Wygląd:

Zawiesisty płyn z widocznymi kawałkami dodatków w postaci ziemniaków, skwarek i grzybów.

Kształt:

Zależny od kształtu naczynia

Rozmiar:

Jedna porcja to około 500 g.

Barwa:

Kremowa z widocznymi brązowymi i żółtymi dodatkami.

Konsystencja:

Gęsty płyn z małymi kawałkami dodatków.

Smak:

Charakterystyczny smak i zapach naturalnego zakwasu żytniego oraz przypraw i grzybów.

Tradycja:

Żur to „niemiecka nazwa <kisielu>; od 15. wieku ogólne, przejęte na całym Zachodzie słowiańskim (u nas, Słoweńców, Czechów, Łużyczan), a od nas na Rusi; z niem. sūr (dziś sauer), <kisły>” (A. Brückner, „Słownik etymologiczny języka polskiego”, Warszawa 1970). Nie istnieje regionalizacja Polski pod względem sposobu przygotowania zakwasu. Aby otrzymać zakwas, podstawowy składnik żuru, zalewa się mąkę żytnią wodą i pozostawia w ciepłym miejscu do zakiszenia. W Polsce środkowej żur gotowany jest na razowej mące żytniej lub owsianej. W XVIII wieku żur był powszechną potrawą spożywaną zarówno w chłopskich domach jak i na dworach. Na wsi łowickiej „Żur gotowano z tzw. stawianego borscu, który kiszono z razówki lub żubrowin, tj. z resztek mąki wydobytej spod kamienia młyńskiego. Z tego zakwasu tworzyły się fusy zw. gręzami, które najczęściej odlewano dla trzody chlewnej. Barszcz zakwaszano również na skórce chleba, dodając do niej po łyżce mąki żytniej i pszennej. Niektórzy dokładali jeszcze do tego obraną cebulę. Żur gotowano najczęściej na samej wodzie i nazywano go wówczas białym. Ponadto gotowano go na kapuście słodkiej, burakach ćwikłowych, kaszy jaglanej, grzybach suszonych, marynowanych lub kiszonych oraz na mięsie wieprzowym, króliczym lub zajęczym. Żur kraszono słoniną, olejem, śmietaną lub mlekiem. Jedzono go z ziemniakami, kaszą, kluskami lub z grochem” (J. P. Dekowski, „Z badań nad pożywieniem ludu łowickiego (1880-1939)” [w] „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”, Seria Etnograficzna nr 12, Łódź 1968). Jeżowski żur z ziemniaczkami przygotowywany jest według starej receptury przekazywanej ustnie z pokolenia na pokolenie. Obecnie w jednej z jeżowskich rodzin blisko stuletnią recepturę wykorzystuje już czwarte pokolenie. Wysoka jakość i wyjątkowy smak jeżowskiego żuru z ziemniaczkami wiążą się z pochodzeniem półproduktów i tradycyjnej receptury.