Łatwiejszy dostęp do nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego
30.12.2025
Zmiany w przepisach, wchodzące w życie 1 stycznia 2026 r., ułatwiają obywatelom dostęp do bezpłatnego wsparcia prawnego. Program skierowany jest do osób, których sytuacja życiowa uniemożliwia pokrycie kosztów odpłatnej pomocy prawnej.
Nowe regulacje znacznie ułatwiają dostęp do darmowej pomocy prawnej, zwiększając jej elastyczność poprzez całoroczne porady zdalne i lepsze udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami. Obywatele skorzystają z uproszczonych procedur – wyjaśnia wiceminister sprawiedliwości Sławomir Pałka.
Główne nowości to usystematyzowanie wsparcia zdalnego, ułatwienia dla osób z niepełnosprawnościami oraz usprawnienia proceduralne. Wprowadzane rozwiązania nie tylko ułatwią obywatelom dostęp do pomocy prawnej, lecz także pozwolą na efektywniejsze wykorzystanie dyżurów w punktach nieodpłatnej pomocy.
Główne zmiany w wsparciu zdalnym
- Stały dostęp zdalny: porady przez telefon, e-mail lub wideorozmowę dostępne przez cały rok, bez ograniczenia do stanów nadzwyczajnych,
- Wybór formy przy zgłoszeniu: osoby wskazują preferowaną metodę
– stacjonarną lub zdalną; w szczególnych sytuacjach podają dostępne środki zdalne i uzasadniają wizytę poza punktem, - Ustne oświadczenie: wystarczy ustna deklaracja o niemożności pokrycia kosztów odpłatnej pomocy (dla porad udzielanych zdalnie); stacjonarne wymagają deklaracji w formie pisemnej,
- Przekierowanie: jeśli zdalna porada wymaga analizy dokumentów, beneficjent będzie kierowany (zapisywany) na dyżur w punkcie stacjonarnym lub do starosty właściwego dla miejsca zamieszkania, rekomendując wizytę w najbliższym punkcie.
Ułatwienia dla osób z niepełnosprawnościami
Osoby ze znaczną niepełnosprawnością ruchową i trudnościami w komunikowaniu się będą mogły liczyć na nieodpłatną pomoc lub poradnictwo obywatelskie także poza punktem:
- w miejscu zamieszkania osoby,
- w lokalu z urządzeniami wspomagającymi komunikację,
- z pomocą tłumacza języka migowego,
- lub w innym dostosowanym miejscu.
Przed taką wizytą możliwy jest kontakt zdalny, podczas którego prawnik lub doradca zbierze wymagane oświadczenie. Punkty pomocy zapewnią słuchawki z mikrofonem i jasne informacje o opcjach zdalnych oraz procedurach dla osób w trudnej sytuacji, w tym jak zgłosić wizytę poza punktem.
System nieodpłatnej pomocy
System obejmuje poradnictwo obywatelskie, pomoc prawną i mediacje, dostępne w około 1500 punktach we wszystkich powiatach Polski, niezależnie od miejsca zamieszkania. Wsparcie udzielane jest przez prawników – adwokatów i radców prawnych oraz organizacje pozarządowe.
Aby skorzystać z porady, trzeba umówić się:
- telefonicznie – przez powiatowy numer do zapisów;
- elektronicznie – e-mailem lub formularzem na https://zapisy-np.ms.gov.pl;
- osobiście – w starostwie powiatowym.