej Izby Artystów, pod warunkiem że twórca lub artysta opłacał składki na ubezpieczenie społeczne po dniu 31 grudnia 1973 r.;”.

Art. 60. W ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732, 2140 i 2476 oraz z 2023 r. poz. 641) wprowadza się następujące zmiany:

1)     w art. 2a ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Świadczenia, o których mowa w art. 2 pkt 1, 2, 5 i 6, nie przysługują osobom prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym, osobom współpracującym z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221, 641, 803, 1414 i 2029), duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia, artystom zawodowym, w razie wystąpienia w dniu powstania prawa do świadczenia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, do czasu spłaty całości zadłużenia.”;

2)     w art. 61 w ust. 1 w pkt 2 w lit. e kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się lit. f w brzmieniu:

„f)    ubezpieczonym będącym artystą zawodowym.”.

Art. 61. W ustawie z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2189) wprowadza się następujące zmiany:

1)     w art. 3 w ust. 3 po pkt 10 dodaje się pkt 10a w brzmieniu:

„10a)      wykonywania przez artystę zawodowego czynności związanych z prowadzeniem działalności artystycznej lub twórczej;”;

2)     w art. 5 w ust. 1 pkt 8 otrzymuje brzmienie:

„8)    Zakład – w stosunku do prowadzących pozarolniczą działalność oraz współpracujących przy prowadzeniu takiej działalności w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, artystów zawodowych, a także w stosunku do wykonujących pracę na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3;”;

3)     w art. 6 po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:

„2a. Przepis ust. 2 stosuje się do artystów zawodowych.”.

Art. 62. W ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 735, 1429, 1723 i 1737) w art. 2 w ust. 1 w pkt 2 w lit. m średnik zastępuje się przecinkiem i dodaje się lit. n w brzmieniu:

„n)   nie jest artystą zawodowym z aktualnymi uprawnieniami, chyba że zawiesiła uprawnienia artysty zawodowego;”.

Art. 63. W ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561, z późn. zm.3)) wprowadza się następujące zmiany:

1)     w art. 66 w ust. 1 w pkt 1 dodaje się lit. j w brzmieniu:

„fa)  artystami zawodowymi,”;

2)     w art. 69:

a)     w ust. 1 wyrazy „osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i c–i” zastępuje się wyrazami „osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i c–j”,

b)     po ust. 1b dodaje się ust. 1c w brzmieniu:

„1c. Do ubezpieczenia zdrowotnego artystów zawodowych, których uprawnienia artysty zawodowego zostały zawieszone na podstawie art. 30 ustawy z dnia … o artystach zawodowych (Dz. U. poz. …), stosuje się odpowiednio art. 68.”;

3)     w art. 81:

a)     w ust. 2za wyrazy „w ust. 2, 2e, 2z i 2zaa” zastępuje się wyrazami „w ust. 2, 2e i 2z”,

b)     uchyla się ust. 2zaa,

c)     po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:

„3a. Za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu osoba, o której mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. j, wpłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowiącej:

1)     kwotę minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w miesiącu poprzedzającym opłacenie składki, jeżeli w poprzednim roku kalendarzowym uzyskał przeciętny miesięczny przychód w rozumieniu ustawy z dnia … o artystach zawodowych w wysokości równej lub niższej niż kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”;

2)     kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, jeżeli w poprzednim roku kalendarzowym uzyskał przeciętny miesięczny przychód w rozumieniu ustawy z dnia … o artystach zawodowych w wysokości wyższej niż ta kwota. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 maja do dnia 30 kwietnia następnego roku kalendarzowego.”;

4)     w art. 82 w ust. 5 uchyla się pkt 6.

Art. 64. 1. W ustawie z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2023 r. poz. 342, 497, 1195 i 1872) wprowadza się następujące zmiany:

1)     w art. 4 w pkt 70 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 71 w brzmieniu:

„71)  Dyrektor Polskiej Izby Artystów i jego zastępcy.”;

2)     w art. 8 w pkt 65 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 66 w brzmieniu:

„71)  pkt 75 – minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.”.

Art. 65. 1. Osobom, w stosunku do których zostały wydane decyzje o uznaniu działalności za artystyczną lub twórczą przez Komisję do spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, zwaną dalej „Komisją”, o której mowa w art. 8 ust. 9 ustawy zmienianej w art. 61, w terminie 120 dni od dnia wejścia w życie ustawy Rada Izby potwierdza z urzędu w drodze decyzji uprawnienia artysty zawodowego.

2. Uprawnienia artysty zawodowego potwierdzane są bezterminowo, jeżeli działalność twórcza lub artystyczna ustalona w decyzji Komisji przekracza liczbę lat określoną dla danego zawodu w rozporządzeniu wydawanym na podstawie art. 36 pkt 2.

3. Jeżeli liczba lat nie uprawnia do bezterminowego potwierdzenia uprawnień artysty zawodowego, po 3 latach podlegają one aktualizacji na zasadach określonych w ustawie.

4. Dyrektor w terminie 90 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy składa wniosek o dostęp do danych zawartych w rejestrze PESEL, o którym mowa w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. z 2022 r. poz. 1191 oraz z 2023 r. poz. 497, 1394 i 1941).

Art. 66. 1. Wszczęte przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy postępowania niezakończone decyzją ostateczną przed Komisją prowadzi, na podstawie przepisów dotychczasowych, Rada Izby.

2. W sprawach sądowych, sądowo-administracyjnych, administracyjnych lub egzekucyjnych, dotyczących decyzji wydanych przez Komisję, stroną lub uczestnikiem staje się Izba.

3. Akta spraw rozpatrywanych przez Komisję z dniem wejścia w życie ustawy przejmuje Izba.

Art. 67. 1. Przy wydawaniu decyzji potwierdzającej uprawnienia artysty zawodowego, do liczby lat, o której mowa w art. 34 ust. 1, zalicza się lata działalności twórczej lub wykonawstwa artystycznego sprzed daty wejścia w życie ustawy, potwierdzone przez właściwą organizację reprezentatywną. Art. 23–29 stosuje się odpowiednio.

2. Zaliczenie lat, o którym mowa w ust. 1, jest możliwe do końca 2026 r.

Art. 68. Do osób, o których mowa w art. 65 ust. 1, stosuje się przepisy ustaw zmienianych w art. 58–60 i 63 w brzmieniu dotychczasowym, do dnia wydania decyzji potwierdzającej uprawnienia artysty zawodowego.

Art. 69. 1. Tworzy się Izbę.

2. Izba nabywa osobowość prawną z dniem wejścia w życie ustawy.

Art. 70. 1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego powołuje Pełnomocnika do spraw Utworzenia Izby, zwanego dalej „Pełnomocnikiem”, w terminie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy, określając zakres jego zadań oraz sposób ich realizacji i środki niezbędne do ich realizacji. Obsługę merytoryczną, organizacyjno-prawną, techniczną i kancelaryjno-biurową Pełnomocnika zapewnia urząd obsługujący ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

2. Celem działania Pełnomocnika jest zorganizowanie Izby, w tym:

1)     podejmowanie czynności niezbędnych do rozpoczęcia działalności Izby , w tym jej organizacji, zatrudnienia pracowników oraz podjęcie innych czynności niezbędnych do rozpoczęcia pracy przez Izbę;

2)     wsparcie ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego przy ustaleniu po raz pierwszy organizacji reprezentatywnych;

3)     wsparcie administracyjne organizacji reprezentatywnych w wyborze członków Rady Izby pierwszej kadencji.

3. Pełnomocnik w terminie dwóch miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy sporządza i przedstawia do zatwierdzenia ministrowi właściwemu do spraw do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego projekt planu finansowego Izby.

4. Nadzór nad działalnością Pełnomocnika sprawuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

5. Do czasu powołania Dyrektora Izby jego funkcję pełni Pełnomocnik.

6. Pełnomocnik kończy swoją działalność po powołaniu Dyrektora Izby.

Art. 71. 1. System, o którym mowa w art. 38, zostanie zrealizowany w całości lub w części przy pomocy jednostek podległych lub nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw informatyzacji.

2. Realizacja zadań przez jednostki, o których mowa w ust. 1, zostanie sfinansowana w formie dotacji celowej z części budżetu państwa, której dysponentem jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Art. 72. 1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego podejmie działania i przekaże w drodze dotacji niezbędne środki do utworzenia Izby niezwłocznie po wejściu w życie ustawy.

2. W celu wykonania przepisów ustawy minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego dokona przeniesienia wydatków między działami klasyfikacji budżetowej w ramach części budżetowej, której jest dysponentem.

Art. 73. 1. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w terminie 21 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, po otrzymaniu opinii Pełnomocnika, ustala pierwszą listę organizacji reprezentatywnych i ogłasza ją na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej urzędu, który go obsługuje.

2. Lista jest ustalana według zasad określonych ustawą, na podstawie dostępnych danych oraz informacji pochodzących z Głównego Urzędu Statystycznego oraz badań statystycznych.

3. Jeżeli żadna z organizacji nie spełnia kryterium reprezentatywności, za reprezentatywne uznaje się po dwie organizacje reprezentujące największą liczbę artystów działających w danym zawodzie artystycznym.

4. Organizacje z listy, o której mowa w ust. 1, uznaje się za organizacje reprezentatywne przez okres 2 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 74. 1. Organizacje reprezentatywne z listy, o której mowa w art. 73 ust. 1, wyznaczają przedstawicieli do wyboru członków Rady Izby w terminie 60 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

2. Organizacje reprezentatywne wybierają członków Rady Izby w terminie 90 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 75. 1. Maksymalny limit wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na wykonywanie zadań ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wynikających z niniejszej ustawy wynosi w roku:

1)     2024 r. – 18,66 mln zł;

2)     2025 r. – 9,32 mln zł;

3)     2026 r. – 9,54 mln zł;

4)     2027 r. – 9,78 mln zł;

5)     2028 r. – 10,02 mln zł;

6)     2029 r. – 10,24 mln zł;

7)     2030 r. – 10,53 mln zł;

8)     2031 r. – 10,79 mln zł;

9)     2032 r. – 11,06 mln zł;

10)   2032 r. – 11,34 mln zł.

2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego monitoruje wykorzystanie limitu wydatków, o którym mowa w ust. 1, oraz jest odpowiedzialny za wdrożenie mechanizmu korygującego, o którym mowa w ust. 3.

3. W przypadku gdy wielkość wydatków po pierwszym półroczu danego roku budżetowego wyniesie więcej niż 65% limitu wydatków przewidzianych na dany rok, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego obniża wielkość środków przeznaczonych na wydatki w drugim półroczu o kwotę stanowiącą różnicę między wielkością tego limitu a kwotą przekroczenia wydatków.

Art. 76. 1. Maksymalny limit wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na dotację celową ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego , o której mowa w art. 52 pkt 3 wynosi w roku:

1)     2024 r. – 82,96 mln zł;

2)     2025 r. – 331,83 mln zł;

3)     2026 r. – 353,07 mln zł;

4)     2027 r. – 362,59 mln zł;

5)     2028 r. – 371,65 mln zł;

6)     2029 r. – 380,94 mln zł;

7)     2030 r. – 400,25 mln zł;

8)     2031 r. – 410,24 mln zł;

9)     2032 r. – 420,49 mln zł;

10)   2033 r. – 431,00 mln zł.

2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego monitoruje wykorzystanie limitu wydatków, o którym mowa w ust. 1, oraz jest odpowiedzialny za wdrożenie mechanizmu korygującego, o którym mowa w ust. 3.

3. W przypadku gdy wielkość wydatków po pierwszym półroczu danego roku budżetowego wyniesie więcej niż 65% limitu wydatków przewidzianego na dany rok, stosuje się mechanizm korygujący polegający na obniżeniu wielkości środków przeznaczonych na wydatki w drugim półroczu o kwotę stanowiącą różnicę pomiędzy wielkością tego limitu a kwotą przekroczenia wydatków, w szczególności przez zmianę decyzji o przyznanych dopłatach, o której mowa w art. 46.

Art. 77. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 października 2024 r., z wyjątkiem art. 8 ust. 2 i 3, art. 16, art. 37–40 oraz art. 69–75, które wchodzą w życie z dniem 1 kwietnia 2024 r.

Po przemianie ustrojowej w 1989 r. rozwój sektora kultury nie był tak dynamiczny, jak można by tego oczekiwać po uwolnieniu się od komunistycznej cenzury i zagwarantowaniu wykonawcom artystycznej niezależności. Nieprecyzyjne i niejasne regulacje prawne oraz stopniowa utrata dostępu artystów do podstawowych zdobyczy cywilizacyjnych – takich jak prawo do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych – to okoliczności oddalające nasz kraj od tych, które prowadzą świadomą i aktywną politykę kulturalną.

Dostęp do dóbr kultury oraz swoboda działalności artystycznej to szczególnie ważne aspekty funkcjonowania społeczeństwa, determinujące wiele aspektów życia, łącznie z dynamiką wzrostu ekonomicznego i zamożności obywateli – obydwa te prawa zapewnia Konstytucja RP (odpowiednio w art. 6 i art. 73), która jednocześnie gwarantuje wszystkim obywatelom dostęp do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych (odpowiednio art. 67 i art. 68).

Ocena obecnego stanu kultury polskiej wskazuje, że ww. normy konstytucyjne nie są wypełniane w sposób należyty. Dostęp do dóbr kultury ma często charakter wyspowy, a oferta kulturalna w mniejszych miejscowościach jest niewystarczająca.

W Polsce liczba osób zawodowo wykonujących działalność artystyczną to łącznie z absolwentami szkolnictwa artystycznego ok. 67 000, a sytuacja ekonomiczna większości z nich jest trudna lub bardzo trudna. Około 60% ma przychody poniżej średniej krajowej, a ok. 30% poniżej minimalnego wynagrodzenia, z czego zmuszeni są samodzielnie opłacać ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Jednocześnie dedykowany im system ubezpieczeń wymaga opłacania wyższych składek ubezpieczeniowych niż w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą (mimo że i artystów, i przedsiębiorców obowiązują identyczne składki bazowe, to ci pierwsi pozbawieni są choćby ulg na start, ulg przyznawanych mikroprzedsiębiorcom itp.). Ponieważ jedynie mniej niż 13,9% tej grupy zawodowej pozostaje w stosunku pracy, duża część artystów albo w ogóle nie jest ubezpieczona, albo korzysta z ubezpieczenia przez pracodawcę członka rodziny, albo uczestniczy w patologicznych rozwiązaniach z zakresu „szarej strefy” (np. przez zawieranie fikcyjnych umów). Na specyfikę zawodów artystycznych w tym zakresie zwrócił uwagę Parlament Europejski w Rezolucji z 7 czerwca 2007 w sprawie społecznego statusu artystów, w której zaapelował do państw członkowskich o wdrożenie rozwiązań umożliwiających m.in. zabezpieczenie socjalne artystów i ich ubezpieczenie zdrowotne.

Skala, intensywność i fundamentalny charakter postulatów licznych środowisk artystycznych (niezależnie od preferowanych języków sztuki, głoszonych światopoglądów czy sympatii politycznych) skłoniły kierownictwo Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego do zorganizowania ogólnopolskiej debaty pod nazwą Ogólnopolskiej Konferencji Kultury (OKK).

Ogólnopolska Konferencja Kultury była największym tego typu przedsięwzięciem w historii prowadzenia polityki kulturalnej w Polsce. W jej ramach do debaty zaproszono reprezentantów wszystkich środowisk artystycznych i profesji (muzyki, tańca, teatru, sztuk plastycznych i sztuk ludowych, z poszerzeniem o literaturę i sztuki filmowe), zapewniając pełną reprezentatywność zawodów artystycznych. Obrady odbyły się w różnych regionach kraju (od Rzeszowa po Szczecin, od Wrocławia po Olsztyn), oddano głos przedstawicielom zarówno samych artystów, organizacji twórczych oraz instytucji kultury, jak i samorządów terytorialnych, urzędów czy biznesu, a także zagwarantowano powszechność dyskusji (w sesjach konferencji wystąpiło ponad 300 osób reprezentujących ponad 230 podmiotów).

Równolegle z debatą w ramach OKK zamówiono badanie liczebności oraz zatrudnienia i przychodów artystów, przeprowadzone przez niezależny zespół badawczy Uniwersytetu SWPS pod kierunkiem prof. Doroty Ilczuk. W badaniu, oprócz analizy dostępnych danych, zastosowano metodę anonimowych obszernych ankiet. Uzyskano rekordową liczbę ponad 5 tysięcy ankiet (próba wyniosła niemal 8% całej szacowanej populacji), co stało się podstawą do świadomego modelowania projektowanych rozwiązań oraz określania skutków regulacji.

Z badań wynika następująca szacunkowa liczebność poszczególnych profesji artystycznych:

• film                                    3580 osób,
• literatura                            2830 osób,
• muzyka                           19 100 osób,
• taniec                                 2380 osób,
• teatr                                   5750 osób,
• sztuki plastyczne            12 005 osób,
• twórczość ludowa              1475 osób,
• architektura                    12 500 osób,
• interdyscyplinarne               350 osób.

Zgromadzone dane potwierdziły duże zróżnicowanie przychodów w ramach całej grupy zawodowej: bardzo wysokie zarobki pojedynczych osób (maksymalnie 1% przypadków) i pozostawanie poniżej granicy ubóstwa przez niemal 1/3 artystów, czego konsekwencję stanowi wyłączenie tych ostatnich z dostępnego systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.

W efekcie przeprowadzonej konferencji, dalszych konsultacji i badań opracowano nowy akt prawny, kompleksowo regulujący kwestie dotyczące artystów zawodowych. Ustawa o artystach zawodowych m.in.:

1. definiuje kategorię artystów zawodowych i ich działalność, a także ich uprawnienia, umożliwiając precyzyjne dostosowanie rozwiązań do ich potrzeb;
2. reguluje procedury uzyskania, poświadczania i utrwalania uprawnień artysty zawodowego na podstawie dorobku potwierdzonego przez organizacje reprezentatywne dla środowisk artystycznych lub wykształcenia artystycznego, a także przychodów z działalności artystycznej;
3. określa zasady dostępu artystów do systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych dostosowane do funkcjonowania systemu ubezpieczeń (każdy artysta, który nie ma tytułu z innego źródła, np. działalności gospodarczej czy stosunku pracy, opłaca składki na poziomie tych odpowiadających płacy minimalnej);
4. tworzy źródło wsparcia składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne dla najmniej zarabiających osób mających uprawnienia artysty (dopłaty od 20% do 80% wysokości składek);
5. wskazuje źródła finansowania ww. funduszu – dopłaty ze strony budżetu państwa, jeśli zajedzie taka potrzeba);
6. wprowadza Kartę Artysty Zawodowego (na wzór Karty Dużej Rodziny) umożliwiającą tworzenie pakietów, udogodnień, ulg i ofert adresowanych do tej grupy społecznej;
7. ustanawia operatora, tj. Polską Izbę Artystów – podmiot funkcjonujący we wspomnianej formule typu quango, będący państwową osobą prawną – w której Radzie zasiądą przedstawiciele organizacji reprezentujących artystów, ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego oraz Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

W ramach projektowanej regulacji definiuje się nową kategorię prawną – artysty zawodowego – której przyznaje się uprawnienia bez względu na to, czy w świetle prawa autorskiego danej osobie przynależą prawa twórcy, czy prawa pokrewne do wykonywanego dzieła sztuki (utworu). Jednocześnie większa część regulacji ma na celu scharakteryzowanie owej specyficznej grupy zawodowej za pomocą definicji samego artysty zawodowego, działalności artystycznej i czynności koniecznych do zaistnienia w systemie przygotowanym dla artystów zawodowych. Z założenia regulacja ta obejmuje jedynie osoby czynnie i profesjonalnie wykonujące zawody artystyczne.

Ponieważ lista zawodów jest długa, a zajęcia w ich ramach nader zróżnicowane (artystą jest zarówno poeta, rzeźbiarz, jak i tancerz baletowy), ponadto przekształcenia języków sztuki współczesnej postępują dynamicznie, zaproponowano nowatorskie rozwiązanie: ideę tzw. quango (ang.: quasi-governmental), czyli podmiotu, który łączy stabilność państwowej osoby prawnej i stabilnych finansów publicznych z wysokim stopniem samorządności oraz samoregulacji przez czynniki społeczne.

Zgodnie z projektem definiowanie czynności koniecznych do uznania działalności artystycznej za profesjonalną pozostaje w gestii organizacji artystów, jednak uwypuklony jest czynnik istnienia na rynku, gdyż podstawową ścieżką aktualizacji uprawnień jest wskazanie dochodów z działalności artystycznej. Projektodawca powierza zatem znaczącą odpowiedzialność środowiskom artystów zawodowych, co wynika wprost z postulatów tych ostatnich, jednocześnie wpisując proponowane rozwiązania w obowiązujący system prawny, zarówno w zakresie prawa administracyjnego, finansów publicznych, prawa podatkowego, ubezpieczeń społecznych oraz zdrowotnych, jak i prawa autorskiego.

Zadaniem Polskiej Izby Artystów będzie negocjowanie z ubezpieczycielami, organizatorami, instytucjami kultury, samorządami i innymi podmiotami, rozwiązań odpowiadających na najbardziej pilne potrzeby środowisk artystycznych i jednocześnie nie obciążających administracji rządowej ani budżetu państwa tam, gdzie nie jest to konieczne.

Ustawa jest „transparentna” dla systemu ubezpieczeń społecznych tj. dostosowuje się do rozwiązań już istniejących w systemie. Sposób ubezpieczenia zależy od rodzaju działalności, w ramach której artysta uzyskuje przychody. Osoby pozostające w stosunku pracy lub prowadzące działalność gospodarczą obowiązują przepisy ogólne, natomiast artystom nieposiadającym umów o pracę i nieprowadzącym działalności gospodarczej dedykowane jest szczególne rozwiązanie będące modyfikacją obecnie istniejącego. Utrzymano obowiązującą aktualnie zasadę obowiązkowych zryczałtowanych składek na ubezpieczenia społeczne opłacanych przez artystę, jednak z uwagi na fakt, że obecne rozwiązania przekraczają możliwości finansowe olbrzymiej większości tej grupy zawodowej (z obecnego systemu korzysta ca. 400 osób), obniżono podstawę naliczania składek do wysokości płacy minimalnej, zatem kwoty istniejącej już w systemie ubezpieczeń społ. (w roku 2021 jest to kwota 1191,96 zł miesięcznie). Jednocześnie artyści, których łączne przychody z wszystkich źródeł (wliczając te spoza działalności artystycznej) nie przekraczają 80% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej (co zgodnie z danymi Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych oznacza poziom bliski minimum socjalnego 3-os. gospodarstwa pracowniczego) otrzymują na osobiste konta ubezpieczeń społecznych dopłatę w wysokości 20%–80% składki, zależnie od przychodów. Pozostałą kwotę będą musieli opłacać samodzielnie. Szczegółowe progi dochodów i wielkości procentowe dopłat ureguluje minister właściwy dla kultury i dziedzictwa narodowego w rozporządzeniu. Dopłaty finansowane są przez Polską Izbę Artystów.

Jednocześnie umowy zlecenia artystów zawodowych opłacających sobie składki jako artyści dotyczące działalności artystycznej zostają zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, aby uniknąć podwójnego oskładkowania tych samych umów artystów, którzy samodzielnie ubezpieczają się w ramach systemu, a więc nie prowadzą działalności gospodarczej i nie pozostają w stosunku pracy. Wszystkie przychody z działalności artystycznej takich osób będą pochodzić z umów zlecenia i/lub umów o dzieło. Oskładkowanie owych umów powodowałoby podwójne pobieranie składek: (1) zryczałtowanych wpłacanych przez artystę oraz (2) potrącanych z podstawowych źródeł jego przychodów, co w obecnej sytuacji rynkowej powodowałoby zbyt duże obciążenie artystów kosztami ubezpieczeń.

Projektodawcy zakładają, że taki kształt systemu umożliwi ubezpieczenie większości artystów zawodowych, co w efekcie spowoduje znaczne zwiększenie wpływów na kontach ubezpieczeń społecznych tej grupy zawodowej, gdyż obecnie poważna jej część w ogóle nie ma żadnych składek albo ich wysokość jest marginalna.

Jednocześnie projekt ustawy zakłada, że każda działalność artystyczna ma charakter twórczy, bez względu na fakt czy w świetle prawa autorskiego artyście przysługują prawa majątkowe („twórcy”) czy prawa pokrewne („wykonawcy”). Założenie to wynika z większości obowiązujących w świecie zachodnim definicji sztuki, z uwzględnieniem sztuk performatywnych. Dotychczasowy brak takich rozwiązań w prawie polskim powoduje szereg interpretacji prawnych, w tym Sądu Najwyższego, budzących uzasadniony sprzeciw samych artystów i przedstawicieli instytucji artystycznych. Projektowana regulacja dostosowuje zatem prawo do powszechnego rozumienia natury działalności artystycznej, zarówno w procesie tworzenia dzieła, jego wykonania, jak i przygotowania. Konsekwencją powyższej interpretacji jest wprowadzenie 50% kosztów uzyskania przychodu z działalności artystycznej dla wszystkich artystów zawodowych.

Spodziewany roczny koszt funkcjonowania Polskiej Izby Artystów to ok. 7 mln zł.

Treść normatywna aktu została poprzedzona preambułą, w której podkreślono szczególnie istotną role artystów dla polskiej kultury i gospodarki.

W art. 1 projektu wskazano, jaka materia jest regulowana w projekcie ustawy. Są to kwestie dotyczące:

• ustroju i organizacji Polskiej Izby Artystów;
• statusu i zadań organizacji reprezentatywnych;
• zasad i sposobu potwierdzania uprawnień artysty zawodowego;
• zasad i sposobu aktualizacji uprawnień artysty zawodowego;
• uprawnień przysługujących artystom zawodowym.

W art. 2 projektu umieszczony został słowniczek pojęć używanych w ustawie. Zdefiniowane zostały pojęcia:

• artysty zawodowego – jako osoby wykonującej zawód artystyczny z potwierdzonymi uprawnieniami artysty zawodowego – w tym miejscu wskazać należy, że zrezygnowana z definiowania samego artysty, a zdecydowano się na precyzyjne wskazanie kim jest artysta z potwierdzonymi uprawnieniami;
• zawodu artystycznego – jako działalności twórczej lub wykonawstwa artystycznego w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2509), w tym obejmujących czynności związane z powstawaniem dzieła, między innymi próby do występów i same występy, prowadzone w następujących dziedzinach: muzyce, sztukach wizualnych, sztukach performatywnych, teatrze, sztukach cyrkowych, teatrze, filmie, literaturze, tańcu, twórczości ludowej oraz czynności związane z rozporządzeniem tym dziełem. Tak sformułowana definicja z jednej strony opiera się na pojęciach precyzyjnie zdefiniowanych w ustawie i orzecznictwie do ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a z drugiej podkreśla, że działalność twórcza obejmuje również czynności związane z powstawaniem dzieła je poprzedzające, takie jak próby. Ponadto w definicji wskazane zostały dziedziny działalności artystycznej, które przy wydawaniu rozporządzenia dotyczącego zawodówo artystycznych dla których mierzona jest reprezentatywność będą determinować treść rozporządzenia. Lista zawodów artystycznych obejmuje grafika komputerowego, ale nie obejmuje programisty czy programisty baz danych. Zatem twórca programów komputerowych w zakresie graficznym będzie mógł uzyskać uprawnienia artysty zawodowego.;
• przeciętnego miesięcznego dochodu – jako przeciętnego miesięcznego dochodu w rozumieniu ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 390) uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym,
• organizacji – stowarzyszenia lub związku zawodowego, wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego, zrzeszających w większości osoby wykonujące zawód artystyczny;
• organizacji reprezentatywnej – jako wyżej zdefiniowanej organizacji, obsługującej ponad 10% artystów zawodowych działających w danym zawodzie artystycznym, dla którego mierzona jest reprezentatywność, lub jeżeli nie ma tak licznej organizacji, organizacji obsługująca największą liczbę artystów zawodowych w danym zawodzie artystycznym, dla którego mierzona jest reprezentatywność. W definicji tej zdecydowano się na stosunkowo niski próg ustalania reprezentatywności rozumiejąc, że organizacje w środowisku są podzielone i rozproszone, oraz by dać artystom zawodowym większy wybór przy wyborze obsługujących ich organizacji reprezentatywnych
• obsługiwanie artysty zawodowego przez organizację reprezentatywną – wykonywanie przez organizację reprezentatywną czynności związanych z wydawaniem poświadczenia o dorobku artystycznym oraz reprezentowanie jego interesów w trakcie wyboru przedstawicieli do Rady Izby;
• rejestr artystów – rejestr utworzony w celu realizacji zadań określonych w ustawie, szersze odniesienie się do kwestii z nim związanych znajduje się w dalszej części uzasadnienia.
• system – system teleinformatyczny, obsługujący funkcjonowanie rejestru i zapewniający obsługę postępowań opisanych w ustawie.

W art. 3 projektu zostało wskazane, że Polska Izba Artystów jest państwową osobą prawną, której siedzibą jest miasto stołeczne Warszawa. Jej organizacja wewnętrzna oraz tryb pracy jej organów mają zostać określone przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w drodze zarządzenia. W artykule tym zostało również wskazane, że w zakresie prowadzonej działalności, o której mowa w art. 28–52 projektu ustawy (a więc wydawania decyzji administracyjnych oraz dysponowania wpływami z opłaty), Izbie przysługują środki prawne właściwe organom administracji państwowej. Przepis w takim brzmieniu jest niezbędny w związku z mogącymi się pojawiać wątpliwościami dotyczącymi tego, czy państwowa osoba prawna i jej organy mogą wydawać decyzje administracyjne.

Jasne podkreślenie w projekcie, na wzór przepisów dotyczących ZUS, powinno rozwiać wszelkie wątpliwości w tym zakresie.

W art. 4 projektu ustawy wskazane zostały zadania Polskiej Izby Artystów. We wskazanych zadaniach zdecydowano się wskazać wszystkie funkcje, jakie realizować ma Izba i jej organy. Zgodnie z ww. artykułem do zadań Izby ma należeć:

1)      rozpatrywanie spraw związanych z potwierdzaniem lub aktualizacją uprawnień artysty zawodowego;

2)      rozpatrywanie spraw związanych z przyznawaniem artystom zawodowym dopłaty do składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, zwanej dalej „Dopłatą”;

3)      wydawanie artystom zawodowym Karty Artysty Zawodowego, zwanej dalej „Kartą” i zajmowanie się sprawami związanymi z Kartą;

4)      udzielania artystom wsparcia socjalnego;

5)      przyznawanie:

a)    Dopłaty,

b)    wsparcia socjalnego dla artystów zawodowych,

c)    stypendiów dla wyróżniających się artystów zawodowych;

6)      prowadzenie badań dotyczących artystów zawodowych, ich struktury zawodowej oraz wykorzystania utworów w ramach dozwolonego użytku.

Podkreślenia wymaga, że prowadzone badania nie będą badaniami naukowymi w rozumieniu przepisów ustawowych.

W art. 5 projektu wskazano, że nadzór nad Polską Izbą Artystów ma sprawować minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Nadzór ma obejmować nadzór nad zgodnością działań Izby z przepisami prawa i statutem, realizacją przez Izbę zadań określonych w ustawie (w jej art. 4) oraz nad prawidłowością wydatkowania środków publicznych. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego będzie miał prawo wglądu do dokumentów Izby i żądania od Dyrektora Izby niezbędnych informacji. Kontrola w ramach nadzoru ma być przeprowadzana na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. 2020 r. poz. 224), a Dyrektor Izby i Rada Izby będą zobowiązani do realizacji zaleceń pokontrolnych wydanych w ramach realizacji nadzoru.

Zgodnie z projektem, w razie uporczywego łamania przepisów ustawy przez Dyrektora Izby lub Radę Izby, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego będzie mógł wydać postanowienie rozwiązujące organy Izby. Postanowienie takie będzie mogło być wydane po uprzednim przedstawieniu zarzutów Dyrektorowi Izby lub Radzie Izby i wezwaniu do przedstawienia wyjaśnień. Rozwiązanie organów Izby będzie wywoływać skutek po upływie 3 miesięcy od wydania postanowienia. W tym czasie przeprowadzane muszą być, zgodnie z projektem, czynności zmierzające do wyłonienia nowych organów Izby na zasadach określonych w ustawie. Rozwiązanie to ma stanowić zabezpieczenie na wypadek nadzwyczajnego naruszania przepisów prawa przez organy Izby. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, jako organ nadzoru nad Izbą, musi dysponować instrumentem nadzoru, którego będzie mógł użyć w sytuacji rażącego łamania przepisów ustawy przez jej organy. Zdecydowano się na ich solidarną odpowiedzialność, ponieważ w przypadku łamania przepisów w ww. sposób przez Dyrektora Izby odpowiedzialność spada również na kontrolującą go Radę Izby. Z kolei Dyrektor Izby powołany przez zdymisjonowaną (rozwiązaną) Radę traciłby swoją legitymację do działania. Z tego względu zdecydowano się na solidarne rozwiązanie obu organów. Jednocześnie jest ono odroczone w czasie przez okres 3 miesięcy, aby możliwe było wybranie nowych organów i zachowanie ciągłości działalności Izby.

Zgodnie z art. 6 projektu ustawy organami Polskiej Izby Artystów są Dyrektor Izby oraz Rada Izby.

W przepisach art. 7–12 projektu opisany został sposób wyłaniania Rady Izby oraz jej zadania. W skład Rady Izby ma wchodzić:

1. 14 członków wybranych przez organizacje reprezentatywne;, powoływanych na okres kadencji;
2. 5 członków powoływanych i odwoływanych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego;
3. 1 członek powoływany i odwoływany przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego;
4. 1 członek powoływany i odwoływany przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Izba ma być organem kadencyjnym (kadencja ma wynosić 4 lata). Funkcję członka Rady Izby będzie można sprawować maksymalnie przez dwie kadencje.

Zgodnie z art. 9 projektu ustawy członkiem Rady Izby będzie mogła być osoba, która:

1. korzysta z pełni praw publicznych;
2. posiada wiedzę lub doświadczenie zawodowe związane z działalnością twórczą lub wykonawstwem artystycznym;
3. nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe.

Środowiska artystyczne będą miały decydujący wpływ na działanie Rady Izby, dysponując znaczną większością głosów w porównaniu do strony rządowej (14:7).

W związku z koniecznością zapewnienia reprezentatywności w Radzie zarówno dla organizacji dużych, reprezentujących liczne branże artystyczne, jak również mniejszych organizacje, reprezentujące mniej liczne zawody, zdecydowano o podziale 14 miejsc przypadających artystom na 2 pule. Pierwsza 7-osobowa pula będzie wybierana przez organizacje najliczniejsze (według progu ustalanego w akcie wykonawczym wydawanym przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego), a druga 7-osobowa pula przez pozostałe (mniejsze) organizacje.

Próg liczebności decydujący o zaliczeniu do poszczególnych kategorii oraz tryb przeprowadzenia samych wyborów będzie wyznaczany w drodze aktu wykonawczego przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego (art. 20 projektu). Określenie progu na poziomie ustawy nie jest możliwe, nie jest bowiem wiadome projektodawcom jak liczne okażą się organizacje reprezentatywne. Prawdopodobnie na skutek atrakcyjności projektowanych rozwiązań ich liczebność będzie rosnąć, w efekcie czego wartość określona w progu będzie musiała być kilkukrotnie zmieniona do czasu ustabilizowania się całego stworzonego systemu. Z tego względu określanie tej wartości w sposób sztywny na poziomie ustawy byłoby rozwiązaniem nieefektywnym i nieelastycznym.

Organizacje reprezentatywne będą brały udział w wyborach członków Rady Izby przez swoich przedstawicieli, wyznaczonych przez każdą organizację reprezentatywną w sposób określony na walnym zebraniu członków. Każda organizacja reprezentatywna będzie mogła wyznaczyć jednego przedstawiciela, dysponującego jednym głosem. Wybór członków Rady Izby będzie się odbywał w trakcie ich walnego zjazdu, podczas którego będą oni głosować w podziale na dwie grupy: najliczniejszych organizacji reprezentatywnych oraz pozostałych organizacji. Wybór przedstawiciela w głosowaniu ma być równoznaczny z jego powołaniem w skład Rady Izby.

Członkostwo w Radzie Izby kandydata wybranego przez organizacje reprezentatywne będzie mogło wygasnąć przed upływem kadencji wyłącznie z powodu:

1. rezygnacji członka Rady Izby złożonej na piśmie Przewodniczącemu Rady Izby lub wiceprzewodniczącemu Rady Izby w przypadku przewodniczącego Rady Izby;
2. śmierci członka Rady Izby;
3. niemożności sprawowania funkcji członka Rady Izby z powodu długotrwałej choroby stwierdzonej zaświadczeniem lekarskim;
4. niewypełniania wymogów określonych dla niego w art. 9 pkt 1 i 3 projektu ustawy.

W przypadkach wygaśnięcia członkostwa, nowego przedstawiciela będzie powoływać będzie się na podstawie odpowiednich przepisów (powołanie lub wybór) na okres do końca kadencji Rady Izby.

Pracami Rady Izby, zgodnie z art. 11 projektu, będzie kierował jej Przewodniczący, wybierany zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu Rady Izby. Przewodniczący będzie wskazywał wiceprzewodniczącego Rady Izby, który będzie go zastępować w trakcie jego nieobecności. Na posiedzenie Rady Izby Przewodniczący będzie mógł zapraszać inne osoby, o ile jest to wskazane dla realizacji zadań Rady Izby np. uznanych ekspertów w konkretnej branży artystycznej. Wysokość wynagrodzenia członka Rady Izby będzie określona w akcie wykonawczym wydawanym na podstawie art. 20 ustawy. Rada Izby wydaje decyzje oraz inne akty po podjęciu uchwały. Przewodniczący będzie odpowiedzialny, po podjęciu stosownej uchwały przez Radę Izby, za podpisywanie aktów, decyzji i dokumentów wydawanych przez Radę Izby.

Za pracę wykonywaną przez członka Rady Izby w trakcie jej posiedzeń przysługuje wynagrodzenie, którego wysokość określona ma zostać w akcie wykonawczym. Przyznanie wynagrodzenia za prace w ramach Rady Izby jest jak najbardziej uzasadnione, ponieważ będą one pochłaniały znaczną ilość czasu. Rada Izby będzie wydawała kilkadziesiąt tysięcy decyzji rocznie, ponadto będą jeszcze inne obowiązki m.in. związane z przygotowaniem raportu. Aby ograniczyć potencjalne nadużycia, w projekcie zdecydowano się wskazać maksymalną liczbę posiedzeń jakie mogą się odbyć w ciągu miesiąca (może się ich odbyć maksymalnie dwadzieścia). Dodatkowo w delegacji do wydania aktu wykonawczego wskazane zostało, że za udział w posiedzeniach odbywających się w danym dniu przysługuje tylko jedno wynagrodzenie, bez względu na liczbę posiedzeń w tym dniu.

Zgodnie z art. 12 projektu do zadań Rady Izby należy:

1. wydawanie decyzji w sprawie potwierdzania lub aktualizacji uprawnień artysty zawodowego;
2. pełnienie roli organu drugiej instancji przy wydawaniu poświadczeń, o których mowa w art. 24 ust. 3;
3. powoływanie, w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, Dyrektora Izby;
4. kontrola organizacji reprezentatywnych w zakresie realizacji uprawnień organizacji reprezentatywnych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i wydawanie decyzji, o których mowa w art. 19.

Z powyższej listy zadań jasno wynika, że to Rada Izby, w której dominującą rolę będą odgrywały środowiska artystyczne, będzie pełniła główną rolę we wszystkich czynnościach związanych z potwierdzaniem uprawnień artysty zawodowego. Przyjęcie takiego rozwiązania podkreśla niezależność Izby.

Jak już wyżej wskazano, Dyrektora Izby powołuje Rada Izby na 4-letnią kadencję, w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego będzie zatem musiał każdorazowo zaaprobować osobę wybraną na Dyrektora Izby. w procedurze konkursowej. Zgodnie z art. 13 projektu Rada Izby zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu Rady powołuje Dyrektora Izby spośród dwóch kandydatów, wyłonionych w drodze konkursu. Dyrektor Izby będzie mógł powołać nie więcej niż dwóch swoich zastępców i wyznaczyć zakres ich zadań. W każdej chwili będzie on mógł ich odwołać. Zgodnie z projektowanym art. 17 konkurs będzie ogłaszany przez Radę Izby. Rada będzie też określała regulamin samego konkursu, a informację o konkursie będą musiały zostać umieszczone na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej Izby oraz ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Rada Izby będzie odwoływała Dyrektora Izby w przypadku:

1. rezygnacji ze stanowiska;
2. zaprzestania spełniania wymagań, o których mowa w art. 14 ust. 1 pkt 1 i 4–6;
3. z powodu choroby trwale uniemożliwiającej wykonywanie obowiązków.

Ponadto Rada Izby będzie mogła odwołać Dyrektora Izby, w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, jeżeli nienależycie będzie on wykonywał obowiązki związane z pełnioną funkcją.

W sytuacji odwołania Dyrektora Izby, Rada Izby powierza zastępcy Dyrektora Izby lub innej osobie pełnienie obowiązków Dyrektora Izby do czasu powołania nowego Dyrektora Izby.

W art. 14 projektu określone zostały wymagania dla Dyrektora Izby. Może nim być osoba, która:

1. korzysta z pełni praw publicznych;
2. posiada wykształcenie wyższe magisterskie;
3. posiada co najmniej 3-letnie doświadczenie w zarządzaniu oraz wiedzę lub doświadczenie zawodowe związane z działalnością twórczą lub wykonawstwem artystycznym;
4. nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe;
5. nie została ukarana zakazem pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 289, z późn. zm.);
6. w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. nie pracowała i nie służyła w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2023 r. poz. 342, z późn. zm.) oraz nie współpracowała z tymi organami.

Przepisy te odnoszą się odpowiednio również do zastępców Dyrektora Izby.

Powołanie Dyrektora Izby, zgodnie z art. 15 projektu ustawy, będzie stanowić nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465).

Wynagrodzenie Dyrektora Izby będzie ustalał minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego zgodnie z przepisami ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2136), a wynagrodzenie jego zastępców będzie ustalał sam Dyrektor Izby, po zasięgnięciu opinii Rady Izby.

Zgodnie z art. 16 projektu ustawy do zadań Dyrektora Izby należeć ma:

1. kierowanie pracami Izby;
2. reprezentowanie Izby na zewnątrz;
3. zapewnienie funkcjonowania i ciągłości pracy Izby;
4. podejmowanie czynności w sprawach z zakresu prawa pracy;
5. opracowywanie rocznego planu działania Izby;
6. opracowywanie projektu rocznego planu finansowego Izby;
7. opracowywanie rocznego sprawozdania finansowego Izby;
8. sporządzanie rocznego sprawozdania z działalności Izby;
9. sprawowanie zarządu nad mieniem Izby;
10. prowadzenie gospodarki finansowej Izby;
11. wydawanie decyzji w sprawie Dopłaty;
12. prowadzenie systemu;
13. wydawanie artystom Karty i zajmowanie się sprawami związanymi z Kartą.

Z powyższego katalogu wynika, że zadania Dyrektora Izby będą podlegały głównie na administrowaniu bieżącą sprawą Izby, a ciężar merytorycznych prac i decyzji będzie spoczywał na Radzie. Decyzje o Dopłacie będą miały charakter raczej techniczny i przy ich wydawaniu będzie dokonywana prosta subsumpcja.

Kolejnym ważnym uprawnieniem Rady Izby będą jej uprawnienia kontrolne. Zasady korzystania z nich opisane zostały w art. 18 i art. 19 projektu. Kontrola będzie przeprowadzana przez pracowników Polskiej Izby Artystów, na podstawie pisemnego upoważnienia, udzielonego przez Radę Izby. Osoby upoważnione do dokonywania kontroli będą uprawnione do żądania od organizacji reprezentatywnej pisemnych lub ustnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji, a także udostępniania danych mających związek z przedmiotem kontroli. Z przeprowadzonej kontroli będzie sporządzany protokół. Członek organu zarządzającego uprawniony do reprezentowania kontrolowanej organizacji reprezentatywnej lub osoba przez niego upoważniona będą mogli, w terminie 14 dni od dnia podpisania protokołu, złożyć na piśmie wyjaśnienia albo zgłosić zastrzeżenia do treści protokołu. Po zakończeniu kontroli osoby przeprowadzające kontrolę będą sporządzać wystąpienie pokontrolne, zawierające ocenę stanu faktycznego wynikającą z ustaleń zawartych w protokole kontroli, w tym opis ustalonych uchybień (jeżeli występują), z uwzględnieniem przyczyn ich powstania, zakresu, skutków oraz osób odpowiedzialnych za ich powstanie, a także termin usunięcia uchybień, nie krótszy niż 30 dni od dnia doręczenia wystąpienia pokontrolnego. Całość przepisów dotyczących kontroli jest zbliżona pod względem kształtu i treści do kontroli organizacji działalności pożytku publicznego. Przepisy ukształtowano w sposób, który miał maksymalnie ograniczyć ingerencje kontrolerów w działalność organizacji reprezentatywnych, a z drugiej strony dadzą szansę wykryć przypadki ewentualnych nieprawidłowości przy potwierdzaniu uprawnień artysty.

Rada Izby w ramach swoich uprawnień kontrolnych będzie miała prawo zwrócić się do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego z wnioskiem o wykreślenie organizacji reprezentatywnej z listy organizacji reprezentatywnych na 1 rok, jeżeli: organizacja reprezentatywna nie przestrzega przepisów ustawy przy potwierdzaniu lub aktualizacji dorobku artystycznego albo organizacja reprezentatywna nie wydaje poświadczeń potwierdzających dorobek artystyczny we wskazanym w ustawie terminie. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego będzie wykreślał organizację reprezentatywną z listy organizacji reprezentatywnych, jeżeli z wniosku przekazanego przez Radę wynika, że łamało ono przepisy ustawy, w sposób określony w art. 19 ust. 1.

Tak ukształtowane uprawnienia kontrolne mają zagwarantować, że organizacje reprezentatywne nie będą potwierdzały uprawnień artysty w sposób fikcyjny, by zwiększyć liczbę osób, które reprezentują i że będą wykonywały swoje obowiązki w określonych w ustawie terminach, nie przeciągając nadmiernie procesu oceny dorobku artystycznego osoby ubiegającej się o potwierdzenie uprawnień artysty zawodowego.

Rozdział 3 projektu ustawy poświęcony jest organizacjom reprezentatywnym, ich uprawnieniom oraz zadaniom. Stworzenie organizacji i przekazanie znacznych merytorycznych uprawnień organizacjom reprezentatywnym ma na celu danie impulsu środowisku twórców oraz artystów wykonawców do organizowania się oraz samoregulacji. Dzięki przyjęciu takich rozwiązań możliwe będzie osiągnięcie celów regulacyjnych i rezultatów bez arbitralnego narzucania ich z góry przez administrację państwową.

W art. 21 ust. 1 zostało wskazane, że organizacje reprezentatywne są uprawnione do:

1. potwierdzania udokumentowanego dorobku artystycznego zawodów artystycznych, dla których są reprezentatywne (tak więc organizacja reprezentatywna dla artystów fotografików nie będzie mogła potwierdzać uprawnień malarza);
2. wyboru przez swoich przedstawicieli członków Rady Izby, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1.

Artysta zawodowy będzie mógł być obsługiwany jednocześnie przez jedną organizację reprezentatywną. Przyjęto takie rozwiązanie, bo jest ono niezbędne do sprawnego obliczanie reprezentatywności poszczególnych organizacji. Podkreślić należy, że artysta zawodowy nie będzie musiał być członkiem obsługującej go organizacji reprezentatywnej. Będzie mógł także w każdej chwili zmienić obsługującą go organizację reprezentatywną.

