W dniu 4 kwietnia 2024 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: Trybunał lub ETPC) wydał wyrok w sprawie Sherov (nr 54029/17) i inni przeciwko Polsce. Mając na uwadze podobny przedmiot skarg, Trybunał rozpoznał łącznie sprawy ze skargi: p. Jama Sherov (skarga nr 54029/17), p. Mahmadsobir Saygoziev (skarga nr 54117/17), p. Ziyoviddin Salimov (skarga nr 54128/17), p. Fatkhudin Mazhitov (skarga nr 54255/17).

Skargi dotyczyły zarzutu naruszenia art. 3 Konwencji o ochronie praw człowieka
i podstawowych wolności (dalej: Konwencja) ze względu na pozbawienie możliwości ubiegania się o azyl w Polsce i odesłanie skarżących na terytorium Ukrainy, gdzie nie mieli zapewnionej odpowiedniej ochrony ich praw. Ponadto skarżący zarzucili naruszenie art. 4 Protokołu nr 4 do Konwencji ze względu zbiorowe wydalenie cudzoziemców oraz art. 13 Konwencji w związku z art. 3 Konwencji i art. 4 Protokołu nr 4 do Konwencji ze względu na brak możliwości skutecznego odwołania się od decyzji uniemożliwiających wjazd do Polski.

Jeden ze skarżących dodatkowo zarzucił naruszenie art. 8 Konwencji ze względu na brak możliwości dołączenia do rodziny, która złożyła wnioski o azyl.

Trybunał, uznając skargi za dopuszczalne, w odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 3 Konwencji wskazał, że w celu wypełnienia zobowiązań proceduralnych wynikających
z tej regulacji władze polskie powinny były, albo zezwolić skarżącym na pozostanie na terytorium Polski do czasu rozpatrzenia ich wniosków o azyl, albo zbadać przed ich odesłaniem, czy w państwie, na terytorium którego skarżący zostali odesłani, obowiązywały procedury azylowe, zapewniające cudzoziemcom odpowiednią ochronę przed wydaleniem.  W ocenie Trybunału polskie władze zaniechały tych obowiązków, czym naruszyły  art. 3 Konwencji.

Uznając za uzasadniony zarzut naruszenia art. 4 Protokołu nr 4 do Konwencji Trybunał wskazał, że decyzje o odmowie wjazdu na terytorium Polski nie zostały podjęte
z należytym uwzględnieniem indywidualnych sytuacji skarżących i były częścią szerszej polityki nieprzyjmowania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej od cudzoziemców na granicy polsko - ukraińskiej. Stwierdzając, że wniesienie odwołania  od decyzji uniemożliwiających wjazd do Polski nie skutkowało automatycznym ich zawieszeniem, nadto wobec braku innych środków zaradczych Trybunał uznał, że doszło do naruszenia art. 13 Konwencji w związku z art. 3 Konwencji i art. 4 Protokołu nr 4 do Konwencji.

Wobec odniesienia się do zarzutów stawianych przez wszystkich skarżących, Trybunał uznał, że nie ma potrzeby szczegółowego badania kwestii naruszenia art. 8 Konwencji, zarzucanego przez jednego ze skarżących.

Wobec danych okoliczności sprawy i stwierdzonego naruszenia art. 3 Konwencji, art. 4 Protokołu nr 4 do Konwencji oraz art. 13 Konwencji w związku z art. 3 Konwencji i art. 4 Protokołu nr 4 do Konwencji, Trybunał przyznał każdemu ze skarżących 13 000 euro tytułem stosownego zadośćuczynienia.

Wyrok z dnia 4 kwietnia 2024 r. jest dostępny w języku angielskim w bazie orzeczniczej Trybunału (https://hudoc.echr.coe.int).