Szarlotka z Józefowa
13.11.2025
W dniu 12 listopada 2025 r. na listę produktów tradycyjnych została wpisana w kategorii: Wyroby piekarnicze i cukiernicze: „szarlotka z Józefowa”.
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
Złocistobrązowa warstwa przypieczonego startego kruchego ciasta. W środku – starte, zwarte, delikatne jabłka. Część dolna to grubsze kruche ciasto, stabilizujące całą strukturę wypieku. Po przekrojeniu szarlotki ukazuje się jej trójwarstwowa budowa
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
Prostokąta o równych i prostych bokach
Wielkość
25 cm x 40 cm
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Na przekroju ma kilka wyraźnych warstw o różnorodnej kolorystyce od złotej do brązowej. W środku, przypieczone jabłka maja kolor zbliżony do bursztynowego. Z zewnątrz ma apetyczny, złocistobrązowy kolor, który wynika z różnego stopnia upieczenia startych wiórków ciasta. Dolna warstwa ciasta jest złocista, podobna do koloru zewnętrznej warstwy, ale mniej intensywna
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Kruche ciasto na spodzie i na wierzchu, delikatna, soczysta miękkość w środku. W dotyku jest lekka i łatwo się łamie, a nadzienie dodaje przyjemnej miękkości
Smak i zapach
Połączenie słodkich i kwaskowatych nut, tworzy wyjątkowe wrażenia smakowe i zapachowe. Kruche ciasto ma delikatnie maślany, słodkawy smak, który doskonale kontrastuje z soczystym nadzieniem jabłkowym. Ciasto jest łagodnie słodkie, a jego chrupkość dodaje przyjemnej struktury w smaku. Jabłka starych odmian charakteryzują się słodkawym zapachem, bardzo charakterystyczny i trudny do opisania.
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
Szarlotka z Józefowa to tradycyjne, domowe ciasto wypiekane od pokoleń przez mieszkanki tej miejscowości w powiecie lipskim (woj. mazowieckie). Jest to wyrób cukierniczy charakteryzujący się wyjątkowym smakiem, wynikającym z użycia lokalnych jabłek pochodzących ze starych odmian takich jak Złota Reneta, Szara Reneta, Antonówka, Boiken czy Malinowa Oberlandzka. Te właśnie jabłonie, rosnące w przydomowych ogrodach i sadach mieszkańców, są żywym dziedzictwem lokalnej tradycji sadowniczej, sięgającej co najmniej XIX wieku, a może i jeszcze dalej – mając na uwadze tradycje zakonów działających w regionie.
Szarlotka ma prostą, trójwarstwową strukturę: dolną warstwę stanowi kruche, złociste ciasto, środek to soczyste, starte jabłka o zwartym charakterze, a wierzch to starte kruche ciasto, przypieczone na złocistobrązowy kolor. Ciasto jest pieczone w formie prostokątnej, ma równą wysokość (ok. 5–6 cm), wyraźnie zaznaczone warstwy i kontrastujące tekstury – kruchość i soczystość. Szarlotka ma charakterystyczny aromat – połączenie słodyczy, kwaskowatości jabłek i maślanego zapachu kruchego ciasta.
Receptura przekazywana była ustnie z pokolenia na pokolenie od ponad 50 lat, a obecnie znana jest m.in. dzięki KGW Józefów. Jest to wyrób wypiekany przy okazji lokalnych uroczystości, dożynkowych, kiermaszy i spotkań rodzinnych, pełniący ważną rolę w kulinarnym dziedzictwie Józefowa.
Proces przygotowania bazuje na tradycyjnych technikach, takich jak ręczne zagniatanie ciasta, ręczne ścieranie jabłek i ciasta na tarce oraz wypiek. Kluczowym elementem składowym są jabłka starych odmian. Nie chodzi tutaj tylko o stare odmiany, ale i stare drzewa tychże odmian. Szarlotka z Józefowa to przykład zachowanego dziedzictwa kulinarnego, pielęgnowanego przez lokalną społeczność, które łączy smak dzieciństwa z historią regionu oraz historią małej, ciekawej społeczności.