W art. 22 projektu ustawy opisana została procedura wyboru organizacji reprezentatywnej. Ma ona zagwarantować możliwość wpisania do systemu nowych organizacji, a tym samym zwiększyć konkurencję między poszczególnymi organizacjami. W celu wpisania do systemu, organizacja będzie zwracać się z wnioskiem do Dyrektora Izby o uwzględnienie jej w systemie. Dyrektor Izby, po zbadaniu spełniania przez organizację ustawowych przesłanek, wpisuje organizację do systemu i umożliwia wybór tej organizacji przez artystów zawodowych, jako organizacji ich obsługującej. Wybór artysty zawodowego obsługującej go organizacji wywołuje skutek natychmiastowy, chyba że organizacja nie uzyskała jeszcze statusu organizacji reprezentatywnej. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 22. ust. 3, wybór będzie pozostawał zawieszony do czasu uzyskania przez organizację statusu organizacji reprezentatywnej. Dopiero w momencie osiągnięcia wymaganego progu wyborów dla danego zawodu (10% artystów zawodowych w danym zawodzie artystycznym) deklaracja wywoła skutek. Przyjęcia takiego rozwiązania było niezbędne by istniał mechanizm „wpuszczania” do systemu nowych organizacji.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 projektu Dyrektor Izby nie rzadziej niż raz na kwartał będzie badać, które organizacje spełniają kryteria reprezentatywności, na podstawie danych z systemu teleinformatycznego, o którym mowa w art. 37 ustawy i informować o tym ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Badanie będzie zatem mogło następować częściej i nie będzie procedurą skomplikowaną, ponieważ będzie polegało na automatycznym wygenerowaniu raportu z systemu. W oparciu o przekazane informacje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego będzie zamieszczał, nie rzadziej niż raz na kwartał, listę organizacji reprezentatywnych i zawodów, dla których organizacje te spełniają kryteria reprezentatywności, na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej urzędu, który go obsługuje.

W art. 24–26 projektu opisana została procedura potwierdzania dorobku artystycznego przez organizacje reprezentatywne. Zgodnie z art. 24 projektu, organizacja reprezentatywna potwierdza dorobek artystyczny na wniosek osoby zainteresowanej. Dane znajdujące się we wniosku są niezbędne do jego prawidłowego rozpatrzenia, przypisania do konkretnej osoby oraz oceny jej prac. Zakres danych został w sposób maksymalny ograniczony, a dostęp do nich ma być możliwy wyłącznie na zasadach określonych szczegółowo w projekcie ustawy. Same zasady dotyczące przetwarzania danych osobowych zostały omówione w dalszej części uzasadnienia.

W celu usprawnienia samej procedury zdecydowano się na jej kompletną elektronizację. Dzięki temu zabiegowi możliwe będzie ograniczenie kosztów administracyjnych nakładanych na organizacje reprezentatywne oraz przyśpieszenie i usprawnienie całego procesu. Projektodawca wskazuje, że na całkowitą elektronizację zdecydowano się już przy składaniu wniosków w sprawie przyznania świadczenia 500+ i zabieg ten okazał się pełnym sukcesem. Wniosek będzie musiał zawierać dane osobowe osoby składającej wniosek i uzasadnienie potwierdzające jej dorobek artystyczny. Załączniki do niego będą stanowiły materiały stanowiące potwierdzenie dorobku artystycznego, w szczególności wykaz podjętych czynności artystycznych oraz zdigitalizowane wybrane utwory osoby ubiegającej się o potwierdzenie dorobku. Taka forma złożenia ograniczy ewentualne błędy formalne i proceduralne i uprości proces potwierdzania dorobku.

Organizacja reprezentatywna będzie miała, zgodnie z art. 24 ust. 3, dwa miesiące od dnia złożenia wniosku na wydanie poświadczenia, w którym potwierdza lub odmawia potwierdzenia dorobku artystycznego. Samo poświadczenie również będzie wydawane wg wzoru i zawierało uzasadnienie.

Zgodnie z przepisem ust. 5 tego artykułu jedynie w uzasadnionych przypadkach, w szczególności jeżeli przedstawione przez artystę materiały wymagają uzupełnienia, termin na wydanie poświadczenia może zostać przedłużony o kolejne dwa miesiące.

Brak wydania poświadczenia w ustawowym terminie będzie stanowił dla osoby, która wystąpiła z wnioskiem, podstawę do zwrócenia się o wydanie poświadczenia bezpośrednio do Rady Izby. Przepis ten, w połączeniu z przepisami dotyczącymi uprawnień kontrolnych Rady Izby, będzie gwarantował, że organizacje reprezentatywne wywiązują się ze swoich zadań w sposób terminowy. Komunikacja na tym etapie również będzie się odbywać za pośrednictwem systemu. Dzięki temu nie będzie konieczne przechodzenie długotrwałej procedury przesyłania sobie wzajemnie akt sprawy – będą się one znajdywały w całości w systemie, a dostęp do nich będą miały wyłącznie uprawnione osoby.

Rada Izby będzie miała obowiązek poinformować organizację reprezentatywną, do której zwrócono się z wnioskiem o potwierdzenie dorobku artystycznego za pośrednictwem systemu o zwróceniu się bezpośrednio do niej w sprawie potwierdzenia dorobku.

Poświadczenie będzie potwierdzać bądź też odmawiać potwierdzenia dorobku artystycznego.

Od poświadczenia, będzie przysługiwało odwołanie do Rady Izby w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Odwołanie będzie również składane za pośrednictwem systemu. Rada Izby będzie rozpatrywać sprawę na podstawie złożonego wniosku, protokołu oraz odwołania (znajdujących się w systemie) i będzie wydawać poświadczenie, w którym potwierdza lub odmawia potwierdzenia dorobku artystycznego w terminie 30 dni. Ponowny wniosek w sprawie potwierdzenia dorobku artystycznego można złożyć po upływie 6 miesięcy od ostatecznej odmowy potwierdzenia dorobku artystycznego. Przepis taki ma zapobiec składaniu nowych wniosków bezpośrednio po otrzymaniu odmowy. Tak ukształtowane uprawnienia zagwarantują, że system będzie działał w sposób sprawny i korzystny dla artystów. Należy podkreślić, że tak ukształtowane postępowanie nie jest postępowaniem administracyjnym, ze względu na charakter działalności organizacji reprezentatywnych, a specjalną odformalizowaną procedurą określoną w niniejszej ustawie.

W art. 24 ust. 10 projektu wskazane zostały zasadnicze elementy, które musi brać pod uwagę organizacja reprezentatywna potwierdzając dorobek artystyczny. Ma ona brać pod uwagę:

1)    profesjonalizm dorobku artystycznego;

2)    aktywność artysty na profesjonalnym rynku sztuki;

3)    znaczenie dorobku artysty dla danego zawodu artystycznego;

4)    intensywność działalności artystycznej wskazującą na jej zawodowych charakter.

Tak wskazane ogólne elementy będą wskazywać dla organizacji reprezentatywnych kierunek przy ocenie dorobku artystycznego.

Zgodnie z art. 25 projektu organizacja reprezentatywna , jeżeli wyrazi taką chęć, będzie mogła pobierać opłatę za wydanie poświadczenia. Oczywiste jest, że wydawanie poświadczeń będzie wymagało ponoszenia przez organizacje reprezentatywne pewnych nakładów, a opłata będzie stanowiła źródło ich sfinansowania. Przy wysokości jej ustalania pozostawiono organizacjom reprezentatywnym pewną swobodę, ustalając górna granice w wysokości:

1. 6% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym przy wydawaniu poświadczenia, o którym mowa w art. 24;
2. 3% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym przy wydawaniu poświadczenia, o którym mowa w art. 33.

Jeżeli organizacja reprezentatywna zdecyduje się na pobieranie opłaty za poświadczenia, zasady pobierania tych opłat będą publikowane na stronie internetowej tej organizacji oraz przekazywane Polskiej Izbie Artystów. Ponadto, jeżeli organizacja reprezentatywna pobiera opłaty za poświadczenia, dowód wniesienia opłaty należy przedstawić wraz z wnioskiem, o potwierdzenie dorobku. Brak przedstawienia dowodu wniesienia takiej opłaty w sytuacji, gdy jest ona wymagana będzie skutkować pozostawieniem takiego wniosku bez rozpoznania.

Zgodnie z art. 26 projektu, z czynności podjętych w postępowaniu o wydanie poświadczenia organizacja reprezentatywna będzie obowiązana sporządzać protokół. Protokół ma być załączany do akt sprawy w systemie. Podmioty mające do niego dostęp wskazane zostały w przepisie dotyczącym działania systemu (art. 37 projektu). Protokół ma zawierać:

1)    dane osoby, której dotyczy wniosek o potwierdzenie dorobku artystycznego, w tym: imię, nazwisko, datę urodzenia, adres miejsca zamieszkania, obywatelstwo, numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL – numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz o ile je posiada – adres poczty elektronicznej i numer telefonu;

2)    dane osób uczestniczących w ocenie dorobku artystycznego: w tym: imię, nazwisko, PESEL a w jego braku numer i seria dokumentu tożsamości;

3)    ustalenia powzięte w trakcie wykonywania czynności, w tym potwierdzające dorobek artystyczny osoby, której dotyczy wniosek;

4)    materiały stanowiące potwierdzenie dorobku artystycznego, w szczególności wykaz podjętych czynności artystycznych oraz zdigitalizowane wybrane utwory osoby ubiegającej się o potwierdzenie dorobku.

Rozdział 4 projektu ustawy poświęcony został zasadom potwierdzania uprawnień artysty zawodowego. W art. 28 projektu wskazano podmioty, którym przysługują uprawnienia artysty. Są to osoby fizyczne, które mają udokumentowany dorobek artystyczny, potwierdzony przez organizację reprezentatywną.

W art. 28 ust. 2 projektu ustawy wskazane zostało, że uprawnienia artysty może zostać potwierdzony wyłącznie:

1. osobom posiadającym obywatelstwo polskie, mającym miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenia na pobyt czasowy udzielony w związku z okolicznością, o której mowa w 114, art. 127, art. 159 ust. 1 i art. 186 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2023 r. poz. 519, z późn. zm.), lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej uprawnień uchodźcy lub ochrony uzupełniającej, jeżeli zamieszkuje z członkami rodziny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
3. mającym miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz członkom jego rodziny w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. z 2021 r. poz. 1697 oraz z 2023 r. poz. 547), posiadającym prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W przygotowywanej regulacji nie zdecydowano się na danie możliwości przyznania statusu artysty zawodowego pracownikom sezonowym (zgodnie z przepisami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego (Dz. Urz. UE L 94 z 28.03.2014 str.375)), pracownikom o wysokich kwalifikacjach (zgodnie z przepisami dyrektywy Rady 2009/50/WE z dnia 25 maja 2009 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji (Dz. Urz. UE L 155 z 18.06.2009 str.18) oraz obywateli państw trzecich objętych zakresem podmiotowym dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/98/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie procedury jednego wniosku o jedno zezwolenie dla obywateli państw trzecich na pobyt i pracę na terytorium państwa członkowskiego oraz w sprawie wspólnego zbioru praw dla pracowników z państw trzecich przebywających legalnie w państwie członkowskim (Dz. Urz. UE L 343 z 23.12.2011 str.1). Powyższa decyzja nie ma charakteru dyskryminacyjnego. W projekcie zdecydowano się na stworzenie uprawnień dla osób przebywających długoterminowo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i wykonującym na nim działalność artystyczną. Ogół regulacji projektu nastawiony jest na wsparcie o charakterze długofalowym i dodawanie do katalogu osób otrzymujących wsparcie osób nie przebywających w Rzeczypospolitej Polskiej przez dłuższy czas nie jest uzasadnione.

Uprawnienia artysty zawodowego mają być potwierdzane przez Radę Izby w drodze decyzji administracyjnej, wskazującej 3-letni okres, w którym uprawnienia artysty są potwierdzone, przy czym okres ten powinien rozpoczynać się od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego. Wprowadzenia takiego doprecyzowania ułatwi rozliczenia artystów zawodowych z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej „ZUS”.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 projektu ustawy, potwierdzenie uprawnień artysty zawodowego następuje na wniosek złożony w systemie. Wniosek ten musi zawierać dane osoby, której dotyczy wniosek:

1)    imię, nazwisko,

2)    adres miejsca zamieszkania,

3)    obywatelstwo,

4)    numer PESEL, a w przypadku gdy nie nadano numeru PESEL numer i serię dokumentu potwierdzającego tożsamość, datę urodzenia,

5)    adres poczty elektronicznej i numer telefonu o ile je posiada.

Do wniosku o potwierdzenie dorobku konieczne będzie dołączeniepoświadczenia potwierdzającego dorobek artystyczny, wystawionego przez właściwą organizację reprezentatywną albo Radę Izby.

Osoba ubiegająca się o potwierdzenie uprawnień artysty zawodowego składając wniosek o potwierdzenie uprawnień artysty zawodowego jest obowiązana wskazać reprezentującą ją organizację reprezentatywną.

Zgodnie z art. 28 ust. 3 projektu, Rada Izby będzie potwierdzać uprawnienia artysty zawodowego w drodze decyzji administracyjnej, wskazującej okres, w którym uprawnienia artysty zawodowego są potwierdzone, liczony od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego i trwający 3 lata.

Projekt zawiera także regulację specjalną, zgodnie z którą potwierdzenie uprawnień artysty zawodowego, którego uprawnienia wygasły, z mocy prawa, lub który został ich pozbawiony w drodze decyzji, następuje na wniosek, do którego dołącza się poświadczenie potwierdzające dorobek artystyczny wystawiony przez organizację reprezentatywną albo Radę Izby. Przepis ten był konieczny, by absolwenci uczelni, którzy nie mają aktualnych już uprawnień artysty zawodowego nie mogli po raz drugi ich uzyskać na podstawie przedstawionego dyplomu ukończenia uczelni.

Zgodnie z art. 30 projektu, uprawnienia artysty będą mogły zostać zawieszone. Rozwiązanie to jest częściowo wzorowane na instytucji zawieszenia działalności gospodarczej. Zawieszenie ma następować na wniosek artysty zawodowego, na czas określony, nie krótszy niż 30 dni i nie dłuższy niż 36 miesięcy. Zawieszenie nie będzie mogło nastąpić wstecznie, czyli nie będzie mogło obejmować okresu poprzedzającego złożenie wniosku o zawieszenie. Uprawnienia artysty zawodowego będą mogły zostać w każdej chwili wznowione na wniosek artysty zawodowego. Wnioski w obu sprawach będą musiały zostać skierowane do Rady Izby za pośrednictwem systemu. Samo zawieszenie i wznowienie uprawnień artysty zawodowego będzie następowało w drodze postanowienia (Rada nie będzie tu miała żadnego uznania administracyjnego, przy spełnieniu ustawowych przesłanek będzie zawieszać uprawnienia).

W trakcie zawieszenia artysta zawodowy nie jest obowiązany do prowadzenia i dokumentowania działalności twórczej ani wykonawstwa artystycznego, a biegi terminów do aktualizacji uprawnień artysty zawodowego ulegają zawieszeniu. W odróżnieniu jednak od zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej artysta, który zawiesił uprawnienia dalej może tworzyć. Ustawa w tym zakresie nie może ograniczać uprawnień i wolności wynikających wprost z konstytucji. Tworzenie w trakcie zawieszenia będzie możliwe, artysta nie będzie mógł jednak korzystać w tym czasie z uprawnień. W trakcie zawieszenia wszystkie uprawnienia artysty będą zawieszone. W okresie zawieszenia uprawnień artysta, będzie jednakże tracił prawo do korzystania z uprawnień przyznanych na mocy ustawy.

Trzeba zaznaczyć, że wydanie postanowienia w sprawie zawieszenia uprawnień artysty jest równoznaczne z wydłużeniem terminu ważności decyzji o potwierdzeniu lub aktualizacji uprawnień artysty zawodowego. Ważność decyzji podlega wydłużeniu o okres, w którym uprawnienia były zawieszone, jednakże nie dłuższy niż 5 lat od wydania decyzji o potwierdzeniu lub aktualizacji uprawnień artysty zawodowego.

Uprawnienia artysty będą podlegać cyklicznej aktualizacji. Zgodnie z art. 31 ust. 1projektu, aktualizacja uprawnień artysty zawodowego następuje po upływie 3 lat od wydania decyzji o potwierdzeniu uprawnień artysty zawodowego albo decyzji o pozytywnej aktualizacji uprawnień artysty. Wyjątek od tej zasady 3-letniego okresu aktualizacji stanowi art. 31 ust. 3 projektu, zgodnie z którym w przypadku zawieszenia uprawnień artysty zawodowego, Rada Izby uaktualnia uprawnienia artysty zawodowego po wznowieniu tych uprawnień, na wniosek artysty zawodowego złożony nie później niż w ciągu 5 lat od wydania decyzji o potwierdzeniu uprawnień artysty zawodowego lub decyzji o pozytywnej aktualizacji uprawnień artysty.

