W dniu 4 czerwca 2020 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: Trybunał lub ETPCz) wydał wyrok w sprawie A.B. i inni przeciwko Polsce (nr skarg: 15845/15 i 56300/15), w którym stwierdził naruszenie art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: Konwencja).

Skarżący powołali się na art. 8 Konwencji, podnosząc, że umieszczenie ich w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców stanowiło naruszenie ich prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.

Skarżący podnieśli w szczególności, że pozbawienie wolności rodziny stanowiło nieuzasadnioną i nieproporcjonalną ingerencję w skuteczne korzystanie z prawa do życia rodzinnego. Ponadto, ich zdaniem, władze nie rozważyły alternatywnych środków. Skarżący podkreślili fakt, że ich pobyt w Polsce był legalny, ponieważ byli w trakcie procedury uzyskania statusu uchodźcy. Dlatego nie można powiedzieć, że ich zatrzymanie służyło uprawnionemu celowi, jakim jest zapobieganie nielegalnej imigracji. Nic nie wskazywało również na to, że skarżący stanowili zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego lub porządku publicznego.

Rząd argumentował, że detencja skarżących była konieczna i służyła słusznemu celowi kontroli imigracji, a warunki, w których rodzina przebywała były dobre i odpowiednio przystosowane.

Trybunał stwierdził, że mimo iż trójka skarżących nie została rozdzielona, fakt, że byli oni zamknięci w strzeżonym ośrodku przez prawie dziewięć miesięcy – i w ten sposób poddani warunkom życia typowym dla jednostki penitencjarnej - można uznać za ingerencję w efektywne korzystanie z życia rodzinnego.

Trybunał przyznał, że ingerencja w prawa chronione art. 8 w związku z przetrzymywaniem skarżących w ośrodku służyła uprawnionemu celowi zapobiegania nielegalnej imigracji. Co więcej, Trybunał zauważył, że istniało ryzyko ucieczki skarżących, co mogło uzasadniać zatrzymanie ich w strzeżonym ośrodku. Ponadto, ośrodek był zaprojektowany z myślą o rodzinach, a skarżący nie zgłaszali zastrzeżeń do warunków w nim panujących. Niemniej, ETPCz powtórzył swoje uwagi podniesione szczegółowo w sprawie Bistieva i Inni przeciwko Polsce, i podkreślił, że strzeżony ośrodek dla cudzoziemców posiada wiele cech jednostki penitencjarnej i za taką powinien być uznawany. Trybunał nie został przekonany, że władze polskie traktowały zastosowanie tego środka jako ostateczność i odpowiednio poważnie rozważyły alternatywne, mniej inwazyjne środki. Trybunał poddał również w wątpliwość czy władze w sposób wystarczający pochyliły się nad kwestią najlepszego interesu trzeciego skarżącego (małego dziecka) – zgodnie ze zobowiązaniami wynikającymi z prawa międzynarodowego jak i krajowego.

Jeżeli chodzi o zarzut naruszenia art. 3 Konwencji, Trybunał zauważył, że skarżący nie zgłaszali żadnych zastrzeżeń co do warunków panujących w ośrodku. Wprawdzie pierwszy skarżący podnosił we wniosku o status uchodźcy, że przed 2004 rokiem padł ofiarą przemocy we własnym kraju, ale przez 9 miesięcy pobytu w ośrodku nie zgłaszał władzom żadnych konkretnych problemów zdrowotnych. Co więcej, gdy władze polskie dowiedziały się o diagnozie stresu pourazowego u pierwszego skarżącego, natychmiast zarządzono drugie badanie lekarskie i bezzwłocznie zwolniono skarżącego z ośrodka. Pierwszy skarżący nie wykazał dlaczego nie skonsultował się wcześniej z psychologiem ani w jakikolwiek inny sposób nie zwrócił uwagi władz na swój stan zdrowia psychicznego. Jeżeli chodzi o zarzuty naruszenia art. 3 w przypadku trzeciego skarżącego, skarżący nie przedstawili żadnych dalszych argumentów. Trybunał odnotował, że władze kilkakrotnie poddawały ocenie stopień rozwoju dziecka i za każdym razem uznawały, że dziecko otrzymywało odpowiednią opiekę medyczną, a w jego najlepszym interesie było pozostanie przy rodzicach. Ze względu na powyższe Trybunał uznał, że sedno zarzutów skarżących zostało już omówione przy okazji kwestii naruszenia art. 8 i nie ma potrzeby osobnego rozważania naruszenia art. 3.

Skarżący zarzucili także naruszenie art. 5 ust. 1 i 4 Konwencji w związku z pozbawieniem ich wolności. Trybunał odrzucił tę część skargi z uwagi na niewykorzystanie przez skarżących dostępnych środków krajowych.

Ostatecznie Trybunał stwierdził naruszenie art. 8 Konwencji oraz przyznał skarżącym łącznie kwotę 10 000 euro tytułem szkód niematerialnych.