W dniu 29 października 2020 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka (Trybunał) wydał wyrok w sprawie Doroż przeciwko Polsce (skarga nr 71205/11), w którym stwierdził naruszenie art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (Konwencja).

Sprawa dotyczyła przeszukania domu skarżącego zarządzonego w związku z czynnościami wyjaśniającymi dotyczącymi nielegalnego rozpowszechniania ulotek. W kwietniu 2011 roku ulotki zawierające informacje o wynagrodzeniu burmistrza Dąbrowy Tarnowskiej oraz jego zdjęcie zostały rozprowadzone anonimowo w miejscach publicznych w trzech okolicznych miejscowościach. W toku czynności wyjaśniających w sprawie incydentu policja została poinformowana, że skarżący może posiadać większą ilość ulotek. Miejscowy prokurator zezwolił na przeszukanie mieszkania skarżącego w celu zabezpieczenia dowodów. Policja przeprowadziła przeszukanie ale nie odnaleziono ani ulotek ani żadnych innych dowodów.

Skarżący wniósł zażalenie na postanowienie o przeszukaniu, zarzucając, że decyzja nie była dostatecznie uzasadniona, oraz że nie było powodu do naruszenia jego prawa do poszanowania życia prywatnego i miru domowego. W czerwcu 2011 roku sąd oddalił zażalenie, uznając, że przeszukanie było zgodne z prawem i uzasadnione, ponieważ był to jedyny sposób sprawdzenia, czy skarżący posiadał rozprowadzane ulotki. Powołując się w szczególności na art. 8 Konwencji, pan Doroż zarzucił, że przeszukanie jego mieszkania nie było ani proporcjonalne, ani konieczne, biorąc pod uwagę, że prawo krajowe nie zabrania posiadania ulotek, a informacje w nich zawarte znajdowały się w domenie publicznej.

Trybunał zauważył, że skarżący nie był oskarżony ani podejrzewany o popełnienie żadnego przestępstwa. Przeszukanie jego domu zostało przeprowadzone w związku z czynnościami wyjaśniającymi w sprawie wykroczenia bezprawnego rozpowszechniania ulotek. Trybunał zauważył też, że prawo i praktyka krajowa regulują warunki, na jakich policja może uzyskać wstęp na teren prywatny, z nakazem lub bez niego. W przedmiotowej sprawie policja otrzymała od prokuratora nakaz przeszukania wskazując na informację, że skarżący może posiadać przedmiotowe ulotki.

Biorąc pod uwagę treść i zakres postanowienia o przeszukaniu, Trybunał podniósł, że decyzja prokuratora z dnia 6 kwietnia 2011 roku została zredagowana w szerokim zakresie odnoszącym się do zabezpieczenia materiału dowodowego, czyli „ulotek z informacją o wynagrodzeniu burmistrza i jego zdjęciem.”. W szczególności nakaz nie uwzględniał powodów, dla których skarżący miałby być w posiadaniu przedmiotowych materiałów i dla których istniała potrzeba ich ujawnienia, biorąc pod uwagę, że same ulotki nie były nielegalne. Nie było odniesienia do żadnych istotnych dowodów, z wyjątkiem informacji rzekomo otrzymanej przez policję.

Trybunał stwierdził ponadto, że brak uprzedniej zgody sądu nie został w wystarczającym stopniu zrównoważony dostępnością kontroli sądowej ex post facto. W szczególności Sąd Rejonowy w Dąbrowie Tarnowskiej nie ocenił, czy prokurator posiadał „odpowiednie” i „wystarczające” powody wydania postanowienia o przeszukaniu mieszkania skarżącego. Kontrola sądowa w przedmiotowej sprawie ograniczyła się do stwierdzenia, że nakaz został wydany zgodnie z prawem i był uzasadniony. Sąd krajowy nie rozważył sprzecznych interesów w przedmiotowej sprawie. Władze krajowe nie wzięły również pod uwagę faktu, że omawiane ulotki zawierały publicznie dostępne informacje dotyczące wybranego w wyborach urzędnika. Ponadto ani władze krajowe ani Rząd nie twierdziły, że posiadanie tych ulotek może stanowić jakiekolwiek przestępstwo.

Trybunał nie został zatem przekonany, że przeszukanie domu skarżącego było uzasadnione „odpowiednimi” i „wystarczającymi” powodami.

Mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy, w szczególności fakt, że przeszukanie mieszkania zajmowanego przez skarżącego zostało nakazane w związku z drobnym wykroczeniem rzekomo popełnionym przez osobę trzecią, Trybunał stwierdził, że zostało ono przeprowadzone bez odpowiedniej i wystarczającej podstawy i nie można go uznać za proporcjonalne do zamierzonych, zgodnych z prawem celów. Nie było to zatem „konieczne w społeczeństwie demokratycznym”.

W związku z powyższym, Trybunał uznał, że doszło do naruszenia art. 8 Konwencji i zasądził na rzecz skarżącego 10 000 euro tytułem słusznego zadośćuczynienia. 

Wyrok jest dostępny w bazie orzeczeń HUDOC w języku angielskim, w najbliższym czasie będzie również dostępne tłumaczenie wyroku na język polski.