Europejski Trybunał Praw Człowieka („Trybunał”) wydał w dniu 12 grudnia 2023 r.  wyrok w sprawie Przybyszewska i Inni przeciwko Polsce (nr 11454/17). Mając na uwadze podobny przedmiot skarg, Trybunał rozpoznał łącznie sprawy ze skargi: C. P.
(nr 11454/17), B. S. (nr 11810/17), M. N. (nr 15273/17), W. P. (nr 16898/17), K. B.
(nr 24231/17), A. K. (nr 24351/17), K. A. (nr 25891/17), G. L. (nr 25904/17), M. S.
(nr 30128/18),  B. H. (nr 30340/18).

Skargi dotyczyły zarzutu naruszenia art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka
i podstawowych wolności (dalej: Konwencja) ze względu na brak jakiejkolwiek formy prawnego uznania i ochrony związków skarżących jako par jednopłciowych w Polsce.

Powołując dotychczasowe orzecznictwo, Trybunał zauważył, że art. 8 Konwencji nakłada na państwa członkowskie wymóg zapewnienia prawnego uznania i ochrony par osób tej samej płci poprzez wprowadzenie „szczególnych ram prawnych”. Państwa mają szerszy margines oceny przy określaniu dokładnego charakteru systemu prawnego, który ma być dostępny dla par tej samej płci, jednakże, istotne jest, aby ochrona przyznana przez państwa członkowskie parom tej samej płci była odpowiednia. Mając to na uwadze Trybunał uznał, że w okolicznościach niniejszej sprawy Polska nie zachowała właściwej  równowagi między nadrzędnymi interesami narodowymi, a interesami wskazanymi przez skarżących. Uznając skargi za dopuszczalne Trybunał stwierdził, że państwo polskie przekroczyło swój margines oceny i nie spełniło pozytywnego obowiązku zapewnienia skarżącym określonym ram prawnych przewidujących uznanie i ochronę związków osób tej samej płci, co też stanowiło naruszenie prawa skarżących do poszanowania ich życia prywatnego i rodzinnego. Podkreślił, że w obliczu braku oficjalnego uznania i pomimo pewnych pozytywnych zmian w orzecznictwie w tej dziedzinie, partnerzy tej samej płci nie byli bowiem w stanie regulować podstawowych aspektów swojego życia, np. dotyczących własności, alimentów, opodatkowania i dziedziczenia, jako oficjalnie uznana para. Polskie ramy prawne zastosowane wobec skarżących, nie mogły być uznane za zapewniające podstawowe potrzeby uznania i ochrony osób tej samej płci będących w stabilnym i stałym związku. Trybunał podkreślił również, że tradycje, stereotypy i dominujące postawy społeczne w danym kraju nie mogą same w sobie stanowić wystarczającego uzasadnienia dla odmiennego traktowania ze względu na orientację seksualną.

W świetle argumentów przedstawionych przez strony, uwag interwenientów oraz wobec okoliczności spraw, analizowanych indywidualnie pod kątem ugruntowanego orzecznictwa Trybunału i stwierdzonego naruszenia art. 8 Konwencji, Trybunał uznał,
że samo stwierdzenie naruszenia stanowi wystarczające słuszne zadośćuczynienie za wszelkie szkody niemajątkowe poniesione przez skarżących.

Wyrok z 12 grudnia 2023 r. jest dostępny w języku angielskim w bazie orzeczniczej Trybunału (https://hudoc.echr.coe.int/). Został również przetłumaczony na język polski i zamieszczony w bazie orzeczeń ETPC na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości (https://arch-bip.ms.gov.pl/pl/prawa-czlowieka/europejski-trybunal-praw-czlowieka/orzecznictwo-europejskiego-trybunalu-praw-czlowieka).