Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)                   

Niespójne kawałeczki mięsa z widoczną cebulą pokrojoną w talarki oraz czosnkiem. Wygląd w przekroju identyczny

Kształt (zewnętrzny i na przekroju)

Przyjmuje kształt naczynia, w którym się znajduje

Wielkość

Przyjmuje kształt naczynia, w którym się znajduje

Barwa (zewnętrzna i na przekroju)

Barwa delikatnie brązowa, zarumieniona

Konsystencja, „wrażenie w dotyku”

Nierównomierna, miękka, delikatna w dotyku

Smak i zapach

Tradycyjny smak i zapach duszonego mięsa, smażonej cebuli i czosnku, słony

Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego

Historia tej potrawy sięga czasów przedwojennych. Również w regionie hrubieszowszczyzny świeżonka znana jest od pokoleń – przygotowywano ją w każdym domu według receptury przekazywanej z pokolenia na pokolenie.

Skąd jej nazwa? „Świeżonka” pochodzi od sposobu przyrządzania potrawy z najświeższego mięsa. Dawniej w każdym gospodarstwie wiejskim hodowano świnie. Gospodarstwa te musiały być samowystarczalne, by wyżywić wieloosobowe rodziny. Nie istniały specjalne ubojnie, dlatego zwierzęta zabijano we własnym zakresie, na podwórkach. Czyniono to rzadko – zwykle raz w roku, a jeśli dwa razy, był to już oznaka dobrobytu.

Na podstawie wywiadów przeprowadzonych z najstarszymi mieszkańcami Stefankowic dowiadujemy się, że ze świeżonką spotkali się już w swoich domach rodzinnych. Po raz pierwszy uczestniczyli w jej przygotowywaniu kilkadziesiąt lat temu. Po tzw. ubiciu wychodowanej świni gospodyni otrzymywała kawałki świeżego mięsa i przyrządzała z nich tę smaczną potrawę. Delektowano się nią przy szklaneczce samogonu, wznosząc toast za zdrowie gospodyni.

Dzieci również z niecierpliwością czekały na świeżonkę i zjadały ją z apetytem – nikt nie zwracał uwagi na to, że potrawa była tłusta. Stąd właśnie nazwa „świeżonka”, ponieważ przygotowywano ją ze świeżo pozyskanego mięsa. Najlepiej smakuje podawana z ziemniakami i surówkami, które podkreślają jej walory smakowe.

Potrawa była rozpowszechniona w całym regionie hrubieszowskim – wszędzie tam, gdzie był dostęp do świeżego mięsa. Tak jest zresztą do dziś.

Region lubelski od niepamiętnych czasów należał do uboższych rejonów Polski, dlatego mieszkańcy, przygotowując posiłki, musieli wykorzystywać dostępne surowce w sposób jak najbardziej praktyczny. Świeżonka od dawna przygotowywana jest metodą tradycyjną, bez żadnych zmian w recepturze. Podaje się ją podczas różnych uroczystości gminnych i regionalnych.

Gwarancją jej wyjątkowego smaku i aromatu jest nie tylko tradycyjna metoda przygotowania, ale także odpowiednie proporcje wszystkich składników, stosowane od pokoleń przez gospodynie ze Stefankowic.