Sam proces aktualizacji będzie przebiegał na wniosek artysty zawodowego, składany za pośrednictwem systemu w ciągu miesiąca przed upływem 3 lat od przyznania uprawnień artysty zawodowego. W przypadku niezłożenia wniosku w terminie, uprawnienia artysty będzie wygasać z mocy prawa, z upływem okresu, na który uprawnienia artysty zostały potwierdzone. Mechanizm ten ma ograniczyć administracyjne obciążenia związane z koniecznością ewentualnego wzywania do potwierdzenia uprawnień przez Izbę. By tego uniknąć zaprojektowano przepisy, które zmuszają artystów do terminowego zwracania się z wnioskiem do Polskiej Izby Artystów.

Zgodnie z art. 32 projektu ustawy, aktualizacja uprawnień artysty zawodowego będzie polegała na sprawdzeniu, czy artysta uzyskał w ciągu ostatnich 3 lat określony przychód z działalności artystycznej lub działalności twórczej. Mowa jest oczywiście o minimalnym uzyskanym przychodzie – projekt ustawy nie ustala górnych granic w tym zakresie. Zdecydowano się na kryterium dochodowe, ponieważ było ono jedynym możliwym wspólnym kryterium, pomagającym ocenić zawodowość działalności artystycznej. Pomimo tego podkreślenia wymaga, że budzi ono w części środowiska, zwłaszcza tej wykonującej gorzej płatne zawody artystyczne, ogromne kontrowersje. Z tego powodu w przypadku braku możliwości wykazania się uzyskaniem wymaganego przychodu z prowadzonej działalności artystycznej lub działalności twórczej, artysta zawodowy, zgodnie z projektowanym art. 33, będzie mógł zwrócić się do organizacji reprezentatywnej o potwierdzenie dorobku artystycznego. Stworzona została zatem droga dla artystów, którzy z różnych powodów nie mogli uzyskać przychodu ze swojej działalności, ale dalej chcą korzystać z przywilejów i uprawnień przysługujących na mocy ustawy artystom zawodowym. Artyści tacy przedstawią urobek swojej działalność artystycznej z ostatnich 3 lat reprezentującej ich organizacji reprezentatywnej, a ta potwierdzi ich dorobek. Uzyskane poświadczenie będzie stanowiło podstawę pozytywnej aktualizacji uprawnień artysty.

Progi przychodu, jakie będzie musiał osiągnąć artysta będą określone w akcie wykonawczym wydawanym przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Nie było możliwe ustanowienie ich na poziomie ustawowym, ponieważ kwoty te będą ustanawiane oddzielnie dla każdego zawodu artystycznego. W ustawie ustanowione zostały tylko widełki – progi te będą, w zależności od zawodu artystycznego dla którego mierzona jest reprezentatywność, nie niższe niż 5-krotność i nie wyższe niż 62-krotność przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym. Weryfikacja będzie przeprowadzona w oparciu o złożone przez artystę zawodowego w systemie oświadczenie, składane pod rygorem odpowiedzialności karnej. W przypadku aktualizacji pozytywnej Rada Izby będzie wydawać decyzję o przedłużeniu uprawnień artysty zawodowego, a w przypadku decyzji negatywnej zmieniać decyzję i pozbawiać uprawnień artysty zawodowego.

Zgodnie z art. 34 projektu, uprawnienia artysty potwierdzane będą bezterminowo w przypadku posiadania uprawnień artysty zawodowego przez określoną liczbę lat. Ta liczba lat będzie różna dla różnych zawodów artystycznych (w sztukach tanecznych kariera zawodowa jest krótsza niż w malarstwie). Liczbę lat posiadania uprawnień artysty, po upływie której uprawnienia artysty zawodowego potwierdzane są bezterminowo będzie określona w rozporządzeniu wydawanym przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na podstawie art. 36 projektu. Uprawnienie do bezterminowego posiadania uprawnień wynika z bezpośrednio z projektu ustawy. Samo wskazanie liczby lat w danym zawodzie nie jest jednak możliwe do określenia na poziomie ustawy ze względu na znaczne zróżnicowanie długości działalności artystycznej w poszczególnych zawodach artystycznych (np. krótka kariera tancerza i długa pisarza). Ponieważ zarówno same zawody mają być określone w akcie wykonawczym, liczba lat uprawniająca do bezterminowego potwierdzenia także musi być uregulowana na tym poziomie.

Zgodnie z art. 35 ust. 1 projektu ustawy do postępowań w sprawie potwierdzenia uprawnień artysty zawodowego, ich aktualizacji i bezterminowego potwierdzenia, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 775). Od decyzji Rady Izby, w sprawach, o których mowa w ust. 1, przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Postępowania, o których mowa w ust. 1 i 2, prowadzi się w całości za pośrednictwem systemu. W przedmiotowym projekcie zdecydowano się na pełną elektronizację wszystkich postępowań – zarówno dotyczących potwierdzania dorobku i uprawnień, jak i przyznawania Dopłaty. Dzięki temu możliwe będzie obniżenie kosztów funkcjonowania Izby, zmniejszenie jej aparatu administracyjnego i przyśpieszenie wszystkich postępowań. Krok taki z powodzeniem został już zastosowany przy wypłacie świadczenia 500+ i okazał się być rozwiązaniem trafnym i skutecznym.

Niezbędnym narzędziem do funkcjonowania całości rozwiązań opisanych w ustawie jest utworzenie systemu. Zgodnie z art. 37 projektu, to Dyrektor Izby prowadzi system i wykonuje następujące zadania:

1)    zapewnia ochronę przed nieuprawnionym dostępem do systemu;

2)    zapewnia integralność danych w systemie;

3)    zapewnia dostępność systemu dla podmiotów przetwarzających dane;

4)    przeciwdziała uszkodzeniom systemu;

5)    określa zasady zgłoszenia naruszenia ochrony danych osobowych;

6)    zapewnia rozliczalność działań dokonywanych na danych w systemie.

Ma on być także odpowiedzialny za tworzenie dla użytkowników konta w systemie na ich wniosek. Takie utworzenie konta ma być wyłącznie czynnością materialno-techniczną. Użytkownikami, którzy są uprawnieni do posiadania konta w systemie są zgodnie z art. 37 ust. 3 projektu:

1)    osoby ubiegające się o potwierdzenie dorobku artystycznego;

2)    artyści zawodowi;

3)    upoważnieni przez dyrektora pracownicy Izby;

4)    administratorzy wyznaczeni przez organizacje reprezentatywne oraz zatwierdzenie przez nich do wykonywania czynności w systemie przedstawiciele organizacji reprezentatywnych;

5)    minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub upoważnione przez niego osoby;

6)    osoby upoważnione przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;

7)    instytucje oraz podmioty, które przyznały uprawnienia na rzecz artystów zawodowych.

Katalog ten wskazuje na wszystkie osoby, które będą mogły mieć założone konto w systemie. Będzie ono niezbędne do dostępu do zawartych w systemie danych. Różne rodzaje kont (z różnym poziomem dostępu) będą mieli różni użytkownicy systemu – kwestie te reguluje art. 38 projektu. Inny dostęp i uprawnienia będą mieć użytkownicy z ZUS, a jeszcze inni artyści.

W art. 37 ust. 4 projektu znajduje się norma regulująca, kiedy następuje doręczenie decyzji i wniosków za pośrednictwem systemu. Zgodnie z nim w przypadku doręczania decyzji i wniosków przy wykorzystaniu systemu są one doręczone w chwili skierowania ich w systemie do izby lub organizacji reprezentatywnych, jeśli są one ich adresatem a w pozostałych przypadkach – odebrania ich w systemie przez adresata.

W art. 38 projektu uregulowane zostały kwestie dotyczące danych osobowych gromadzonych w systemie. To Dyrektor Izby jest administratorem danych osobowych i informacji zgromadzonych w rejestrze artystów i jest odpowiedzialny za ich poprawność.

W rejestrze artystów zgodnie z art. 38 ust. 2 projektu zbiera się informacje o:

1)     osobach ubiegających się o potwierdzenie dorobku artystycznego:

a)     imieniu i nazwisku,

b)     adresie zamieszkania,

c)     numerze PESEL, a w razie gdy nie nadano numeru PESEL – serii i numerze dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz dacie urodzenia,

d)     adresie poczty elektronicznej i numerze telefonu, o ile je posiadają,

e)     wniosku o potwierdzenie dorobku artystycznego,

f)     obywatelstwie;

2)     artystach zawodowych:

a)     imieniu i nazwisku artysty zawodowego,

b)     adresie zamieszkania artysty zawodowego,

c)     numerze PESEL, a w razie gdy nie nadano numeru PESEL – serii i numerze dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz dacie urodzenia artysty zawodowego,

d)     adresie poczty elektronicznej i numerze telefonu o ile je posiada,

e)     obywatelstwie;

3)     uprawnieniach artysty zawodowego:

a)     dacie początkowej uzyskania uprawnień artysty zawodowego,

b)     dacie końcowej posiadania uprawnień artysty zawodowego,

c)     przeprowadzonych aktualizacjach uprawnień artysty zawodowego i okresie obowiązywania aktualizacji uprawnień,

d)     bezterminowym potwierdzeniu uprawnień artysty zawodowego,

e)     zawieszeniu lub wznowieniu uprawnień artysty zawodowego: dacie początkowej i końcowej zawieszenia uprawnień;

4)     procesie potwierdzania uprawnień artysty zawodowego:

a)     dane osób uczestniczących w ocenie dorobku artystycznego w organizacji reprezentatywnej: imię, nazwisko, datę urodzenia, adres miejsca zamieszkania,

b)     protokół z czynności podjętych w postępowaniu o wydanie poświadczenia,

c)     poświadczenie potwierdzające dorobek artystyczny wydane przez organizację reprezentatywną lub odmowa wydania poświadczenia,

d)     poświadczenie potwierdzające dorobek artystyczny wydane przez Radę Izby lub odmowa wydania poświadczenia,

e)     dyplom ukończenia studiów drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich uczelni artystycznych lub dyplom ukończenia ogólnokształcącej szkoły baletowej,

f)     decyzjach wydanych w procesie potwierdzania i aktualizacji uprawnień artysty zawodowego;

5)     osiąganych przez artystów przychodach z działalności twórczej lub wykonawstwa artystycznego, o których informują artyści aktualizując uprawnienia artysty zawodowego i występując o przyznanie dopłaty;

6)     przyznanych Dopłatach: wysokości przyznania dopłaty i okresowi, na który została przyznana; liczebności poszczególnych zawodów artystycznych, dla których ustalana jest reprezentatywność;

7)     wydanych Kartach;

8)     numerze rachunku składkowego płatnika, jeżeli artyście zawodowemu przyznana została Dopłata;

9)     liczbie artystów zawodowych obsługiwanych przez poszczególne organizacje;

10)   organizacjach:

a)     nazwie organizacji,

b)     numerze KRS organizacji w Krajowym Rejestrze Sądowym,

c)     adresie siedziby organizacji,

d)     terminie wpisania do systemu,

e)     terminie uzyskania lub utraty statusu organizacji reprezentatywnej,

f)     przedstawicielach organizacji upoważnionych do dokonywania czynności w systemie.

Wszystkie z ww. danych są niezbędne z punktu widzenia prawidłowego działania systemu. Zbierane w systemie dane osobowe będą adekwatne, stosowne oraz ograniczone do tego, co jest niezbędne do prawidłowego realizowania działań określonych w ustawie. Dane określone w art. 38 ust. 2 pkt 1 i 2 są niezbędne do wydania artystom poświadczenia o dorobku, a następnie decyzji potwierdzającej uprawnienia artysty zawodowego. Dane określone w pkt 3 i 4 ww. jednostki redakcyjnej są z kolei niezbędne do samego procesu wydawania decyzji i rozpatrywania ewentualnych odwołań, jak i do późniejszego ustalania uprawnień do świadczeń społecznych, emerytalnych i zdrowotnych samych artystów. Bez ich gromadzenia nie byłoby możliwe wymienianie niezbędnych informacji z ZUS kluczowych do ustalania składek, wysokości świadczeń społecznych i późniejszych emerytur. Do tego samego celu konieczna jest dana wskazana w pkt 8 – numer rachunku składkowego płatnika w ZUS. Dane wskazane w art. 38 ust. 2 pkt 5 są konieczne do aktualizowania uprawnień artysty zawodowego i ustalania wysokości ewentualnej Dopłaty. Ich posiadanie jest niezbędne do wydawania stosownych decyzji w tym zakresie. Dane o wydanych Kartach również są niezbędne w systemie, ponieważ to Dyrektor ma być odpowiedzialny za ich wydawanie. Wreszcie dane wskazane w pkt 9 i 10 konieczne są do gromadzenia informacji o organizacjach, przy których może afiliować się artysta oraz tym, czy spełniają one kryteria reprezentatywności w danym zawodzie artystycznym.

Informacje, o których mowa w ust. 2 pkt 1–8 są przetwarzane przez całe życie artysty zawodowego. Uzasadnione jest to koniecznością posiadania tych danych przy późniejszym ustalaniu prawa do emerytury oraz wyliczenia jej wysokości. Informacje osób, których uprawnienia nie zostały nigdy potwierdzone przetwarzane mają być przez okres 2 lat od dnia, w którym decyzja o odmowie potwierdzenia uprawnień artysty zawodowego stała się ostateczna.

W art. 38 ust. 5–7 zawarte zostały regulacje gwarantujące, że system odpowiada wymogom określonym przez RODO. Zgodnie z ust. 5 dane osobowe, o których mowa w ust. 2, podlegają zabezpieczeniom zapobiegającym nadużyciom lub niezgodnemu z prawem dostępowi lub przekazaniu polegającym co najmniej na:

1)    dopuszczeniu do przetwarzania danych osobowych wyłącznie osób posiadających pisemne upoważnienie wydane przez administratora danych;

2)    pisemnym obowiązaniu osób upoważnionych do przetwarzania danych osobowych do zachowania ich w poufności.

W ust. 6 wskazano, że osoby przetwarzające dane są obowiązane do zachowania ich w poufności. Z kolei zgodnie z ust. 7 dane osobowe, o których mowa w ust. 3, są przetwarzane w sposób zapewniający ich integralność, odpowiednie bezpieczeństwo danych osobowych, w tym ochronę przed niedozwolonym lub niezgodnym z prawem przetwarzaniem oraz przypadkową utratą, zniszczeniem lub uszkodzeniem.

Przy określaniu zakresu danych gromadzonych w systemie kierowano się zasadą minimalizacji danych, a przed ich określeniem przeprowadzona została ocena skutków dla ochrony danych (DPiA). W tworzonym systemie wdrożone zostaną środki i procedury, które zapewnią pełną transparentność operacji przetwarzania danych. Stosowanie powyższych zasad i środków będzie tak wdrożone i udokumentowane, aby administrator danych lub przetwarzający dane mógł wykazywać ich spełnienie.

W art. 39 projektu opisane zostało w sposób precyzyjny, jakie podmioty będą odpowiedzialne za wprowadzanie poszczególnych danych do systemu. Podmiotami będą bądź same osoby zainteresowane uzyskaniem poświadczenia lub wydaniem decyzji (art. 38 ust. 1), bądź też organizacje reprezentatywne (art. 38 ust. 4) albo pracownicy Izby dysponujący stosownym upoważnieniem (art. 38 ust. 2 i 3).

Zgodnie z art. 39 ust. 4 organizacje reprezentatywne będą przekazywały do izby informacje o wyznaczonym administratorze w ramach danej organizacji, który będzie mógł przydzielać jej pracownikom lub członkom uprawnienia do wprowadzania danych do systemu. Dzięki temu mechanizm przydzielania uprawnień w ramach samej organizacji będzie elastyczny. Taki mechanizm jest powszechny w systemach informatycznych i występuje między innymi na komercyjnych platformach stosowanych do zamówień publicznych.

Ww. podmioty mają wprowadzać dane do systemu w czasie wykonania czynności skutkujących koniecznością przekazania danych do systemu za pomocą systemu teleinformatycznego obsługującego system. Będą one zatem wprowadzane do systemu bądź to w momencie składania wniosku o potwierdzenie dorobku lub wydania decyzji, bądź w momencie wydawania samych tych aktów.

Samo wprowadzenie danych będzie wymagało logowania w systemie oraz każdorazowego uwierzytelnienia w jeden ze sposobów określonych w art. 38 ust. 6. Jest to gwarancją, że czynności w systemie będą wykonywały wyłącznie podmioty do tego uprawnione.

W art. 40 projektu określone zostały z kolei zasady udostępniania danych z systemu. Informacje z systemu, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 1 i 4, dotyczące osoby składającej wniosek o potwierdzenie dorobku artystycznego udostępnia się tej osobie za pośrednictwem sieci Internet przez indywidualne konto użytkownika po uwierzytelnieniu zainteresowanego na zasadach określonych w art. 39 ust. 6. Informacje z systemu dotyczące osoby, która odwołała się od decyzji Rady Izby o potwierdzeniu uprawnień lub decyzji Dyrektora o dopłacie będą udostępniane w systemie ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Tylko w tym zakresie i tylko przy faktycznym wniesieniu odwołania minister będzie miał wgląd w akta konkretnej osoby w systemie.

Z kolei dane, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 2–8, dotyczące artysty zawodowego z potwierdzonymi uprawnieniami udostępnia się tej osobie za pośrednictwem sieci Internet przez indywidualne konto użytkownika po uwierzytelnieniu zainteresowanego na zasadach określonych w art. 39 ust. 6.

Informacje z systemu, o których mowa w ust. 2 pkt 2, 3, 6 oraz 8, są udostępniane Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w celu realizacji jego ustawowych zadań, za pomocą urządzeń teletransmisji danych, bez konieczności składania przez sam zakład pisemnego wniosku. Zdalny dostęp ZUS do gromadzonych danych jest niezbędny w związku z koniecznością posiadania przez zakład aktualnych danych artystów dotyczących ich podstawy do ubezpieczenia.

Informacje z systemu, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 9 i 10 (dotyczące organizacji reprezentatywnych), mają być udostępniane na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej Izby oraz ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Informacje z rejestru artystów, o których mowa w art. 38 ust. 2 pkt 7, są udostępniane w systemie za pośrednictwem sieci Internet instytucjom oraz podmiotom, które przyznały uprawnienia na rzecz artystów zawodowych. Dzięki temu instytucje kultury i inne podmioty będą mogły w łatwy sposób za pomocą dedykowanej strony internetowej weryfikować korzystanie z Karty Artysty Zawodowego.

Rozdział 5 projektu ustawy dotyczy uprawnień artystów zawodowych. W art. 41 projektu wymienione zostały główne kategorie uprawnień:

1. uprawnienia podatkowe na zasadach określonych w przepisach odrębnych;
2. prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne na zasadach określonych w przepisach odrębnych;
3. prawo do Dopłaty;
4. uprawnienia wynikające z Karty.

Obecnie artyści nie są grupą, której zostały przyznane jakieś szczególne uprawnienia w żadnym z wyżej wskazanych zakresów. Artyści obecnie mogą opłacać składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne w wysokości takiej jak przedsiębiorcy, po uzyskaniu stosownej decyzji wydanej przez Komisję do spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, działającą przy ministrze właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Jedyna funkcjonująca obecnie korzyść podatkowa to możliwość korzystania z regulacji zawartej w art. 22 ust. 9b pkt 2 z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.), dzięki czemu mogą korzystać z 50% kosztów uzyskania przychodów.

Korzyści podatkowe jakie przyznaje artystom zawodowym projekt, opisane zostały w dalszej części projektu, w przepisach dotyczących zmian w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Najważniejszym z uprawnień wynikających z projektowanej ustawy będzie prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne na specjalnych zasadach. Zostaną one omówione w dalszej części uzasadnienia, poświęconej ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230, z późn. zm.). Ponadto artyści będą mogli uzyskać dopłatę do opłacanych przez siebie składek, na zasadach opisanych poniżej. Projektowane rozwiązanie będzie dużo korzystniejsze niż obecnie funkcjonujące rozwiązanie, z którego korzysta jedynie garstka osób i które jest postrzegane w środowisku artystów jako niekorzystne.

Kolejnym z udogodnień przysługujących artystom zawodowym będzie grupa uprawnień zebrana wokół Karty. Kształt i sposób gromadzenia uprawnień dla Karty był wzorowany na Karcie Dużej Rodziny.

Szczególne zasady dotyczące funkcjonowania wszystkich wprowadzonych udogodnień, opisane zostaną poniżej w dalszej części uzasadnienia.

Zgodnie z art. 42 projektu ustawy artystom zawodowym opłacającym składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu posiadania aktualnych uprawnień artysty zawodowego na podstawie przepisów odrębnych, których przeciętny miesięczny przychód był niższy niż 80% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym, przyznaje się na wniosek Dopłatę. Dopłata ma być świadczeniem o charakterze socjalnym, umożliwiającym opłacanie przez uboższych artystów bez innego tytułu do ubezpieczenia samodzielnie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Zdecydowano się na wprowadzenie dla najuboższej grupy artystów takiego rozwiązania, ponieważ z przeprowadzonych badań jasno załączonych do oceny skutków regulacji przedmiotowego projektu wynika, że nie są oni w stanie samodzielnie opłacać składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Nie przyjęcie żadnych regulacji w tym zakresie lub zobowiązanie artystów do opłacania składek jak przy działalności gospodarczej byłoby działaniem nieskutecznym. Takie regulacje obowiązują bowiem już obecnie i są dalece nieskuteczne, co potwierdza wysoki odsetek artystów nie dysponujących obecnie żadnym ubezpieczeniem. Jednym z celów postawionych przed przedmiotowym projektem ustawy było zapewnienie artystom wnoszącym znaczny niematerialny wkład w polską kulturę zabezpieczenia społecznego i zdrowotnego na minimalnym chociażby poziomie. Z tego względu zdecydowano się na przyznanie im możliwości opłacania składek jak przy pensji minimalnej, jeżeli nie mają innego tytułu do ubezpieczenia oraz wprowadzenie systemu dopłat do tychże składek, jeżeli osiągane przez ich przychody uniemożliwiają im samodzielne opłacanie składek. Wprowadzenie dla nich możliwości opłacania składek jak od pensji minimalnej wraz z dedykowanym systemem dopłat jest jedynym sposobem na włączenie ich do powszechnego systemu ubezpieczeń. Takie rozwiązanie wychodzi naprzeciw postanowieniom Konstytucji, w szczególności odpowiednio art. 6 i 73, wskazującym na dostęp do dóbr kultury oraz swobodę działalności artystycznej jako szczególnie ważne aspekty funkcjonowania społeczeństwa, determinujące wiele aspektów życia, łącznie z dynamiką wzrostu ekonomicznego i zamożności obywateli. Podkreślenia po raz kolejny wymaga specyfika zawodu artysty, na która składa się m.in. nieregularność osiąganych przychodów związana m.in. z sezonowością pracy w części środowisk (sezony artystyczne), jak również okresami pracy twórczej podczas których często nie osiągane są żadne przychody. Konstytucja RP gwarantuje wszystkim obywatelom dostęp do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych (odpowiednio art. 67 i 68) i przepisy dotyczące ubezpieczenia społecznego tak specyficznej grupy jak artyści powinny tę specyfikę uwzględniać. Artyści zawodowi są wyróżnienie spośród innych grup właśnie w związku ze specyfiką pracy artystycznej i nieregularnością osiąganych dochodów. Osoby pozostające na etacie mają opłacane proporcjonalne składki – ale wysokość ich pensji i sposób ich egzekwowania jest ściśle uregulowany przepisami prawa. Są to więc 2 grupy znajdujące się w kompletnie innej sytuacji. Jeżeli zaś porównamy artystów do osób prowadzących działalność gospodarczą, to zwracamy uwagę iż tak grupa również opłaca składki na ubezpieczenia społeczne w zryczałtowanej wysokości. Co prawda jest ona odrobinę wyższa niż dla artystów, ale przedsiębiorcy mogą korzystać z szeregu zwolnień, tzw. „Małego ZUS-s”, jak również innych zwolnień w następnych latach. Ich sytuacja nie będzie zatem mniej korzystna niż sytuacja artystów zawodowych. Jeżeli zaś chodzi o przyznanie dopłat do składek jedynie pewnej części artystów zawodowych, to zdecydowano się w projekcie wesprzeć osoby najuboższe, które nie miałyby z jakich środków opłacać składki. Z przedstawionego projektu aktów wykonawczego wynika, że wysokość dopłaty będzie odpowiednio mniejsza w coraz „bogatszych” grupach.

Podsumowując – zdecydowano się na przyznanie pewnej wyodrębnionej grupie – artystom zawodowym – uprawnienie do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w preferowanej wysokości. Dzięki temu ta szczególnie istotna dla kultury grupy będzie miała możliwość podstawowego zabezpieczenia swoich interesów emerytalnych i opłacania składek zdrowotnych. Dodatkowo dla tych najuboższych, którzy nie byliby w stanie samodzielnie opłacać swoich składek, przewiduje się system Dopłat. Do wyliczanego przeciętnego wynagrodzenia będą wliczane wszystkie uzyskiwane dochody, a nie tylko te z działalności artystycznej. Jest to podyktowane tym, by wsparcie państwa uzyskiwały wyłącznie osoby znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej, uniemożliwiającej samodzielne opłacanie składek. Dopłata ma wynosić od 20% do 80% obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, liczonych od podstawy ich wymiaru nie wyższej niż minimalne wynagrodzenie. Konkretna wysokość Dopłaty jest uzależniona od uzyskiwanego w poprzednim roku przeciętnego miesięcznego przychodu i będzie wpłacana bezpośrednio na numer rachunek składkowy płatnika. Pozostałą część składki obowiązany będzie opłacać artysta zawodowy.

Wysokość Dopłaty w zależności od progów przeciętnego miesięcznego przychodu będzie określona w akcie wykonawczym wydawanym przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Ponadto będzie realizowane dodatkowe wsparcie w postaci:

1)    wsparcia socjalnego dla artystów zawodowych;

2)    stypendiów dla wyróżniających się artystów zawodowych.

Wsparcie socjalne ma mieć formę jednorazowej zapomogi i być przyznawane artystom zawodowym, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej i ma mieć wysokość od 1000 do 10 000 zł. Wsparcie będzie przyznawane nie częściej niż raz na 5 lat.

Z kolei stypendium dla wyróżniających się artystów ma charakter pomocy finansowej, wypłacanej w miesięcznych ratach lub w postaci jednorazowego dofinansowania, jako stypendium celowe i ma mieć łączną wysokość od 2000 do 25 000 zł. Stypendium będzie mogło być przyznawane artystom zawodowym, którzy osiągnęli indywidualne sukcesy artystyczne i swoim zachowaniem i postawą prezentują wysoki poziom kultury i wysoki poziom etyki społecznej. Stypendium będzie mogło być wypłacane bądź w cyklu miesięcznym przez okres 12 miesięcy, bądź też jednorazowo jako dofinansowanie do wydarzenia artystycznego lub wystawy rangi międzynarodowej lub krajowej

Decyzja w sprawie zapomogi lub stypendium wydawana mają być przez Dyrektora Izby, po uzyskaniu opinii Rady Izby. Dzięki tej roli opiniodawczej Rady decyzja Dyrektora Izby będzie miała bardziej świadomy i mniej uznaniowy charakter.

W drodze aktu wykonawczego wydawanego przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego (na podstawie art. 45 ust. 5 projektu) mają być określone szczegółowe warunki, kryteria i tryb przyznawania dofinansowania, o którym mowa w ust. 1, tryb składania wniosków oraz przekazywania środków, biorąc pod uwagę priorytety społeczne, politykę kulturalną państwa oraz potrzebę zapewnienia wsparcia dla środowisk artystycznych.

W art. 44 projektu opisana została procedura występowania przez artystę zawodowego o Dopłatę do składek. Postępowania w tej sprawie zgodnie z art. 46 ust. 9 prowadzi się za pośrednictwem systemu, co przyczyni się do ich usprawnienia i przyśpieszenia. Artysta zawodowy chcący korzystać z dopłaty będzie musiał złożyć do Dyrektora Izby wniosek o jej przyznanie za pośrednictwem systemu. Do wniosku dołącza się obowiązkowo:

1. oświadczenie o spełnianiu warunków korzystania z Dopłaty;
2. informacje o przeciętnym miesięcznym przychodzie;
3. informacje u numerze rachunku składowego artysty zawodowego chcącego skorzystać z Dopłaty.

Informacje przedstawione we wniosku składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Przedstawione informacje będą badane przez Izbę i konfrontowane z danymi posiadanymi przez administrację skarbową.

Zgodnie z projektowanym art. 44 ust. 4, wniosek składa się nie później niż do 3 dnia miesiąca, dla którego przyznana ma być Dopłata. Dopłata przyznawana ma być na okres jednego roku liczonego od 1 maja do 30 kwietnia roku następnego, a w przypadku gdy wniosek został złożony w trakcie trwania roku kalendarzowego – do końca tego okresu. Taki okres przyznawania zharmonizowany został z ostatecznym terminem rozliczenia rocznego podatków. Dyrektor Izby będzie miał 14 dni na rozpatrzenie wniosku. Sama dopłata będzie przyznawana przez Dyrektora Izby w drodze decyzji, od której będzie przysługiwało odwołanie do ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Dopłata będzie przyznawana każdorazowo od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, co ułatwi wyliczanie jej wysokości i rozliczenia z ZUS. Do postępowań w sprawie przyznania dopłaty znajdą zastosowanie przepisy ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego.

Z art. 45 ust. 1 projektu wynika, że artysta zawodowy utraci prawo do dopłaty w przypadku uzyskania innego niż artysta zawodowy tytułu do ubezpieczeń społecznych. Artysta będzie miał zgodnie z projektem obowiązek poinformować Dyrektora Izby o utracie prawa do Dopłaty w ciągu 7 dni od wystąpienia takiej sytuacji. Przykładową sytuacją takiej utraty jest rozpoczęcie pracy na etacie w pełnym jego wymiarze.

Dopłata przyznana artyście zawodowemu nienależnie na podstawie ostatecznej decyzji, o której mowa w ust. 5, podlega potrąceniu z nienależnie opłaconych składek, na zasadach określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych lub egzekucji administracyjnej w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2023 r. poz. 2505).Wysokość należności oraz terminy zwrotu będzie ustalany w drodze decyzji administracyjnej Dyrektora Polskiej Izby Artystów. Same należności z dopłat będą ulegały przedawnieniu z upływem 5 lat, licząc od dnia, w którym decyzja ustalająca te należności stała się ostateczna (szczegółowe unormowania w tym zakresie znajdują się w art. 45 ust. 3–7 projektu). Zwrot nienależnie pobranej dopłaty jest niepodatkową należnością budżetową, o której mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1270, z późn. zm.).

Bardzo istotna regulacja dotycząca możliwości zmiany decyzji o dopłacie znajduje się w art. 46 projektu. Zgodnie z nim w przypadku uruchomienia mechanizmu korygującego, o którym mowa w art. 76 ust. 3 (reguły wydatkowej), decyzje o przyznaniu Dopłaty mogą zostać zmienione w ten sposób, że od dnia wejścia w życie zmienionej decyzji przyznana Dopłata jest obniżana do 50% (w zależności od skali przekroczenia zakładanego budżetu).

Zgodnie z art. 47 projektu, artystom zawodowym wydaje się Kartę Artysty Zawodowego, potwierdzającą jego uprawnienia. Karta ta ma być środkiem identyfikującym artystę zawodowego, poświadczającym jego uprawnienia ustalone w trybie określonym w niniejszej ustawie lub przyznane na podstawie przepisów odrębnych. Karta ma funkcjonować bądź w formie tradycyjnej (z tworzywa sztucznego), bądź też jako rozszerzenie do aplikacji mObywatel. Za obie formy dostępności odpowiedzialna będzie Polska Izba Artystów.

Zgodnie z art. 48 projektu uprawnienia przysługujące na podstawie Karty Artysty Zawodowego mogą być przyznane przez:

1. instytucje podległe właściwym ministrom;
2. inne podmioty, na podstawie zawartej z nimi umowy (zgodnie z procedurą zawartą w projektowanym art. 49).

Wykaz tych uprawnień oraz instytucji je przyznających ma być niezwłocznie przekazywany Polskiej Izbie Artystów. Wykaz wszystkich uprawnień, zgodnie z projektowanym art. 50, ma być zamieszczony na stronie internetowej Polskiej Izby Artystów.

Karta tradycyjna wydawana ma być z urzędu bezpłatnie po potwierdzeniu uprawnień artysty zawodowego. W przypadku utraty karty, wydanie duplikatu Karty będzie podlegało opłacie w wysokości 20,00 zł.

Karta elektroniczna ma być udostępniana artyście zawodowemu w publicznej aplikacji mobilnej, o której mowa w art. 19e ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, po potwierdzeniu jego danych osobowych przy użyciu certyfikatu, o którym mowa w art. 19e ust. 2a tej ustawy.

Przyznanie artystom zawodowym uprawnień przez inne podmioty ma następować na podstawie umowy zawartej z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Umowa taka ma określać w szczególności:

1. strony umowy;
2. uprawnienia przysługujące na podstawie Karty;
3. zasady i warunki rozwiązania umowy;
4. okres, na jaki jest zawierana umowa.

Podmioty, które na podstawie umowy, przyznają uprawnienia artystom zawodowym, oraz podległe właściwym ministrom instytucje, w których zostały przyznane artystom zawodowym uprawnienia, będą miały prawo zweryfikować tożsamość osoby posługującej się Kartą na podstawie okazanego przez nią dokumentu potwierdzającego tożsamość.

Zaprojektowany mechanizm będzie dawał możliwość zgromadzenia dla artystów znacznej ilości uprawnień. Szacuje się, że artystów zawodowych będzie co najmniej kilkadziesiąt tysięcy. Możliwość prowadzenia przez ministra właściwego do spraw kultury negocjacji dla tak licznej grupy osób (w dodatku dzięki swojej działalności mającej spory wpływ na społeczeństwo, a więc i potencjał marketingowy) pozwoli zapewne na wynegocjowanie na uzyskanie zniżek i uprawnień na podstawie karty co najmniej równie atrakcyjnych jak przy Karcie Dużej Rodziny. Zapewne uda się wynegocjować korzystne warunki ubezpieczenia na życie i medycznego, znacznych zniżek za wstęp do instytucji kultury itp. Karta stanowić będzie swoisty „worek” skupiający zróżnicowane uprawnienia i benefity dla artystów zawodowych. Oczywiście przyznanie uprawnień przez poszczególne firmy/organizacje nie będzie wiązało się z zaangażowaniem finansowym po stronie Polskiej Izby Artystów – będzie ona tylko negocjować w imieniu całego środowiska.

W rozdziale 6 omówione zostały zagadnienia związane z gospodarką finansową Polskiej Izby Artystów. Izba jako państwowa osoba prawna będzie prowadziła samodzielną gospodarkę finansową na podstawie rocznego planu finansowego, o którym mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Do prowadzenia gospodarki finansowej będą miały zastosowanie odpowiednie regulacje przewidziane w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120, z późn.zm.).

Podstawą gospodarki finansowej Izby będzie roczny plan finansowy ustalany, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, na okres roku obrotowego. Rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy. Podstawą gospodarki finansowej Izby w okresie od dnia 1 stycznia do dnia zatwierdzenia planu finansowego Izby stanowi projekt tego planu. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ma zatwierdzać roczny plan finansowy Izby; zatwierdzony projekt rocznego planu finansowego Izby jest przekazywany ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych w trybie określonym w przepisach dotyczących prac nad projektem ustawy budżetowej.

Przychody Izby mają stanowić:

1)     dotacja podmiotowa z budżetu państwa, przeznaczona na pokrycie bieżących kosztów działalności Izby określonej w art. 4;

2)     dotacje celowe z budżetu państwa przeznaczone na:

a)    realizację zadań, o których mowa w art. 4 pkt 6 lit. a,

b)    współfinansowanie realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich,

c)    realizację zadań zleconych na podstawie odrębnych umów,

d)    wydatki majątkowe związane z obsługą zadań, o których mowa w art. 4,

e)    dofinansowanie Dopłaty;

3)     dotacja celowa z budżetu państwa przeznaczona na sfinansowanie dopłaty;

4)     środki finansowe pochodzące z Unii Europejskiej;

5)     przychody z tytułu krajowych i międzynarodowych projektów i programów badawczych;

6)     odsetki od wolnych środków Izby przekazanych w depozyt, o którym mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych;

7)     zapisy, spadki i darowizny;

8)     przychody z innych tytułów.

W Izbie zostaną utworzone dwa główne fundusze – statutowy oraz zapasowy. Fundusz zapasowy zwiększa się o zysk netto i zmniejsza o stratę netto. Ponadto utworzony zostanie, zgodnie z projektem ustawy, zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, który utworzony zostanie na zasadach określonych w ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 998). Ponadto możliwe będzie utworzenie innych funduszy, jeżeli obowiązek ich utworzenia wynika z odrębnych przepisów. Fundusz statutowy ma odzwierciedlać wartość mienia otrzymanego przez Izbę w momencie utworzenia.

Roczne sprawozdanie finansowe Izby będzie podlegało badaniu przez podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych, zgodnie z art. 56 projektu ustawy. Wyboru podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych będzie dokonywał minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

W rozdziale 7 projektu zawarte zostały przepisy zmieniające, przejściowe oraz końcowe.

W art. 57 projektu wprowadza się zmiany w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pierwsze z nich dotyczą art. 21. W jego ustępie pierwszym dodaje się pkt 39i stanowiący, że wsparcie socjalne, stypendia oraz dopłaty wypłacane na podstawie ustawy z dnia o artystach zawodowych nie są opodatkowane. Dodatkowo do ustępu 1 dodaje się pkt 157 i wprowadza zwolnienie od podatku dochodowego dla tzw. egzemplarzy autorskich, do wysokości wartości 5 egzemplarzy. Dzięki temu autorzy otrzymujący od wydawcy darmowe egzemplarze swoich książek w ww. ilości nie będą musieli ich wliczać do swojego dochodu. Wprowadzenie takich zwolnień jest uzasadnione i konieczne, ponieważ pomoc państwa wypłacana artystom nie powinna być opodatkowana. Jeśli chodzi o egzemplarze autorskie, to zwolnienie ich ma duże znaczenie praktyczne – trudno oczekiwać aby 5 egzemplarzy autorskich miało stanowić dochód uwzględniany przez artystę w rocznym zeznaniu podatkowym, od którego musi dodatkowo odprowadzić podatek.

Zmiana zawarta w art. 57 pkt 2 projektu (w zakresie art. 22 ust. 9b pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych) dotyczy kosztów podatkowych. W projekcie doprecyzowano, że artysta zawodowy to osoba prowadząca działalność artystyczną, a ta to działalność twórcza lub wykonawstwo artystyczne w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, obejmujące czynności związane z powstawaniem dzieła, między innymi próby do występów i same występy, prowadzone w następujących dziedzinach: architekturze, muzyce, sztukach wizualnych, sztukach performatywnych, teatrze, filmie, literaturze, tańcu, twórczości ludowej. Art. 22 ust. 9b pkt 2 otrzymuje nowe brzmienie, dodawani są do niego artyści zawodowi, dzięki czemu, w połączeniu z definicją artysty zawodowego z ustawy i aktów wykonawczych, rozszerzony zostanie krąg podmiotów i czynności przy których mogą korzystać z 50% kosztów uzyskania przychodu o artystów zawodowych wykonujących zawód artystyczny.

W art. 58 projektu wprowadzane są zmiany do ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wskazać należy, że obecnie funkcjonujące przepisy o ubezpieczeniach społecznych dotyczące artystów i twórców są regulacją niemal nieużywaną. Warunki ubezpieczenia dla artystów i twórców są na tyle niekorzystne, że z ubezpieczenia na tych zasadach korzysta grupa kilkuset osób. Artyści i twórcy nie korzystają obecnie z żadnych uproszczonych rozwiązań, ale funkcjonuje bardzo niekorzystna dla nich regulacja dotycząca Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, zmuszająca ich do ponoszenia bardzo wysokich składek (jak dla działalności gospodarczej), z której systematycznie z roku na rok korzysta coraz mniej osób (regulacja dotycząca artystów to nie sam art. 8 ust. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczaniach społecznych, ale i ust. 7–10 tego artykułu, gdzie definiowane są pojęcia i opisano pokrótce procedurę i organ). Obecnie funkcjonujące regulacje zmuszają osoby, dla których wydane zostały decyzje o uznaniu działalności za artystyczną lub twórczą przez Komisję, o której mowa w art. 8 ust. 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, do opłacania składek w wysokości takiej jak przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Jednocześnie osoby takie nie mogą korzystać z szeregu przywilejów i zwolnień, jakie funkcjonują w stosunku do osób prowadzących działalność gospodarczą (takich jak wliczanie inwestycji w koszty, stosowanie okresowych zniżek w opłacaniu składek). Utrzymywanie tej martwej regulacją jest jedną z przyczyn bardzo niskiego uczestnictwa środowiska twórczego w systemie opieki zdrowotnej oraz emerytalnej. Grupa artystów zawodowych oceniana jest na kilkadziesiąt tysięcy osób, które obecnie bardzo często nie korzystają z żadnej opieki zdrowotnej ani zabezpieczenia społecznego.

Projekt przewiduje nową podstawę do ustalania prawa do ubezpieczeń społecznych, zarezerwowaną dla artystów zawodowych. Projekt dąży do objęcia ubezpieczeniem artystów pozostających aktualnie poza systemem ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.

Przewidujemy, że dzięki wprowadzeniu omawianych rozwiązań do NFZ, Funduszu Pracy i Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wpłyną dodatkowe środki od nowych osób wchodzących do systemu ubezpieczeniowego.

Biorąc powyższe pod uwagę uzasadnione i konieczne było wprowadzenie szeregu zmian do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych umożliwiających opłacanie składek w bardziej racjonalnej wysokości.

W art. 58 w punkcie pierwszym wprowadza się w art. 4 pkt 19, gdzie definiuje się artystów zawodowych. Kolejno wprowadza się zmiany do art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zmiana polega na dodaniu do tego ustępu pkt 24 – artystów zawodowych.

W ten sposób zostało wskazane, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają artyści zawodowi – jest to nowa, osobna podstawa do opłacania składek. Artyści korzystający z tej podstawy będą mogli korzystać z omawianej we wcześniejszej części uzasadnienia Dopłaty.

Pierwsza ważną zmianą w art. 6 ustawy jest dodanie artystów zawodowych jako osób podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym. Bardzo istotna zmiana wprowadzana jest do art. 6 przez dodanie nowego ustępu 4d. Zgodnie z nim umowy zlecenia zawierane przez artystów zawodowych w ramach prowadzonej działalności artystycznej lub twórczej nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu, jeżeli opłacają oni swoje składki jako artyści zawodowi. Oznacza to, że jeżeli artysta zawodowy opłaca za siebie samodzielnie składki jako artysta zawodowy, to nie będzie miał odciąganych składek z tytułu zawieranych przez siebie umów-zleceń. Rozwiązanie to z jednej strony jest logicznym następstwem opłacania takich składek (podobne rozwiązanie dotyczy przedsiębiorców, którzy w ramach umów zleceń zawieranych w związku z działalnością gospodarczą nie opłacają składek). Ponadto dzięki wprowadzeniu tego rozwiązania zmniejszy się znaczenie sporów dotyczących tego, czy próby artystyczne są dziełem i jako takie powinny być kategoryzowane do umów o dzieło, czy też są realizowane w ramach umów zleceń. Podstawową przyczyną wyłączenia umów cywilno-prawnych z oskładkowania w przypadku artystów zawodowych jest uniknięcie podwójnego oskładkowania tych samych umów. W sytuacji, gdy poniżej 10% artystów zawodowych pozostaje w stosunku pracy, dla olbrzymiej większości artystów jedynym źródłem utrzymania są umowy cywilno‑prawne.

Regulacja wprowadza obowiązek opłacania składek ubezpieczeniowych w wysokości zryczałtowanej obliczonych od płacy minimalnej, bez względu na wysokość przychodów. Szerokie uzasadnienie dla wprowadzenia tego przywileju znajduje się w części uzasadnienia dotyczącej dopłaty. Dla wszystkich uczestników systemu – poza nielicznymi wyjątkami (na podstawie badań szacowanymi na ca. 1% populacji artystów zawodowych) – oznacza to opłacanie składki od podstawy większej niż realne przychody, dlatego system zakłada istnienie dopłat finansowanych. W przypadku pozostawienia oskładkowania umów cywilno-prawnych niemal wszystkie one byłyby zatem oskładkowane podwójnie: przez płatnika i następnie przez artystę, stąd propozycja regulacji.

Warto po raz kolejny podkreślić, że projektowane rozwiązania dot. obowiązkowych zryczałtowanych ubezpieczeń społecznych nie dotyczą osób pozostających w stosunku pracy, gdyż ich składki są opłacane przez pracodawcę jak dotychczas.

Kolejna zmiana dotyczy art. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w którym uchyla się ust. 6 pkt 2 oraz ust. 7–10. W ten sposób z ustawy zostają usunięte dotychczas obowiązujące przepisy dotyczące twórców i artystów oraz Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, w związku z wprowadzeniem kompleksowych regulacji dotyczących ubezpieczeń artystów zawodowych. Osoby, które były do tej pory objęte tymi przepisami stają się z mocy przepisów przejściowych artystami zawodowymi.

Kolejne zmiany dotyczą art. 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i rozstrzygają one ewentualne zbiegi ubezpieczeń artystów zawodowych. Zgodnie z art. 58 pkt 4 lit. a, zmieniającym art. 9 ust. 6a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9, 9a, 9b, 11, 12 i 24 obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych. Z przepisu tego wynika, że obowiązek ubezpieczenia z tytułu artysty istnieje jeżeli nie ma on innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Z kolei zgodnie z lit. b w tej zmianie osoby pozostające w stosunku służby, spełniające jednocześnie warunki do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4–6, 10 i 24, mogą być dobrowolnie objęte tymi ubezpieczeniami na swój wniosek.

W pkt 5 w art. 11 ust. 2 ustawy otrzymuje nowe brzmienie, zgodnie z którym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4–5a, 7b, 8, 10 i 24. Oznacza to, że ubezpieczenie chorobowe artystów zawodowych nie będzie obowiązkowe, a jedynie dobrowolne.

W art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych dodaje się pkt 19. Zgodnie z przeprowadzaną zmianą obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają artyści zawodowi, w okresie w którym uprawnienia artysty zawodowego są potwierdzone albo przedłużone zgodnie z wydaną decyzją o potwierdzeniu lub aktualizacji uprawnień artysty zawodowego, z wyłączeniem okresu, na który uprawnienia artysty zawodowego zostały zawieszone na podstawie art. 30 ustawy z dnia … o artystach zawodowych.

W art. 16 ww. ustawy dodaje się ust. 4a, zgodnie z którym składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe artystów zawodowych finansują w całości artyści zawodowi, z zastrzeżeniem przepisów o Dopłacie W sytuacji w której przyznana im została Dopłata część składek będzie pokrywana właśnie z niej.

W nowelizowanym art. 18 ust. 4 wskazuje się, że podstawę wymiaru składek dla artystów zawodowych stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia. Wyjątek od tej zasady zawiera dodawany ust. 11a, zgodnie z którym na wniosek artysty zawodowego, podstawa wymiaru może być wyższa. Składkę od podstawy wymiaru w części przewyższającej kwotę minimalnego wynagrodzenia finansują artyści zawodowi. Przypomnieć w tym miejscu należy, że zgodnie z przepisami merytorycznymi ustawy o artystach zawodowych Dopłata przysługuje wyłącznie do podstawowego wymiaru składek. Zdecydowano się na ustalenie stałej minimalnej wysokości składek dla artystów zawodowych z kilku zasadniczych powodów. Pierwszym z nich byłyby trudności przy ewentualnym ustalaniu składek w sposób proporcjonalny od osiąganych przychodów. Artyści nie prowadzą rozbudowanej księgowości, ani nawet prostej księgi przychodów i rozchodów. Wprowadzenie dla nich takiego obowiązku sprawiłoby, że sama forma działalności jako artysta zawodowy stałaby się nieopłacalna – dużo korzystniejsze przy wprowadzeniu obowiązków księgowych byłoby założenie działalności gospodarczej, czego z różnych względów artyści obecnie nie robią, co potwierdzają przeprowadzone badania. Biorąc pod uwagę obecną potwierdzoną badaniami praktykę środowiska artystycznego, zagwarantowanie tych choćby minimalnych wpływów na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne będzie wpływało korzystnie na bilans dochodów ZUS oraz NFZ. Obecnie artyści nie są bowiem wcale ubezpieczeni, albo korzystają z ubezpieczenia w innej formie np. u współmałżonka.

