W dniu 19 grudnia 2019 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: Trybunał lub ETPCz) opublikował decyzje w sprawach przeciwko Polsce:

1. o numerze skargi 14093/16 – ugoda;
2. o numerze skargi 74683/13 – decyzja o niedopuszczalności;
3. oraz o numerze skargi 23025/15 – decyzja o niedopuszczalności.

W sprawie o numerze skargi 14093/16 skarżący podnosili naruszenie art. 6 oraz art. 13 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: Konwencja) w związku z przewlekłością postępowań administracyjnych. Pomiędzy stronami doszło do ugody. Strona rządowa uznał naruszenie Konwencji oraz zaproponowała skarżącym sumy pieniężne w wysokości od 2 000 do 9 100 euro tytułem słusznego zadośćuczynienia oraz pokrycia kosztów i wydatków. Trybunał zaakceptował treść ugody i skreślił skargę z listy spraw.

W sprawie o numerze skargi 74683/13 skarżący twierdził, że nie zapewnienie przez zakład karny zgodnej z jego przekonaniami religijnymi, bezmięsnej diety stanowiło naruszenie art. 8 oraz art. 9 Konwencji. Trybunał zauważył, że w sprawie spornym było, czy skarżący faktycznie złożył wniosek o przydzielenie diety bezmięsnej. Jak odnotował Trybunał, przeprowadzone przez władze krajowe postępowanie związane ze skargą nie potwierdziło, że do złożenia wniosku doszło. Skarżący twierdził natomiast, że ów wniosek złożył w administracji jednostki penitencjarnej, jednak został mu on zwrócony bez rozpatrzenia. Trybunał stwierdził, że brak jest jakichkolwiek dowodów potwierdzających złożenie przez skarżącego wniosku. Ponadto podkreślił, że nawet zakładając, że skarżący złożył wniosek i został mu on zwrócony – nic nie stało na przeszkodzie ponownemu złożeniu wniosku. Trybunał dodatkowo odnotował, że w tym samym zakładzie karnym już 40 pozostałych osadzonych pozostawało na diecie bezmięsnej, a gdy tylko administracja dowiedziała się o skardze złożonej do Rzecznika Praw Obywatelskich – skarżącemu została przyznana dieta bezmięsna. Trybunał biorąc pod uwagę sporną kwestię faktycznego złożenia wniosku przez skarżącego, stosunkowo krótki okres braku odpowiedniej diety oraz  działanie władz w odpowiedzi na skargę Trybunał stwierdził, że została zachowana równowaga pomiędzy interesami administracji więziennej oraz interesami skarżącego, w szczególności poszanowaniem jego przekonań (w tym kontekście Trybunał cytował wyrok z dnia 7 grudnia 2010 roku w sprawie przeciwko Polsce, skarga nr 18429/06 oraz wyrok z dnia 17 grudnia 2013 roku w sprawie przeciwko Rumunii, skarga nr 14150/08).

W sprawie o numerze skargi 23025/15 skarżący podnosił naruszenie art. 6 Konwencji z uwagi na ograniczenie dostępu do sądu, poprzez nieprzywrócenie terminu na wniesienie kasacji w postępowaniu karnym. Skarżącemu w dniu 21 marca 2013 roku został doręczony odpis wyroku skazujący go na karę 25 lat pozbawienia wolności wraz ze szczegółowym pouczenie o terminie i sposobie wniesienia kasacji oraz o fakcie, że ustanowiony w postępowaniu apelacyjnym obrońca z urzędu nie ma obowiązku sporządzenia kasacji. Ustanowiony w postępowaniu apelacyjnym obrońca z urzędu zaproponował sporządzenie kasacji na warunkach odpłatności, na co skarżący nie wyraził zgody. Skarżący nie złożył wówczas wniosku o wyznaczenie mu przez sąd obrońcy z urzędu celem sporządzenia i wniesienia kasacji. Dopiero rok później, w dniu 5 maja 2014 roku do sądu apelacyjnego wpłynął wniosek skarżącego o przyznanie adwokata z urzędu celem sporządzenia kasacji. W odpowiedzi na wniosek, który wpłynął 5 maja 2014 roku, skarżącego poinformowano, że upłynął termin i wniesienie kasacji nie jest możliwe. W dniu 9 czerwca 2014 roku do sądu apelacyjnego wpłynął ponowny wniosek skarżącego o „wniesienie kasacji”. Sąd apelacyjny uznał pismo za wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji i zwrócił się do skarżącego o jego uzupełnienie poprzez dołączenie kasacji sporządzonej i podpisanej przez adwokata lub radcę prawnego w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania do uzupełnienia wniosku. W dniu 30 czerwca 2014 roku wpłynął ponowny wniosek skarżącego o wyznaczenie mu adwokata z urzędu. Pismem z dnia 2 lipca 2014 roku sąd poinformował skarżącego ponownie, że termin do złożenia kasacji upłynął i nie mogą być przywrócone, a sprawa kasacji została ostatecznie zakończona i dalsze pisma będą dołączane do akt bez odpowiedzi. W dniu 14 i 23 lipca, a także 8, 13 i 30 sierpnia 2014 roku do sądu apelacyjnego wpływały kolejne wnioski skarżącego o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji oraz o przyznanie adwokata z urzędu. W dniu 27 sierpnia 2014 roku sąd wyznaczył skarżącemu obrońcę z urzędu – tego samego adwokata, który bronił skarżącego w postępowaniu apelacyjnym. Zarówno obrońca jak i skarżący  zwrócili się o wyznaczenie innego obrońcy z uwagi na brak zaufania. W dniu 5 września 2014 roku sąd przychylił się do tych  wniosków i wyznaczył innego obrońcę. W dniu 18 września 2014 wpłynął wniosek obrońcy o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji wraz z kasacją, sporządzony przez wyznaczonego obrońcę. Sąd apelacyjny postanowieniem z dnia 14 października 2014 roku nie uwzględnił wniosku obrońcy o przywrócenie terminu do złożenia kasacji wskazując, że obrońca w żaden sposób nie wyjaśnił dlaczego uchybienie terminowi wniesienia kasacji nastąpiło bez winy strony. Sąd Najwyższy postanowił utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.

Trybunał stwierdził, że skarżący otrzymał wraz z wyrokiem szczegółowe pouczenie i pomimo tego nie zastosował się do niego i nie złożył we wskazanym w pouczeniu terminie wniosku o przyznanie pomocy prawnej z urzędu. Wziąwszy pod uwagę że  skarżący  nie zastosował się do pouczenia sądu, Trybunał przychylił się do zarzutu Rządu o niewyczerpaniu dostępnych środków i w konsekwencji na podstawie art. 35 ust. 1 i 4 Konwencji odrzucił skargę uznając ją za niedopuszczalną.

Orzeczenia są dostępne w języku angielskim w bazie orzeczniczej Trybunału (https://hudoc.echr.coe.int).