W dniu 14 maja 2020 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: Trybunał lub ETPCz) opublikował wyrok w sprawie Jabłońska przeciwko Polsce (skarga nr 24913/15). Skarżąca podniosła zarzut naruszenia art. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: Konwencja), wskazując, że jej syn (D.J.) zmarł w wyniku niewłaściwie przeprowadzonej operacji policyjnej oraz nadmiernego i nieproporcjonalnego użycia siły przez funkcjonariuszy policji. Zarzuciła ponadto, że władze nie przeprowadziły skutecznego śledztwa w sprawie jego śmierci.

W dniu 18 czerwca 2013 roku w trakcie przeszukania samochodu syna skarżącej funkcjonariusze policji znaleźli dwie małe paczki, zawierające biały proszek (później zidentyfikowany jako amfetamina) i zdecydowali się aresztować D.J. Podczas próby obezwładnienia syna skarżącej upadł twarzą do ziemi. Policjantom udało się założyć mu kajdanki. Po przewróceniu D.J. na plecy okazało się, że ten nie oddycha. Funkcjonariusze wezwali pogotowie. Próby reanimacji (podjęte najpierw przez ratowników medycznych będących świadkami zdarzenia, później przez wezwane służby medyczne) zakończyły się niepowodzeniem.

Następnego dnia zostało wszczęte śledztwo. Sekcja zwłok wykazała, że śmierć syna skarżącej była spowodowana ostrą niewydolnością krążeniowo-oddechową związaną z przewlekłą niewydolnością krążenia. W sierpniu 2014 roku biegły sporządzili dodatkową opinię, w której stwierdzono, że śmierć D.J. była spowodowana ostrą niewydolnością krążeniowo-oddechową związaną z przewlekłą niewydolnością krążenia. W odniesieniu do urazów szyi D.J. ekspert stwierdził, że obrażenia mogły wystąpić, gdy jeden z funkcjonariuszy próbował zatrzymać D.J. Zdaniem eksperta nie można było jednak wykluczyć, że syn skarżącej doznał tych obrażeń wskutek upadku.

Prokurator umorzył śledztwo we wrześniu 2014 roku, stwierdzając, że działania policjantów były uzasadnione podejrzeniem o popełnienie przestępstwa i próbą ucieczki syna skarżącej. Prokurator nie uznał za wiarygodne zeznań złożonych przez pasażera, jadącego samochodem D.J. w dniu zdarzenia oraz innych świadków twierdzących, że syn skarżącej został kopnięty w głowę przez jednego z funkcjonariuszy. Ponadto uznał, że urazy szyi D.J. nie miały związku z niewydolnością krążeniowo-oddechową. Ustalenia te zostały podtrzymane przez sąd rejonowy w listopadzie 2014 roku. Prokuratura dokonała przeglądu sprawy pięć lat po zderzeniu, przesłuchując więcej świadków i prosząc o kolejną opinię kryminalistyczną, dochodząc ostatecznie do wniosku, że uzyskane w ten sposób dowody nie uzasadniają wznowienia śledztwa.