W art. 24 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych dodaje się ust. 8f–8h. Zgodnie z nimi na złożony w formie elektronicznej wniosek Dyrektora Polskiej Izby Artystów, nienależnie przyznana Dopłata, o której mowa w art. 46 ustawy o artystach zawodowych, podlega potrąceniu z nienależnie opłaconych składek. Zakład będzie informował o tym płatnika składek. W przypadku braku możliwości dokonania potrącenia, o którym mowa w ust. 8f, Zakład informuje o tym Dyrektora Polskiej Izby Artystów w formie elektronicznej. W takiej sytuacji będzie ona dochodzona na podstawie regulacji zawartych w art. 47 ust. 3 i następne projektu ustawy.

W art. 36 ww. ustawy wprowadza się dwie zmiany, w ust. 3 oraz ust. 4a. Pierwsza zmiana wskazuje, że obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych artystów zawodowych należy do nich samych. W drugiej zmianie zostało doprecyzowane, że takiego zgłoszenia artysta musi dokonać w ciągu 7 dni od dnia otrzymania decyzji potwierdzającej uprawnienia artysty.

W dodawanym art. 36ab do ww. ustawy wskazuje się, że artykuł 36a stosuje się odpowiednio do zawieszenia uprawnień przez artystów zawodowych. Oznacza to, że odpowiednie zastosowanie do artystów zawodowych dotyczą wszystkie przepisy dotyczą zawieszenia działalności gospodarczej, dotyczące obowiązku opłacanie ubezpieczenia oraz składania deklaracji.

Kolejną zmianą w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych jest uchylenie w art. 47 ust. 1a, który dotyczył składania deklaracji i opłacania składek przez artystów i twórców, w stosunku do których decyzję wydała Komisja do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców. Dodatkowo dodaje się do niego art. 2da, zgodnie z którym artyści zawodowi opłacający składki wyłącznie za siebie są zwolnieni z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej za kolejny miesiąc, jeżeli w ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej zadeklarowały do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne – kwotę w wysokości określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5b.

Ostatnia ze zmian do ww. ustawy dotyczy art. 50. Dodawane do niego ust. 3g oraz ust. 25 wskazują, że Polskiej Izbie Artystów mogą być udostępniane dane artystów zawodowych ubiegających się o przyznanie Dopłaty, o której mowa w art. 33 ustawy o artystach zawodowych i korzystających z tej dopłaty. Udostępniane dane są dla Izby niezbędne w procesie wydawania decyzji w sprawie dopłaty, jak również mają ułatwić przekazywanie tejże Dopłaty na właściwe konto. Pozwolą one również Izbie dokonać weryfikacji, czy osobą składająca wniosek jest faktycznie uprawniona do korzystania z dopłaty.

W art. 59 projektu zmienia się ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, z późn. zm.). Zmiana ta ma na celu dostosowanie brzmienia tej ustawy do likwidacji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców i utworzenia Polskiej Izby Artystów.

W art. 60 zmieniana jest ustawa z dnia z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732, 1z późn. zm.). Zmiany w niej wprowadzane ograniczają się do dopisania do dwóch merytorycznych przepisów artysty zawodowego.

W art. 61 dodaje się podobne zmiany do ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2189), będące konsekwencją dodania do ubezpieczeń społecznych artystów zawodowych jako odrębnej kategorii.

W art. 62 projektu zmienia się ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 735, z późn. zm.), dodając do katalogu wyłączeń w art. 2 warunek nie bycia artystą zawodowym z aktualnymi uprawnieniami, chyba że uprawnienia te zostały zawieszone.

W art. 63 projektu wprowadzane są zmiany do ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2561, z późn. zm.). Obecne regulacje i problemy dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego artystów zostały omówione w części wstępnej uzasadnienia. Obecnie znaczna część artystów w ogóle nie ma dostępu do takiego ubezpieczenia, a obowiązujące regulacje dotyczące artystów są niekorzystne dla artystów i korzysta z nich niewielka część całego środowiska. Celem projektowanych zmian jest dostosowanie treści ustawy do instytucji artysty zawodowego, czyli dodanie do podmiotów podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu artystów zawodowych (w art. 66 ww. ustawy). Ponadto dodano przepis dotyczący regulacji składek zdrowotnych w trakcie zawieszenia działalności artystycznej. Kluczowa zmiana w tym zakresie to dodanie do art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. j. Dzięki temu jako osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników traktowani są również artyści zawodowi. Dzięki temu oraz na podstawie regulacji zawartej w art. 69 ust. 1 obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i c–j, powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych. Zastosowanie w przypadku artystów zawodowych znajdą zatem przepisy dotyczące ubezpieczeń społecznych. Jeśli chodzi o osobę odpowiedzialną za zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego artysty zawodowego, to na podstawie obecnego brzmienia art. 74–76 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych będzie to sam artysta. Koresponduje to ze zmianami w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, gdzie również artysta wskazany jest jako osoba odpowiedzialna za dokonywanie zgłoszenia.

Dodatkowo w zmianach 3 i 4 uchyla się art. 81 ust. 2zaa oraz art. 82 ust. 5 pkt 6. Jest to efekt zmian wprowadzonych ustawą z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1265, z późn. zm.). Z uwagi na kompleksowe ujęcie w analizowanym projekcie kwestii artystów zawodowych, oraz projektowane uchylenie art. 8 ust. 6 pkt 2 w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych odnoszącego się do twórców i artystów, konieczne jest wprowadzenie dalszych zmian do ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Ważną zmianą jest dodanie w art. 81 zmienianej ustawy ustępu 3a, zgodnie z którym za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu osoba, o której mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. j wpłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowiącej:

1)    kwotę minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu 1 stycznia danego roku kalendarzowego, jeżeli w poprzednim roku kalendarzowym uzyskał przeciętny miesięczny przychód w rozumieniu ustawy z dnia … o artystach zawodowych w wysokości równej lub niższej niż kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”;

2)    kwotę przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, jeżeli w poprzednim roku kalendarzowym uzyskał przeciętny miesięczny przychód w rozumieniu ustawy z dnia … o artystach zawodowych w wysokości wyższej niż ta kwota. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 maja do dnia 30 kwietnia następnego roku kalendarzowego.

Proponowana regulacja precyzuje wysokość składek zdrowotnych, jakie będą musieli odprowadzać artyści. Przewidziane są zatem dwa progi stawek, uzależnione od wysokości uzyskiwanego przez nich przeciętnego miesięcznego przychodu. Rozwiązanie to jest zbliżone do rozwiązania stosowanego przy rozliczaniu składek zdrowotnych w działalności gospodarczej jako ryczałt.

Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych będzie podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

W art. 65–74 projektu znajdują się przepisy przejściowe i dostosowujące. Art. 65 projektu reguluje sytuacje osób w stosunku do których Komisja do spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, wydała decyzje o uznaniu działalności za artystyczną lub twórczą. Osobom takim w terminie 120 dni od dnia wejścia w życie ustawy, potwierdza się z urzędu w drodze decyzji uprawnienia artysty zawodowego. Uprawnienia artysty zawodowego potwierdzane są bezterminowo, jeżeli działalność twórcza lub artystyczna ustalona w decyzji Komisji przekracza liczbę lat określoną dla danego zawodu w rozporządzeniu wydawanym na podstawie art. 36 pkt 2 ustawy. Jeżeli liczba lat nie uprawnia do bezterminowego potwierdzenia uprawnień artysty zawodowego, po 3 latach podlegają one aktualizacji na zasadach ogólnych określonych w ustawie.

Zgodnie z art. 65 ust. 4 projektu dyrektor w terminie 90 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy składa wniosek o dostęp do danych zawartych w rejestrze PESEL, o którym mowa w art. 49 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. z 2022 r. poz. 1191, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 66 ustawy postępowania wszczęte przed dniem wejścia w życie ustawy i niezakończone decyzją ostateczną przed ww. Komisją prowadzi, na podstawie przepisów dotychczasowych, Rada Izby. W sprawach sądowych, sądowo-administracyjnych, administracyjnych lub egzekucyjnych, dotyczących decyzji wydanych przez Komisję, stroną lub uczestnikiem staje się Izba. Akta spraw prowadzonych przed Komisją, z dniem wejścia w życie ustawy przejmuje Izba.

Zgodnie z art. 67 projektu ustawy, przy wydawaniu decyzji potwierdzającej uprawnienia artysty zawodowego, do liczby lat, o której mowa w art. 34 ust. 1 ustawy, zalicza się lata działalności artystycznej i twórczej sprzed daty wejścia w życie ustawy, potwierdzone przez właściwą organizację reprezentatywną. Przepisy art. 23–29 stosuje się odpowiednio. Zaliczenie lat, o którym mowa w ust. 1, jest możliwe do końca 2026 r. Przepis ten dotyczy artystów, w stosunku do których nie wydano jeszcze żadnej decyzji, ale którzy prowadzą już działalność artystyczną/twórczą od dłuższego czasu. Aby nie byli oni pokrzywdzeni w stosunku do „nowych” artystów, daje się możliwość zaliczenia im wstecz dorobku artystycznego, co ma znaczenie przy bezterminowej aktualizacji uprawnień. Okres zaliczania lat wstecz zdecydowano się ograniczyć do roku 2026, tak aby nie dopuścić do sytuacji w której po wielu latach artyście będą starali się zaliczyć do swojego dorobku aktywność artystyczną z lat ubiegłych. Wraz z upływem lat weryfikacja takiej aktywności staje się coraz trudniejsza dowodowo, stad konieczne było wprowadzenie cezury czasowej.

Zgodnie z art. 68 projektu, w stosunku do osób do których zostały wydane decyzje o uznaniu działalności za artystyczną lub twórczą przez Komisję do spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców stosuje się przepisy ustaw zmienianych w art. 58–60 i 63 w brzmieniu dotychczasowym, do dnia wydania decyzji potwierdzającej uprawnienia artysty zawodowego. Oznacza to, że sprawy dotyczące świadczeń społecznych i zdrowotnych rozpatrywane i załatwiane są na podstawie przepisów dotychczasowych do czasu, aż „formalnie” wejdą do nowego systemu.

Zgodnie z art. 69 projektu tworzy się Polską Izbę Artystów. Izba nabywa osobowość prawną z dniem wejścia w życie ustawy.

Art. 70 projektu dotyczy powołania przez minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego Pełnomocnika ds. Utworzenia Izby . Ma on być powołany przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w terminie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy. Obsługę merytoryczną, organizacyjno-prawną, techniczną i kancelaryjno-biurową Pełnomocnika zapewnia urząd obsługujący ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Celem działania Pełnomocnika jest zorganizowanie Polskiej Izby Artystów, w tym:

1. podejmowanie czynności niezbędnych do rozpoczęcia działalności Polskiej Izby Artystów w tym jej organizacji, zatrudnienia pracowników oraz podjęcie innych czynności niezbędnych do rozpoczęcia pracy;
2. wsparcie ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego przy ustaleniu po raz pierwszy organizacji reprezentatywnych;
3. wsparcie administracyjne organizacji reprezentatywnych w wyborze członków Rady Izby pierwszej kadencji.

Pełnomocnik w terminie dwóch miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy sporządza i przedstawia do zatwierdzenia ministrowi właściwemu do spraw do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego projekt planu finansowego Polskiej Izby Artystów. Nadzór nad działalnością Pełnomocnika sprawuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Do czasu powołania Dyrektora Izby jego funkcję pełni Pełnomocnik. Oznacza to, że może on wykonywać wszelkie uprawnienia przysługujące dyrektorowi.

W ustawie wskazano datę graniczną działania Pełnomocnika – kończy on swoją działalność po powołaniu Dyrektora Izby.

W art. 71 projektu znalazły się szczególnie istotne regulacje, które mają umożliwić sprawne wejście w życie ustawy. Zgodnie z art. 71 projektu system, o którym mowa w art. 37 ustawy zostanie zrealizowany w całości lub w części przy pomocy jednostek podległych lub nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw informatyzacji. Takie rozwiązanie jest tez odzwierciedlone w postanowieniach OSR. Realizacja zadań przez ww. jednostki zostanie sfinansowana w formie dotacji celowej z części budżetu państwa, której dysponentem jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Dodatkowo w art. 71 wskazano, że system, o którym mowa w art. 37 ustawy, może być zrealizowany w całości lub w części przy pomocy jednostek podległych lub nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw informatyzacji. Realizacja zadań związanych z jego budowa byłaby w takiej sytuacji finansowana w formie dotacji celowej z części budżetu państwa, której dysponentem jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

W art. 72 projektu uregulowano kwestie finansowe związane z tworzeniem Izby. Zgodnie z jego ustępem pierwszym minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego podejmie działania i przekaże w drodze dotacji niezbędne środki do utworzenia Polskiej Izby Artystów niezwłocznie po wejściu w życie ustawy. W celu wykonania przepisów ustawy minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego dokona przeniesienia wydatków między działami klasyfikacji budżetowej w ramach części budżetowej, której jest dysponentem.

Zgodnie z art. 73 projektu minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w terminie 21 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, po otrzymaniu opinii Pełnomocnika, ustala pierwszą listę organizacji reprezentatywnych i ogłasza ją na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej urzędu, który go obsługuje. Lista ta jest ustalana według zasad określonych ustawą, na podstawie dostępnych danych oraz informacji pochodzących z Głównego Urzędu Statystycznego oraz badań statystycznych. Jeżeli żadna z organizacji nie spełnia kryterium reprezentatywności, za reprezentatywne uznaje się po dwie organizacje reprezentujące największą liczbę artystów działających w danym zawodzie artystycznym. Organizacje z listy, o której mowa w ust. 1, uznaje się za organizacje reprezentatywne przez okres 2 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Zgodnie z art. 74 projektu, organizacje reprezentatywne z listy, o której mowa w art. 73 ust. 1, wyznaczają przedstawicieli do wyboru członków Rady Izby w terminie 60 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Organizacje reprezentatywne wybierają członków Rady Izby w terminie 90 dni od dnia wejścia w życie ustawy. Art. 73 i art. 74 gwarantują, że w ciągu 90 dni od dnia wejścia w życie ustawy powołane zostaną organy Izby. Ponieważ przepisy ustawy różnicują wejście w życie poszczególnych przepisów, to w ciągu 30 dni od dnia wejścia w życie całej ustawy Izba powinna mieć już powołany jeden z organów w pełnym składzie – Radę.

W art. 75 i art. 76 znajdują się określenia maksymalnych wydatków związanych z tworzoną regulacją oraz reguły wydatkowe.

Ustawa ma wejść w życie z dniem 1 października 2024 r., z wyjątkiem art. 8 ust. 2 i 3, art. 16, art. 37–40 oraz art. 69–75, które wchodzą w życie z dniem 1 kwietnia 2024 r.

Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

Projektowana regulacja nie zawiera przepisów technicznych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. poz. 2039 oraz z 2004 r. poz. 597) i nie podlega notyfikacji Komisji Europejskiej.

Projektowana regulacja nie będzie wymagała notyfikacji Komisji Europejskiej w trybie ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 702).

Projekt nie wymaga przedstawienia właściwym organom i instytucjom Unii Europejskiej, w tym Europejskiemu Bankowi Centralnemu, w celu uzyskania opinii, dokonania powiadomienia, konsultacji albo uzgodnienia. Ogłoszona w Dzienniku Ustaw ustawa zostanie przekazana do Komisji Europejskiej jako krajowy środek wykonawczy.

Stosownie do postanowień art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. z 2017 r. poz. 248), projekt został udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej. Ponadto zgodnie z § 52 ust. 1 uchwały nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. z 2022 r. poz. 348), został udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej Rządowego Centrum Legislacji, w serwisie Rządowy Proces Legislacyjny.