Fundusz Sprawiedliwości działa dwutorowo. Po pierwsze to fundusz pomocy pokrzywdzonym (ofiarom przestępstw), a po drugie to fundusz pomocy postpenitencjarnej, wspierający powrót do społeczeństwa po odbytej karze więzienia. Zapewnienie wsparcia tym osobom jest priorytetem resortu – nikt nie pozostanie bez pomocy państwa, udzielanej zgodnie z prawem i wolnej od ryzyka nadużyć. Sytuacja jest na bieżąco monitorowana.

Minister Sprawiedliwości podkreśla osobistą wagę przykładaną do tego tematu. Pierwszą ważną decyzją, którą podjął już dobę po powołaniu na urząd, było właśnie uruchomienie konkursu na pomoc pokrzywdzonym.

Urzędnicy Ministerstwa Sprawiedliwości są maksymalnie zaangażowani w jak najszybsze rozstrzygnięcia kolejnych konkursów z Funduszu Sprawiedliwości, ale nie kosztem rzetelności i uczciwości tego procesu. Pracujemy nad tym, aby pomoc była świadczona jak najszerzej i jak najlepiej. Fundusz Sprawiedliwości musi przejść ewolucję. W resorcie toczą się dyskusje nad reorganizacją i rozwojem działań Funduszu na przyszłość – oczywiście wyłącznie w kierunku pomocy ofiarom przestępstw i przywracania po odbytej karze do życia w społeczeństwie - podkreśla Minister Sprawiedliwości Waldemar Żurek.

Te pieniądze są gromadzone z myślą o potrzebach takich właśnie ludzi. Państwo musi ich wspierać. Zastanówmy się, co czuła ofiara poważnego przestępstwa – np. ciężkiego pobicia czy gwałtu – która widziała, że środki ustawowo przeznaczone na jej wsparcie, idą na inne cele, nawet tak ważne jak wozy strażackie. Po 8 latach rządów PiS i afer wokół funduszu, musiał one przejść gigantyczną wewnętrzną i wieloinstytucyjną kontrolę, a także proceduralną weryfikację wszystkich umów i beneficjentów. Skończyły się czasy kiedy najpierw w ministerstwie wybierano przy kawie beneficjentów, a potem dopiero zabierano się za dokumentację. Konieczne było też wypracowanie nowych zasad konkursowych, wzorów dokumentów, aby środki były przyznawane w uczciwych i przejrzystych procesach. W normalnych okolicznościach zamiast na tym, szybko skupilibyśmy się na kolejnych konkursach. O tym moi krytycy z opozycji milczą – dodaje minister.

Pomoc dla pokrzywdzonych przestępstwami

• Działają 3 specjalistyczne ośrodki dla dzieci (z dalszym finansowaniem).
• 43 okręgowe ośrodki pomocy dla dorosłych i dzieci – umowy kończą się 31 grudnia 2025 r.
• Trwa weryfikacja 62 ofert w konkursie (budżet: 120 mln zł); rozstrzygnięcie nastąpi w ciągu kilku tygodni (opóźnienie wynika z licznych wezwań do uzupełnień i szczegółowej procedury).
• Do dyspozycji pozostaje około 1500 punktów nieodpłatnej pomocy prawnej, porad obywatelskich i mediacji w każdym powiecie w Polsce.
• Pomoc psychologiczna realizowana jest w ramach różnych działań NFZ.
• Działa ustawa o państwowej kompensacie dla ofiar niektórych czynów zabronionych (do 60 000 zł na utracone zarobki, leczenie, rehabilitację lub pogrzeb).

Pomoc postpenitencjarna

• 31 ośrodków kończy umowy 31 grudnia 2025 r.
• Pełna pomoc (materialna, psychologiczna, zawodowa) jest świadczona przez kuratorów sądowych w zespołach działających przy ponad 300 sądach rejonowych.
• Ogłoszony został nowy konkurs na ośrodki pomocy postpenitencjarnej (budżet: ponad 9 mln zł). Jego rozstrzygnięcie nastąpi w drugim kwartale.

Fundusz pod szczególnym nadzorem i uwagą publiczną

Fundusz był objęty kontrolą instytucji, m.in. Najwyższej Izby Kontroli, a równolegle prowadzone są śledztwa dotyczące decyzji z poprzednich lat. W odpowiedzi wzmocniono i uszczelniono procedury, w tym nowe zasady otwartych konkursów.

Wprowadziliśmy zupełnie inne standardy niż w latach ubiegłych. Przede wszystkim oferty oceniane będą merytorycznie przez zewnętrznych ekspertów – wyłonionych w przetargu nieograniczonym – co oddziela decyzje eksperckie od administracyjnych i eliminuje ryzyko arbitralności. Choć z tego powodu procesy są dłuższe, by zapewnić pełną rzetelność i bezpieczeństwo prawne. Zorganizowaliśmy w resorcie dodatkowe etaty, osoby do tych działań, pracujemy w trybie nadzwyczajnym – zapewnia wiceminister sprawiedliwości Sławomir Pałka.