Wygląd:

Okrągłe bochenki ze skórką koloru jasnobrązowego, na przekroju miękisz od jasnokremowego do jasnoszarego.

Kształt:

Kształt bochenków – okrągły, kromka jest kształtu owalnego. Bochenki mają średnicę od 25 do 35 cm.

Rozmiar:

500 g, 1000 g, 3000 g.

Barwa:

Skórka chleba ma kolor od jasnobrązowego do brązowego, zaś miękisz jasnokremowy do jasnoszarego.

Konsystencja:

Skórka lekko chrupiąca, w dotyku lekko porowata, miękisz elastyczny, sprężysty o właściwej porowatości i równomiernym zabarwieniu.

Smak:

Zapach swoisty dla chleba pieczonego na zakwasie z dodatkiem serwatki, smak lekko kwaskowy.

Tradycja:

Znajomość sztuki pieczenia chleba znana była już od dawnych czasów. „Ważną rolę w rodzinach gospodarskich odgrywał chleb, wypiekany bez przerwy przez cały rok w gospodarstwach zamożniejszych, a biedniejszych tylko okresowo” (T. Sobczak, „Konsumpcja żywnościowa chłopska w Królestwie Polskim w 2 połowie XIX i w początkach XX wieku”, Warszawa 1986). Najczęściej pieczono chleb z mąki żytniej. „(…) przeciętne roczne spożycie na jednego mieszkańca w Polsce w 1929 r. chleba żytniego wyniosło 159,8 kg; chleba pszennego 19,3 kg” („Mały rocznik statystyczny”, Warszawa 1939). Chleb wypiekano w każdym gospodarstwie z własnego zboża, mielonego w okolicznych młynach. Za usługę mielenia płacono najczęściej mąką lub zbożem. Słynne były w rejonie Mrogi młyny w Jeżowie i Kołacinie. Ciasto na chleb powinno zostać dobrze wyrobione i uformowane w bochenki, które następnie w koszyczkach słomianych lub wiklinowych, ewentualnie w brytfannach lub łubniach od przetaków, odstawiano do wyrośnięcia. „Jak długo sformowane bochenki mają rosnąć, zależy to od rozczynu i od wysokości ciepłoty” (M. Sroczyński, „Piekarz – praktyczne wiadomości dla pracowników zawodu piekarskiego”, Łódź 1920). Wyrośnięte bochenki wsadzano do pieca. „Przed wsadzeniem do pieca obmyć z mąki, za pomocą słomianej miotełki. (…) Bochenki 2 ½ do 3 kg ważące powinny być pięć kwadransy (…) kilogramowe godzinę w piecu” (M. Sroczyński, „Piekarz – praktyczne wiadomości dla pracowników zawodu piekarskiego”, Łódź 1920). Specyfika doliny Mrogi, zachowującej naturalną wilgotność gleby i mikroklimat tego regionu zapewniają wyjątkowość produktów rolnych wytwarzanych na tym terenie. Do wypieku chleba gospodarskiego z Mrogi używana jest mąka żytnia i pszenna pochodząca z okolicznych młynów. Do tej pory funkcjonuje „żytni” młyn w Kołacinie zachowujący tradycje młynarzy z przełomu XIX i XX wieku, który dostarcza mąki na chleb „gospodarski”. W Mrodze Dolnej, jak wynika ze wspomnień mieszkańców, dla „zdrowotności” – „bo to Panie nic się nie marnuje, a dla brzucha i kiszek to samo dobre” wykorzystywano serwatkę jako surowiec piekarski. „Aby przyspieszyć fermentację i podnieść wartości smakowe (…) dolewano jeszcze serwatkę i zsiadłe mleko” (J. P. Dekowski, „Z badań nad pożywieniem ludu łowickiego (1880-1939)” w „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”, Seria Etnograficzna nr 12, Łódź 1968). Chleb gospodarski pieczony jest w tradycyjnym piecu ceglanym, bez polepszaczy, dzięki czemu zachowuje świeżość przez długi czas.