Podczas swojego wystąpienia (28 maja br.) szef resortu sprawiedliwości podkreślił, że po wyborach w październiku 2023 r. i utworzeniu rządu Polska intensywnie pracuje nad przywróceniem rządów prawa po latach głębokiego kryzysu. Zaznaczył, że w tym procesie kluczową rolę odgrywają zarówno Komisja Europejska, jak i Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Zaznaczył również, że okres kryzysu praworządności w latach 2015-2023 miał dalekosiężne i negatywne konsekwencje dla polskiego systemu wymiaru sprawiedliwości, życia publicznego, a także bezpośrednio wpływał na bezpieczeństwo obywateli.  

 Jednak ze względu na odporność polskiego społeczeństwa obywatelskiego, a także nieustające zainteresowanie różnych aktorów na szczeblu międzynarodowym udało się wszcząć postępowania przed TSUE i Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, co stanowiło istotny krok w obronie niezależności sądownictwa

- podkreślił minister Bodnar.

Kluczowa rola instytucji europejskich w procesie odbudowy

W swoim przemówieniu Minister Bodnar szczegółowo omówił niezastąpioną rolę instytucji europejskich w procesie przywracania rządów prawa w Polsce. Zwrócił szczególną uwagę na wagę działań Komisji Europejskiej.

Jesteśmy w ciągłym procesie odbudowy praworządności. Proces ten, choć złożony i wymagający dalszych działań, jest prowadzony z pełnym zaangażowaniem w celu przywrócenia zaufania do polskiego wymiaru sprawiedliwości i umocnienia jego niezależności w strukturze europejskiej demokracji

- mówił minister.

Postępy i wyzwania

Jako przykład trwałego postępu szef resortu wymienił dołączenie Polski do Prokuratury Europejskiej (EPPO) oraz otwarcie jej biur w Warszawie i Katowicach, co stanowi ważny krok w walce z przestępczością transgraniczną i ochronie interesów finansowych UE.

Kluczowym problemem, jak zwrócił uwagę, jest również skala niezbędnych zmian - systemowe uregulowanie sytuacji setek sędziów powołanych w wadliwej procedurze w okresie kryzysu praworządności.

Dyskusja o praworządności

Konferencja współorganizowana przez ELI- European Law Institute zgromadziła imponujące grono ekspertów ze świata prawa. Uczestnicy reprezentowali zarówno polskie instytucje rządowe, jak i kluczowe organizacje międzynarodowe. Dyskusja, w której wzięli udział m.in.: Nicolaas Bel (DG JUST, Komisja Europejska), Pascal Pichonnaz (Prezydent European Law Institute) i profesorowie prawa: Fryderyk Zoll, Wojciech Sadurski, Shimon Shetreet, Odile Ammann, Laurent Pech, Leah Wortham , skupiła się na trzech kluczowych obszarach:

1. Koncepcji sędziego i standardach niezawisłości: Dyskutowano o wadach w procesie powoływania sędziów oraz o sposobach zabezpieczenia ich nieodwołalności, z uwzględnieniem zarówno sędziów konstytucyjnych, jak i ustawowych. Podkreślano konieczność zapewnienia zgodności tych procesów z europejskimi standardami niezawisłości sądownictwa,
2. Granicach publicznego zaangażowania sędziów: Poruszano kwestię, jak sędziowie powinni zachowywać się w sferze publicznej, zwłaszcza w mediach społecznościowych. Analizowano, gdzie leżą granice wyrażania prywatnych opinii, aby nie naruszyć wizerunku niezawisłości i bezstronności wymiaru sprawiedliwości.
3. Ważności orzeczeń w kontekście niekonstytucyjnych powołań: Kluczowym tematem była ważność wyroków wydanych przez sędziów, których nominacje budzą wątpliwości natury konstytucyjnej.

Czym jest European Law Institute (ELI)

ELI to niezależna, demokratyczna organizacja oparta na członkostwie, założona 1 czerwca 2011 roku. Jej głównym celem jest przyczynianie się do lepszego stanowienia prawa w Europie, wzmacnianie europejskiej integracji prawnej oraz budowanie silniejszej europejskiej wspólnoty prawnej.