Trybunał uznał, że biorąc pod uwagę złożoność sprawy ​​śledztwo zostało przeprowadzone szybko. Zauważył jednak, że nie dostarczyło ono jasnych odpowiedzi na szereg istotnych pytań pojawiających się w sprawie, a mianowicie: w jaki sposób funkcjonariusze zastosowali siłę przeciwko D.J.; jakie były przyczyny i konsekwencje urazów szyi syna skarżącej; oraz czy istnieje związek przyczynowy między siłą użytą przez funkcjonariuszy policji a śmiercią D.J. W odniesieniu do urazów szyi D.J. śledztwo nie wykazało jasno, w jaki sposób mogły zostać spowodowane i jakie były ich konsekwencje. Jednocześnie, mimo że ekspert, który przeprowadził sekcję zwłok, stwierdził, że urazy szyi D.J. mogły mieć wpływ na jego śmierć, a biegły sporządzający raport z sierpnia 2014 roku stwierdził, że silny nacisk na szyję D.J. naraził go na bezpośrednie ryzyko śmierci lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, prokurator doszedł do wniosku, że obrażenia te nie miały związku ze śmiercią D.J. Trybunał zauważył ponadto, że pięć lat po zdarzeniu prokuratura podjęła próbę ponownego zbadania sprawy i uzyskała dodatkową opinię kryminalistyczną w celu wyeliminowania ewentualnych niespójności w opinii z dnia 4 sierpnia 2014 roku. Jednak nawet wtedy nie udzielono jasnych odpowiedzi na powyższe pytania. W ocenie Trybunału analiza pochodzenia i konsekwencji urazów szyi ofiary przeprowadzona przez prokuraturę była nieodpowiednia. Ponadto prokurator nie rozpatrzył zarzutów, że D.J. został pobity podczas aresztowania. W szczególności nie podjęto żadnych działań w celu rozwiązania niespójności między wersją wydarzeń podaną przez funkcjonariuszy policji a wersją wydarzeń opisaną przez pasażera syna skarżącej oraz innych świadków, którzy wyraźnie stwierdzili, że D.J. został kopnięty w głowę przez jednego z funkcjonariuszy. Trybunał uznał działania władz za niezadowalające i stwierdził, że ​​nie zastosowały się do standardów określonych w art. 2 Konwencji. W świetle powyższych rozważań Trybunał stwierdził, że ​​śledztwo nie określiło istotnych okoliczności faktycznych sprawy i doszło do naruszenia art. 2 Konwencji w aspekcie proceduralnym.

Trybunał uznał, że w świetle ustaleń faktycznych, dokonanych przez władze krajowe w niniejszej sprawie, wysoce prawdopodobne jest, że śmierć syna skarżącej była spowodowana ostrą niewydolnością oddechowo-krążeniową związaną z przewlekłą niewydolnością krążeniową. Biorąc pod uwagę brak elementów, które mogłyby z wystarczającą pewnością wskazywać, czy istnieje związek przyczynowy między siłą użytą przeciwko D.J. przez funkcjonariuszy policji i jego śmiercią oraz czy to użycie siły było ściśle proporcjonalne do uzasadnionego celu, Trybunał uznał, że nie jest w stanie dokonać wiarygodnej oceny, czy działania funkcjonariuszy policji były zgodne z gwarancjami art. 2 Konwencji. W związku z tym Trybunał nie może stwierdzić naruszenia art. 2 Konwencji w aspekcie materialnym.

W odniesieniu do kwestii zapewnienia pomocy medycznej Trybunał zauważył, że ​​wydarzenia w niniejszej sprawie przebiegały dynamicznie: cały incydent - od zatrzymania samochodu syna skarżącej po walkę z policjantami i utratę przytomności przez D.J.- trwał około dwudziestu minut. Funkcjonariusze wezwali pogotowie i została podjęta akcja reanimacyjna. W związku z tym Trybunał stwierdził, że ​​nie można uznać, że władze nie dopełniły obowiązku ochrony życia syna skarżącej. Nie doszło więc do naruszenia art. 2 Konwencji z powodu rzekomego opóźnienia w zapewnieniu opieki medycznej synowi skarżącej.

W związku ze stwierdzeniem naruszenia naruszeniem art. 2 Konwencji w aspekcie proceduralnym Trybunał zasądził na rzecz skarżącej kwotę 26000 euro z tytułu szkody niemajątkowej.

Wyrok nie jest prawomocny.

Wyrok jest dostępny w języku angielskim w bazie orzeczniczej Trybunału (https://hudoc.echr.coe.int), wkrótce zostanie on przetłumaczony na język polski oraz umieszczony w bazie orzeczeń Trybunału na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości (https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc).